Chinese | Vietnamese

ĐẠI THỪA DIỆU PHÁP LIÊN HOA KINH THIỂN THÍCH

(Đại Lão Hòa Thượng thượng Tuyên hạ Hóa giảng thuật vào năm 1968, tại Phật Giáo Giảng Đường, San Francisco, California)

Phẩm 14: HẠNH AN LẠC

Phần 1

Phần 2

Phụ Lục

Kệ khai kinh

                              Phật pháp cao siêu rất thẳm sâu,
                              Trăm ngàn muôn kiếp khó tầm cầu.
                              Con nay nghe thấy chuyên trì tụng,
                              Nguyện tỏ Như Lai nghĩa nhiệm mầu.

Phẩm này có tên là “Phẩm Hạnh An Lạc”. “Hạnh An Lạc” chính là “Hạnh Bồ-tát”; “Hạnh Bồ-tát” cũng chính là “Hạnh An Lạc”. “An” chính là an trụ nơi hạnh này; “lạc” là vui vẻ—vui vẻ an trụ là hạnh môn tu tập của hàng Bồ-tát. “An” tức là thân an ổn mà tâm cũng an ổn, thân tâm đều an ổn trụ nơi cảnh giới hành Bồ-tát đạo. Không những an trụ nơi cảnh giới này, mà còn vui vẻ nữa. Vì sao lại vui vẻ? Bởi vì chính mình vui mừng, hoan hỷ hành đạo Bồ-tát này. Các phẩm “Phẩm Pháp Sư”, “Phẩm Đề Bà Đạt Đa”, “Phẩm Khuyến Trì” ở trước đều rất quan trọng, phẩm này càng quan trọng hơn. Vì sao được an lạc? Vì được ngồi tòa Như Lai, mặc áo Như Lai, vào nhà Như Lai. Tu hạnh an lạc này là một con đường tất yếu phải đi qua của người hành Bồ-tát đạo, vì thế phẩm này gọi là “Phẩm Hạnh An Lạc”, đây là phẩm thứ 14.

D2: NÊU NGUYÊN TẮC

phân hai phần

E1. Văn-Thù Thưa Hỏi

E2. Như Lai Trả Lời

E1. VĂN-THÙ THƯA HỎI

Bấy giờ, Đại Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi Pháp Vương Tử bạch Phật:

– Bạch Đức Thế Tôn! Các vị Bồ-tát này thật là hiếm có, vì kính thuận Phật nên phát thệ nguyện lớn: Ở trong đời ác sau này sẽ hộ trì, đọc tụng, giảng nói kinh Pháp Hoa này. Bạch Đức Thế Tôn! Các Đại Bồ-tát ở trong đời ác sau này, làm thế nào để có thể giảng nói kinh này?

Nhĩ thời, Văn Thù Sư Lợi Pháp Vương Tử Bồ-tát Ma-ha-tát bạch Phật ngôn: Thế Tôn! Thị chư Bồ-tát, thậm vi hy hữu, kính thuận Phật cố, phát đại thệ nguyện, ư hậu ác thế, hộ trì độc thuyết thị Pháp Hoa Kinh. Thế Tôn! Bồ-tát Ma-ha-tát, ư hậu ác thế, vân hà năng thuyết thị kinh?

“Bấy giờ”: tức là ngay sau khi nói “Phẩm Khuyến Trì” xong, Đức Phật bắt đầu nói đến “Phẩm An Lạc Hạnh”.

“Văn-thù-sư-lợi”: là Phạn ngữ (Manjushri), Trung Hoa có chỗ dịch là “Diệu Đức”, cũng có chỗ dịch là “Diệu Cát”. Diệu Đức hay Diệu Cát thì ý nghĩa đều như nhau. Khi Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi ra đời thì có mười điềm lành hiện ra, không giống như các Bồ-tát khác. Mười điềm lành này tiêu biểu cho “Thập Độ Ba-la-mật” của Bồ-tát Đại Trí Văn-thù-sư-lợi, gồm có:

Ánh sáng chiếu rực khắp nhà.
Sương ngọt (cam lộ) đầy sân.
Bảy thứ báu từ dưới đất trồi lên.
Thần mở hang kín.
Gà sanh ra Phượng Hoàng.
Heo sanh ra Rồng con.
Ngựa sanh ra Kỳ Lân.
Bò sanh ra Bạch Trạch
[1].
Lúa trong kho biến thành vàng.
Voi có sáu ngà.

Tóm lại, cảnh giới của vị Bồ-tát này thật không thể nghĩ bàn.

Khi vị Bồ-tát này tu Bồ-tát hạnh, Ngài không hề nói dối, cũng không sát sanh, không trộm cướp, mà nghiêm cẩn giữ gìn giới luật. Căn cứ vào đâu để chứng minh là Ngài giữ giới luật mà không trộm cắp? Có một lần, Ngài nói với các Bồ-tát khác rằng: “Từ khi tôi phát tâm tu hành, tôi đã giữ giới không trộm cắp; vì thế ngày nay, đồ vật của tôi không bị người khác lấy trộm; chẳng những không bị người trộm cắp, mà dù cho tôi có để những món đồ quý giá nhất ở ngoài đường, cũng chẳng có ai nhặt mất!” Có vị Bồ-tát không tin lời này, bèn nói: “Thế thì bây giờ chúng tôi sẽ làm một cuộc thử nghiệm. Ngài hãy đem một món đồ quý giá nhất ra để giữa đường ngay trước cửa thành, vì nơi đó có nhiều người qua lại. Trong vòng ba ngày nếu như không có người nhặt, mới chứng minh được lời Ngài nói là thật.”.

Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi nói: “Được! Chúng ta hãy cứ thử xem sao!” Thế là Ngài đem một hạt châu Ma-ni cực kỳ quý giá và một số vật quý khác để ở giữa đường trước cửa thành. Những người muốn ra vào thành đều phải đi qua cửa thành này; tuy người qua kẻ lại đông đúc và tấp nập, thế mà trong suốt ba ngày, quả nhiên không có ai nhặt cả, bảo châu vẫn nằm nguyên chỗ cũ. Lúc này, các Bồ-tát mới tin việc Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi giữ gìn giới “không trộm cắp” là sự thật.[2]

Lại nữa, trí tuệ của Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi thuộc vào bậc nhất. Vì sao trí tuệ của Ngài lại thuộc vào bậc nhất? Chính do Ngài tu tập hạnh Bát-nhã; từ khi mới bắt đầu tu tập Bồ-tát đạo, Ngài đã tu ba món Bát-nhã: là Văn tự Bát-nhã, Quán chiếu Bát-nhã và Thật tướng Bát-nhã, vì thế trí tuệ của Ngài cực lớn.

Đức Phật Thích-ca khi chưa thành Phật, đã từng theo học Phật pháp với Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi. Phần trước của “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” có đề cập đến “Bồ-tát Diệu Quang”, chính là vị Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi này! Vì vậy, hiện tại chúng ta tu tập, sau khi thọ giới rồi thì nhất định phải giữ giới một cách nghiêm túc; nếu như hiện tại chúng ta không nghiêm túc giữ gìn giới luật thì sau này, khi thành Đạo cũng sẽ không chân thật. Chúng ta cần phải học hạnh không sát sanh, không trộm cướp, không tà dâm, không nói dối, không uống rượu như Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi!.

“Pháp Vương Tử”: Phật là đấng Pháp Vương – là Vua trong các pháp, là bậc Trời trong hàng trời, là bậc Thánh trong hàng thánh; thế còn Bồ-tát thì sao? Chính là con của Đấng Pháp Vương, cho nên gọi Ngài là “Văn-thù-sư-lợi Pháp Vương Tử”.

“Bồ-tát”: “Bồ-tát” là Phạn ngữ và gọi đầy đủ là “Bồ-đề-tát-đỏa” (Bodhisattva). Bồ-đề là “giác”; tát-đỏa là “hữu tình”. Bồ-đề-tát-đỏa chính là “giác hữu tình” –khéo giác ngộ tất cả hữu tình, giúp họ đạt đến giác ngộ. Lại nữa, vị Bồ-tát này cũng giống như tất cả chúng sanh chúng ta, chẳng qua Ngài đã giác ngộ, nên trở thành một bậc giác ngộ trong chúng hữu tình.

“Ma-ha-tát”: Ma-ha là “đại”; tát là “Bồ-tát”, có nghĩa Ngài là một vị đại Bồ-tát trong số các Bồ-tát. Đại Bồ-tát cũng là “Lão Bồ-tát”, và Lão Bồ-tát không phải là một “Tiểu Bồ-tát”. Bồ-tát mới phát tâm được gọi là Tiểu Bồ-tát. Các Bồ-tát mới phát tâm thì không hẳn là đều có thể trở thành Bồ-tát; vì sao? Vì trong các Bồ-tát mới phát tâm, có người chỉ phát tâm được một ngày, có người phát tâm được hai ngày, ba ngày… rồi liền thoái tâm Bồ-đề, quay gót chạy trở về! Giống như Tôn-giả Xá-lợi-phất hành Bồ-tát đạo, lúc mới phát tâm Bồ-đề, gặp phải sự khảo nghiệm liền thoái lui. Vì thế, người xưa có mấy câu kệ rất hay như thế này:

Trứng cá, nại-ma-la,
Bồ-tát mới phát tâm
Nhân ba việc này nhiều
Kết quả chẳng bao nhiêu!

Ngư tử, Nại-ma-la,
Bồ-tát sơ phát tâm,
Tam sự nhân trung đa,
Cập kỳ kết quả thiểu!

“Ngư tử” tức là trứng cá—fish egg. Cá sinh rất nhiều trứng, nhưng không phải tất cả đều nở thành cá con.

“Nại-ma-la” (amalaka) là một loại cây ở Ấn Độ, những nước khác rất hiếm thấy. Loại cây này trổ rất nhiều hoa, nhưng không chắc đã đậu được dù chỉ một quả.

“Bồ-tát sơ phát tâm.” Bồ-tát sơ phát tâm thì rất nhiều, một khi nghe nói hành đạo Bồ-tát là tốt, liền phát ngay tâm Bồ-đề; nhưng khi trải qua một thời gian, gặp phải sự thử thách, cảm thấy hành đạo Bồ-tát thật không phải dễ, chi bằng không hành! Bởi thế, Bồ-tát sơ phát tâm thì rất đông, nhưng thật sự trở thành Lão Bồ-tát thì không nhiều lắm! “Tam sự nhân trung đa” có nghĩa là cả ba sự việc trứng cá, quả Nại-ma-la và Bồ-tát sơ phát tâm khởi đầu tại nhân địa thì gieo nhân rất nhiều; tuy nhiên “cập kỳ kết quả thiểu,” đến lúc được thành tựu thật sự thì lại rất ít.

Do đó, vị Lão Bồ-tát này đã từng trải qua quá trình tôi luyện; “tôi luyện” như thế nào? Chính là dùng lửa để tôi luyện. Đây không phải là dùng lửa để thiêu đốt Bồ-tát, vậy thì thế nào? Giống như ở trong nước và lửa, lửa thiêu đốt đau đớn như thế, nước nhấn chìm khó chịu như thế; nhưng khi đã trải qua quá trình rèn giũa khó nhẫn chịu này, thì sự tôi luyện đã thành công! Vì thế, Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi này không chỉ là Lão Bồ-tát, mà còn là Đại Bồ-tát, còn là một Đại Bồ-tát không thể nghĩ bàn!

Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi “bạch Phật”, tức là ngài thưa với Đức Phật, thưa điều gì? “Bạch Đức Thế Tôn! Các vị Bồ-tát này thật là hiếm có”: Đức Thế Tôn! Những vị Bồ-tát này hiện đang ở trước Đức Phật phát đại thệ nguyện, đây là điều rất hiếm lạ, rất ít có. “Vì kính thuận Phật nên phát thệ nguyện lớn, ở trong đời ác về sau sẽ hộ trì, đọc tụng, giảng nói kinh Pháp Hoa này”: bởi những vị này vô cùng cung kính Phật, cho nên thuận theo tâm ý Ngài mà phát thệ nguyện rộng lớn, sẵn lòng ở trong đời ác năm trược này, nhẫn chịu những điều người khác khó nhẫn, thực hành những hạnh khổ người khác không thể hành. Trong đời Mạt pháp sau này, các vị ấy sẵn lòng hộ trì những người thọ trì kinh điển, đọc tụng kinh điển, giảng nói kinh điển. Đó là kinh điển nào? Chính là bộ: “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”.

Hiện tại, chúng ta giảng “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”, sẽ có không biết bao nhiêu vạn Bồ-tát, Thanh văn, Duyên-giác có mặt ở đây để hộ trì đạo tràng. Vì sao? Vì những vị Bồ-tát này, trong đời quá khứ đều đã phát nguyện ấy, bởi thế, có pháp hội “Kinh Pháp Hoa” thì những vị ấy nhất định sẽ ủng hộ pháp hội này; cũng giống như Đức Đa Bảo Như Lai, Ngài đã phát nguyện nơi nào có Đức Phật giảng “Kinh Pháp Hoa” thì Ngài sẽ hiện thân đến trước vị đó để bảo chứng.

“Bạch Đức Thế Tôn! Đại Bồ-tát ở trong đời ác về sau, làm thế nào để giảng nói kinh này?”: Đức Thế Tôn! Có đại Bồ-tát muốn hoằng dương “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”, ở trong đời Mạt pháp sau này, trong một thế giới tội ác đầy dẫy như thế. Thế giới hiện tại của chúng ta đây, mọi người đều thích dùng sức mạnh để tranh hơn thua, thích đánh nhau, người tranh với người, nhà tranh với nhà, nước tranh với nước, thế giới tranh với thế giới. Thế giới này muốn chinh phục thế giới kia, thế giới kia lại muốn chinh phục thế giới này, vì thế loài người muốn chạy lên mặt trăng, người ở mặt trăng lại muốn chạy đến thế giới Ta-bà; đây gọi là “ở trong đời ác về sau”. Vào thời Mạt pháp tội ác đầy dẫy, làm thế nào mới có thể giảng nói “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”? Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi đã thưa hỏi Đức Phật điều này.

E2. NHƯ LAI TRẢ LỜI (có 2 phần)

F1. Nêu Chung Cương Yếu

F2. Giải Thích Rõ Bốn Hạnh

F1. NÊU CHUNG CƯƠNG YẾU

Đức Phật bảo Văn-thù-sư-lợi: “Nếu Đại Bồ-tát, ở trong đời ác về sau, muốn nói kinh này, phải an trụ bốn pháp.

Phật cáo Văn Thù Sư Lợi: nhược Bồ-tát Ma-ha-tát, ư hậu ác thế, dục thuyết thị kinh, đương an trụ tứ pháp.

Đức Phật Thích-ca Mâu-ni bảo Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi rằng nếu có vị Đại Bồ-tát phát tâm hoằng dương bộ kinh này, ở trong thế giới tội ác đời sau, vị ấy phát tâm muốn giảng nói bộ “Kinh Diệu Pháp Kiên Hoa” này, cần phải an trụ trong bốn pháp.

F2. GIẢI THÍCH RÕ BỐN HẠNH (phân 4 phần)

G1. Hạnh Thân An Lạc (có 2 phần)

H1.Văn Trường Hàng (có 2 phần)

I1. Nêu chung “hành” và “cận”

I2. Giải thích riêng “hành” và “cận”

H2. Văn Trùng Tụng

G2. Hạnh Miệng An Lạc

G3. Hạnh Ý An Lạc

G4. Hạnh Thệ Nguyện An Lạc

I1. NÊU CHUNG “HÀNH XỨ” VÀ “THÂN CẬN XỨ”

Một: an trụ nơi hành xứ và thân cận xứ của Bồ-tát, thì có thể vì chúng sanh mà diễn nói kinh này.

Nhất giả, an trụ Bồ-tát hành xứ cập thân cận xứ, năng vị chúng sinh diễn thuyết thị kinh.

Bốn pháp này gồm: (1). “An trụ hành xứ của Bồ- tát”, nên cư trú chỗ Bồ-tát tu hành. Chỗ Bồ-tát tu hành là nơi nào? Chính là sáu pháp Ba-la-mật (bố thí, trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định và bát-nhã), hoặc mười pháp Ba-la-mật (bố thí, trì giới, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định, bát-nhã, phương tiện, nguyện, lực và trí). Cần phải cư trú trên mười pháp Ba-la-mật này, đây chính là chỗ tu hành của Bồ-tát. Cùng với “thân cận xứ của Bồ-tát”; nên cư trú cảnh giới hành trì của Bồ-tát, nên thân cận cảnh giới cần nên thân cận của Bồ-tát, như thế mới có thể vì chúng sanh mà diễn nói, giảng giải bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này.

I2. GIẢI THÍCH RIÊNG (có 2 phần):

J1. Giải Thích Hành Xứ

J2. Giải Thích Thân Cận Xứ

J1. GIẢI THÍCH HÀNH XỨ

Này Văn-thù-sư-lợi! Thế nào gọi là hành xứ của Đại Bồ-tát? Nếu Đại Bồ-tát trụ nơi nhẫn nhục, nhu hòa thiện thuận mà không vụt chạc nóng nảy, tâm cũng không kinh sợ. Lại nữa, đối với các pháp mà vô sở hành (không chấp có sở hành sở chứng), mà lại quán tướng như thậtcủa các pháp; song, chẳng hành theo (chẳng chấp vào) sự chẳng phân biệt ấy. Đây gọi là hành xứ của Đại Bồ-tát.

Văn Thù Sư Lợi! Vân hà danh Bồ-tát Ma-ha-tát hành xứ? Nhược Bồ-tát Ma-ha-tát trụ nhẫn nhục địa, nhu hòa thiện thuận, nhi bất tốt bạo, tâm diệc bất kinh; hựu phúc ư pháp vô sở hành, nhi quán chư pháp như thực tướng, diệc bất hành bất phân biệt, thị danh Bồ-tát Ma-ha-tát hành xứ.

Đoạn văn này giảng về ý nghĩa thế nào gọi là “hành xứ của Bồ-tát”.

“Này Văn-thù-sư-lợi!”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni gọi Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi bảo: Ông có biết chăng? “Thế nào gọi là hành xứ của Đại Bồ-tát?”: thế nào mới có thể gọi là chỗ tu hành của Đại Bồ-tát? “Nếu Đại Bồ-tát trụ nơi nhẫn nhục”: “Nếu” tức tỷ dụ như; tỷ dụ như khi vị Bồ-tát này tu tập hạnh nhẫn nhục, trụ trên mảnh đất nhẫn nhục.

Nói tới “nhẫn nhục”, thật không phải dễ; Đức Phật Thích-ca Mâu-ni trong đời quá khứ, khi làm tiên nhẫn nhục, bị vua Ca-lợi cắt đứt từng phần thân thể, nhưng trong tâm không hề khởi một niệm sân hận, đây mới đúng thực là trụ trên mảnh đất nhẫn nhục. Người nào từng nghe qua “Kinh Kim Cang” đều biết câu chuyện này, bằng không, chắc không biết.

Trong vô lượng kiếp vào thời quá khứ, Đức Phật Thích-ca Mâu-ni tu hạnh nhẫn nhục ở trong núi. Trong núi không có người, vậy Ngài tu hạnh nhẫn nhục với ai? Không có người lui tới thì Ngài tu pháp nhẫn nhục này như thế nào? Ngài tu nhẫn, “nhẫn” không nhất định phải có “nhục”, đây chính là nhẫn những điều người khác không thể nhẫn. Ví như trong núi có một số muỗi, muỗi đốt rất đau; thế mà bị muỗi đốt, Ngài vẫn nhẫn chịu, không xua đuổi chúng. Vì sao? Thứ nhất, Ngài muốn tu hạnh nhẫn; thứ hai, nếu Ngài xua chúng đi, e rằng những con muỗi kia sẽ hoảng sợ! Bởi vì Ngài đã tu hạnh nhẫn nhục. Đây chỉ là con vật bé nhỏ – con muỗi; thế còn những con lớn thì sao? Dù rắn đến cắn, Ngài cũng nhẫn chịu; thậm chí là cọp, Ngài cũng nhẫn chịu. Tất cả những loài côn trùng, cọp, beo muốn cắn, Ngài đều nhẫn chịu, đây là nhẫn đối với tất cả các loài súc sanh; vì không có người, cho nên tu hạnh nhẫn đối với loài súc sanh.

Có một lần, vua Ca-lợi vào núi săn bắn. Ông ta dẫn theo rất nhiều người, nào là đại thần, tướng quân, lại còn dẫn theo cả một số phụ nữ. Những cô gái này đều là nương nương, phi tần trong cung. Trong lúc săn bắn, mỗi người tự tìm lấy con mồi để săn, riêng những cô gái này không đi săn, cho nên dạo ngắm các cảnh trên núi, bỗng trông thấy một người rất kỳ quái. Kỳ quái thế nào? Tóc trên đầu người này rất dài, bện lại thành mảng giống như tấm thảm trải nhà của chúng ta; râu cũng rất dài, móng tay dài gần cả tấc, quấn quanh đến mấy vòng trên đầu ngón tay.

Vừa trông thấy vị này, các cô gái liền bảo nhau: “Đây là quái vật gì thế?”, nhiều cô sợ hãi định bỏ chạy. Thấy họ lấy làm lạ, chẳng biết mình là người hay súc sanh, vị kia liền lên tiếng: “Các cô không cần phải sợ! Tôi không ăn thịt các cô đâu!”. Các cô gái nói: “Đây không phải là quái vật, ông ta cũng biết nói chuyện giống như chúng ta vậy!” Thế là những cô sắp sửa bỏ chạy vì sợ cũng quay lại.

Người nào cũng có tâm lý hiếu kỳ, muốn xem thử người kia sao lại biết nói, nên hỏi:

– Ông làm gì ở đây?

Vị kia đáp:

– Tôi ở đây tu hành.

– Cái gì gọi là tu hành?

– Bất luận ai gây cho tôi phiền phức gì, tôi đều nhẫn chịu. Tôi ở đây tu hạnh nhẫn nhục.

Nói chuyện qua lại mấy câu, các cô gái không còn sợ hãi nữa vì thấy người này biết nói chuyện giống như mình, nên từ từ tiến lại gần hơn, vây quanh vị tu hành ấy.

Bấy giờ, cuộc săn bắn sắp kết thúc, vua Ca-lợi trở lại tìm các phi tần; nghe tiếng các cô đang ríu rít nói chuyện ở phía kia. Vì trên núi không có âm thanh tạp, nên từ xa đã nghe tiếng họ nói chuyện. Thế là vua lập tức đi đến, muốn xem thử các cô đang làm gì. Vừa trông qua, ồ! Thì ra là một quái nhân râu tóc rất dài! Nhưng không phải là một tên “híp-pi”. Quý vị không nên hiểu lầm, cho rằng híp-pi có râu tóc dài là giống như vị tiên nhẫn nhục này. Không phải như vậy! Vị tiên nhẫn nhục chuyên nhẫn nhục, còn những tên “híp-pi” lại không chuyên nhẫn nhục, chỉ chuyên muốn giết người, trộm cướp, không từ một việc xấu xa nào, đây chính là chỗ khác nhau giữa hai hạng người này.

Thấy quái nhân kia trò chuyện với người đẹp của mình như thế, nhà vua liền khởi tâm ghen tức, nghĩ: “Hừ! Gã quái nhân kia xem ra cũng có một chút bản lĩnh đặc biệt, đã mê hoặc các mỹ nữ của ta. Từ trước đến nay, những người này đều tuân giữ phép tắc trong hoàng cung, nay gặp phải gã quái nhân này thì không còn giữ gìn phép tắc gì nữa! Có thể họ đã đem lòng yêu mến gã kia rồi”. Thế là nhà vua nổi giận, quát:

– Này! Gã quái nhân kia, người làm gì ở đây thế?

Vị tiên nhẫn nhục đáp:

– Thưa Đại vương! Tôi ở đây tu nhẫn nhục!

Vua hỏi lại:

– Cái gì gọi là nhẫn nhục?

Vị tiên nhân đáp:

– Nhẫn nhục, tức là khi mọi người mắng chửi tôi, tôi cũng nhịn; mọi người đánh tôi, tôi cũng nhịn; mọi người đối xử với tôi xấu xa thế nào, tôi cũng sẽ nhịn.

Vua Ca-lợi tỏ vẻ hoài nghi:

– Ta không tin! Ngươi nhất định là kẻ lường gạt. Trên đời này, làm gì có người nào bị mắng mà vẫn nhẫn nhịn, bị đánh cũng nhẫn nhịn?

Vị tiên nhẫn nhục thưa:

– Không chỉ mắng tôi, tôi nhẫn nhịn; đánh tôi, tôi nhẫn nhịn; dầu cho có người giết chết tôi, tôi cũng vẫn nhịn.

Vua bảo:

– Mọi người đều nghe cả rồi đấy! Kẻ này dám dối gạt ta, bảo rằng nếu có người đến giết chết hắn, hắn vẫn nhịn. Được! Bây giờ để ta giết chết ngươi, xem ngươi có thể nhẫn được không?

Vị tiên nhẫn nhục nói:

– Đại Vương có thể thử!

Vua nói:

– Được! Ta sẽ thử một tý xem sao! Những việc không thể thử ta đều muốn thử xem. Ngươi cho rằng ta không dám thử ư? Hừ! Ngươi nói nếu giết chết ngươi, ngươi cũng nhẫn nhịn, nhưng bây giờ ta sẽ không giết ngươi.

Thế nhà vua làm gì nào? Ông ta rút phắt thanh bảo kiếm ra, quơ một đường, cắt đứt một vành tai của vị tiên nhẫn nhục, rồi hỏi:

– Ngươi có đau không?

Vị này vẫn thản nhiên đáp:

– Không hề gì!

Vua nói:

– Ngươi nói dối. Ta không tin bị cắt mất một tai mà trong lòng ngươi không hề khởi một niệm oán hận nào. Tai bị cắt rất đau đớn, thế mà ngươi lại nói chẳng hề gì. Được! Ta sẽ cắt luôn tai bên kia của ngươi.

Dứt lời, nhà vua lại cắt đứt bên tai còn lại của vị tiên nhẫn nhục, rồi hỏi:

– Bây giờ thế nào? Ngươi có còn bảo là không hề gì chứ?

Vị tiên nhẫn nhục vẫn bình thản đáp:

– Đương nhiên là chẳng hề gì!

Nghe thế, vua Ca-lợi càng thêm tức giận, quát:

– Ngươi dám nói dối ta ư! Bị cắt đứt hai tai mà bảo là chẳng hề gì. Được! Ta sẽ cắt luôn mũi của ngươi!

Thế là nhà vua lại cắt mũi của vị tiên nhẫn nhục. Sau đó ông ta gặn hỏi:

– Bây giờ ngươi cảm thấy thế nào? Hãy mau trả lời thành thật, không được nửa lời dối trá. Ta rất ghét những kẻ không thành thật, rõ ràng ngươi đang oán hận, thế mà lại bảo không có, chỉ toàn là dối trá.

Vị tiên nhẫn nhục đáp:

– Vẫn không hề gì, mất mũi cũng chẳng quan trọng!

– Thế thì tốt! Ngươi cho rằng không có mũi cũng chẳng sao, vậy ta sẽ chặt một cánh tay của ngươi, ngươi có oán hận không? – Nhà vua hỏi.

– Tôi không oán hận. – Vị tiên nhẫn nhục đáp.

– Được vậy thì quá tốt! Vậy ta sẽ chặt nốt cánh tay còn lại của ngươi, xem thử ngươi thế nào? Ta muốn hoàn thành đạo nghiệp cho nhà ngươi. Ngươi tu hạnh nhẫn nhục, người khác không dám đối xử với ngươi như thế, nhưng ta là hoàng đế, dầu có giết ngươi cũng không phạm tội.

Thế là nhà vua lại chặt đứt hai cánh tay của vị tiên kia, rồi hỏi:

– Thế nào? Ngươi vẫn vui vẻ chứ? Hai tay không còn, ngươi vẫn không có lòng oán hận chứ?

Vị tiên nhẫn nhục đáp:

– Đương nhiên rồi! Ngài biết rõ là tôi hoàn toàn không có lòng oán hận mà!

Lần này, vua Ca-lợi tức giận cực độ, nói:

– Vẫn không ư? Trên đời này không thể có hạng người như thế được! Đã bị chặt đứt tay mà ngươi vẫn không oán hận? Vậy ta sẽ chặt một chân của ngươi.

Nhà vua lại chặt đứt một chân của vị tiên kia, rồi hỏi:

– Ngươi đã hối hận chưa? Ngươi hành hạnh nhẫn nhục như thế, dẫn đến kết quả chân không còn, tay cũng không còn, chỉ còn sót lại một chân. Nếu bây giờ ngươi chịu nói thật, ta còn có thể lượng thứ cho. Ngươi có oán hận không?

Vị tiên nhẫn nhục vẫn đáp:

– Tôi không oán hận! Không có chân cũng chẳng sao. Chỉ cần Đại vương cảm thấy vui thì ngài cứ làm.

Nghe thế, nhà vua liền nói:

– Được lắm! Ngươi còn dám dối trá nữa ư!

Thế là ông ta lại chặt nốt chân còn lại của vị tiên nhân, rồi hỏi:

– Ngươi cảm thấy thế nào? Hai chân, hai tay đã không còn; mũi, tai cũng không còn, ngươi có oán hận không?

Vị tiên kia vẫn một mực đáp:

– Tôi hoàn toàn không oán hận!

Vua Ca-lợi cảm thấy rất kỳ lạ, nghĩ thầm: “Người này có tà pháp gì chăng? Vì sao bị cắt thịt trên người mà vẫn không đau đớn, lại còn bảo ‘nhẫn nhịn’? Hắn ta nhẫn nhịn thật hay chỉ giả vờ?”. Nghĩ thế, nhà vua lại nói:

– Ngươi nói ngươi nhẫn nhịn, vậy rốt cuộc ngươi có gì để chứng minh rằng ngươi thật sự nhẫn nhịn? Hay là ngươi moi tim ra để ta xem thử có thật trong tâm ngươi không hề oán hận, có thế ta mới tin.

Quý vị nói xem, chân tay đã bị chặt, còn phải moi tim ra cho người ta xem thử!

Thế nhưng vị tiên tu hạnh nhẫn nhục bảo:

– Tim, nếu như ngài muốn xem cũng được thôi; song, bây giờ tôi cho ngài một minh chứng (rằng thật trong tâm tôi có sân hận hay không). Ngài đã chặt đứt hai chân, hai tay của tôi, nếu như tôi sanh lòng oán hận thì trong tương lai, tôi sẽ không thành Phật mà sẽ bị đọa vào địa ngục, sau đó chuyển sanh vào loài quỷ đói, làm thân súc sanh; còn nếu như tôi không có lòng oán hận, tai đã bị ngài cắt sẽ mọc trở lại, mũi bị ngài cắt cũng sẽ khôi phục lại y như hình dạng trước kia; không chỉ có tai và mũi, mà ngay cả tứ chi cũng sẽ khôi phục lại giống như lúc chưa bị ngài chặt đứt. Ngược lại, nếu có tâm sân hận thì thân thể tôi sẽ không khôi phục lại được.

Vị này vừa dứt lời, quả nhiên tai, mũi và tứ chi đều mọc lại như cũ.

Vừa trông thấy thế, vua Ca-lợi lập tức hô lớn:

– Ồ! Hắn là yêu quái đấy! Nhanh lên! Hãy mau dùng kiếm chém hắn ta! Một mình ta không thể nào chém được!

Lệnh vừa ban ra, lập tức tất cả binh tướng đồng loạt xông lên, định chém loạn xạ nhằm bằm nát vị này ra. Ngay lúc ấy, quý vị nói xem việc gì đã xảy ra? Bấy giờ, các vị thiện thần hộ pháp, Bồ-tát Vi-đà đều nổi giận, nói:

– Ông thật là ép người quá đáng!

Thế là trời nổi sấm sét, giáng xuống đầu vua Ca-lợi. Ông ta lại bảo:

– Đó chính là do yêu quái biến hóa ra đấy! Thần thông của hắn ta lớn như vậy, phải làm thế nào đây?

Vị tiên nhẫn nhục bảo:

– Không phải do tôi dùng phép biến hóa ra, mà chính do các vị thiện thần hộ pháp muốn trừng phạt ngài đấy!

Nhà vua lo sợ hỏi lại:

– Vậy ta phải làm thế nào đây?

Vị tiên nhẫn nhục bảo:

– Ngài mau khởi tâm sám hối, bằng không thì sẽ không xong đâu.

– Vậy xin ngài hãy giúp tôi sám hối. Chỉ một mình tôi, e rằng không thể được. – Nhà vua khẩn khoản van nài.

Vị tiên nhẫn nhục liền cầu xin thiện thần hộ pháp chớ trừng phạt vua Ca-lợi. Ngài thưa:

– Các vị thiện thần hộ pháp xin chớ trách ông ta! Ông ấy là kẻ vô tri, là kẻ ngu si. Không những tôi không oán hận, mà sau này khi thành Phật, với người đã chặt tứ chi của tôi, tôi sẽ độ kẻ ấy trước tiên.

Khi nghe được lời phát nguyện này, vua Ca-lợi vô cùng cảm động, than thầm rằng: “Ôi! Bậc tu hành này thật là vĩ đại! Ta đã đối xử với người tồi tệ như thế, vậy mà người còn muốn độ ta trước nhất”. Nghĩ thế, nhà vua khóc ròng thưa:

– Nếu sau khi ngài thành Phật, tôi nhất định sẽ làm vị đại đồ đệ đầu tiên của ngài!

Tức là nhà vua muốn làm người ghi danh đầu tiên.

Sau khi Đức Phật Thích-ca Mâu-ni thành Phật, Ngài độ Kiều-trần-như trước tiên – tức là người đệ tử với hiệu là “Giải bổn tế”[3], chính là vua Ca-lợi thuở ấy.Người đệ tử này, quý vị xem! Xưa kia đã gây ra lỗi lầm đối với thầy mình như thế, vị thầy ấy trái lại đối xử tốt với ông ta như thế, lại còn muốn độ ông ta trước nhất. Từ đó cho thấy, đối với Phật giáo, tất cả ân oán đều không thành vấn đề, không có vấn đề gì mà không thể giải quyết.

Từ công án này, chúng ta nên suy nghĩ và tự hỏi xem có thể giống Đức Phật Thích-ca Mâu-ni khi tu hạnh nhẫn nhục, có người chặt tay chân chúng ta, cắt tai mũi của chúng ta, chúng ta có thể nhẫn được không? Tôi hy vọng quý vị không thể nhẫn. Vì sao? Nếu quý vị có thể nhẫn, sẽ có người đến chặt quý vị; nếu không có người đến cắt tai mũi, chặt tay chân quý vị, quý vị nói mình có thể nhẫn, thì là (nhẫn) thật hay giả đây? Vấn đề chính là ở chỗ này! Nhưng tôi lại hy vọng quý vị có thể nhẫn. Nếu quý vị có thể nhẫn thì mới chứng minh được quý vị thật sự giống Đức Phật Thích-ca Mâu-ni khi còn là vị tiên nhân tu hạnh nhẫn nhục.

Vậy thì: “Tôi không mong muốn làm vị tiên nhẫn nhục giống như Đức Phật Thích-ca Mâu-ni, tôi muốn làm vua Ca-lợi! Nếu có người tu nhẫn nhục, tôi sẽ chặt tay chân người ấy, cũng sẽ cắt tai mũi người ấy; rồi sau đó tôi hy vọng người đó phát nguyện sau khi thành Phật sẽ độ tôi trước tiên, tôi sẽ đỡ tốn rất nhiều công sức tu tập, mà vẫn được chứng quả”. Cách suy nghĩ này không đáng tin cậy, cũng không hợp lý. Vì sao? Nếu quý vị có thể gặp được người giống như Đức Phật Thích-ca Mâu-ni thì rất tốt; song phàm phu thì không thể bì với thánh nhân được.

Đối với phàm phu chưa chứng quả, nếu quý vị cắt tay họ, họ cũng biết đau; quý vị cắt tai mũi họ, họ cũng đều biết đau; một khi đau, họ sẽ khởi tâm oán hận. Tâm oán hận vừa khởi lên, e rằng chính họ sẽ rơi vào cảnh giới A-tu-la, họ giết quý vị, quý vị chém họ, khiến cho chiến tranh thế giới ngày một lớn. Vì thế không nên học theo vua Ca-lợi. Vua Ca-lợi tuy rất may mắn gặp được Đức Phật Thích-ca Mâu-ni phát nguyện độ ông ta trước tiên, nhưng trường hợp này cũng rất nguy hiểm. Nếu như Đức Phật không phát nguyện này, quý vị nói xem, ông ta có cách nào để không bị đọa vào địa ngục? Ông ta có cách gì để có thể bảo Đức Phật Thích-ca Mâu-ni nhất định phải phát nguyện độ ông ta trước tiên? Trường hợp này không thể nắm chắc trong tay, sự việc này không đáng tín cậy! Quý vị nên nghĩ cách khác chứ đừng nên học theo vua Ca-lợi.

Cái “nhẫn” này phải như thế nào đây? Phải “không có nhẫn”, phải “bất nhẫn”, phải “vô nhẫn”. Nếu bất nhẫn, sao còn gọi là nhẫn? Không có nhẫn, sao lại nói nhẫn? Nếu vô nhẫn, sao Đức Phật lại nói đến nhẫn nhục Ba-la-mật? “Không có nhẫn” mới thực sự nhẫn, “vô nhẫn” cũng là thực sự nhẫn, “bất nhẫn” cũng là thực sự nhẫn. Nói vậy là sao? Vị Pháp sư này thuyết pháp chính là như thế đó! Không nói gì có đạo lý cả, muốn nói sao thì nói.

Cái gì gọi là “không có nhẫn”? Tức quý vị nhẫn, nhưng cảm giác như không có nhẫn; quý vị chớ cho rằng: “Ồ! Ta đã nhẫn, lần này ta đã nhẫn!” Đó chính là chấp trước. “Đã nhẫn”, giống như không có nhẫn; có nhẫn, cũng như không có nhẫn, nên nói: “có như không, thật như hư”(hữu nhược vô, thật nhược hư). Thí dụ như người ta mắng quý vị, quý vị nói: “Tôi đã nhẫn, nó mắng tôi!” trong tâm quý vị còn tồn tại khái niệm “mắng” đấy! Nếu quý vị “không có nhẫn”, tuyệt nhiên không biết người kia mắng, thì sẽ không có sự trình báo như thế. Căn bản ở đây chính là chỗ không thấy có nhẫn, đó gọi là “không có nhẫn”. Nếu quý vị có một cái “nhẫn”, tức là đã có chỗ dính mắc.

Có người nói: “Tôi không tin, là vì Đức Phật Thích-ca Mâu-ni vẫn còn nhớ việc đó, lúc Ngài làm vị tiên tu nhẫn nhục, bị vua Ca-lợi chặt đứt thân thể; Ngài vẫn chưa buông xả, vẫn còn chấp mắc; nếu như không có chấp mắc, tại sao Ngài còn nhớ mà kể lại?”

-Đức Phật Thích-ca nhớ chính là không nhớ; cũng như quý vị hiểu, chính là không hiểu gì cả!

Về “nhẫn nhục”, đã nói xong ý nghĩa khái quát. “Nhẫn” này, có khi dễ dàng nhẫn một lần, hai lần, nhưng đến lần thứ ba thì nhẫn không nổi nữa; một lần nhẫn không nổi thì sẽ làm mất đi công đức của những lần nhẫn trước kia! Vì thế mới nói: “Một đốm lửa nhỏ có thể thiêu rụi cả rừng công đức”.

Vị Đại Bồ-tát này tu hạnh nhẫn nhục như thế nào? “Nhu hòa thiện thuận mà không vụt chạc nóng nảy (tốt bạo), tâm cũng không kinh sợ”: nhulà mềm mỏng; hòa là không tranh giành; thiện là không ác; thuận là tùy thuận, Đại Bồ-tát tu đạo Bồ-tát, hành hạnh nhẫn nhục, nhất định phải nhu hòa thiện thuận, mà còn phải không vụt chạc hấp tấp (tốt bạo). Tốt tức là hơi đột ngột, vội vã. Làm việc với vẻ hơi vội vã, vụt chạc; sau khi làm xong, sự việc này sẽ không đúng Pháp, hợp với đạo lý, nên gọi là “vụt chạc”. Bạo tức nóng nảy, dễ nổi giận, tánh tình rất nóng nảy, dễ nổi cáu; Bồ-tát tu Bồ-tát đạo, không nênnóng nảy hấp tấp. Trước mọi tình huống, tâm vị ấy không sợ hãi. Vì sao vị ấy không sợ hãi? Chính vì có định lực.

“Lại nữa, đối với các pháp mà vô sở hành (không chấp có sở hành sở chứng), mà lại quán tướng như thật của các pháp”: Vị Đại Bồ-tát này đối với tất cả pháp, không có niệm chấp “tu hành”; vì không có ý niệm chấp trước này, nên gọi là “vô sở hành”. Vị ấy hành mà không hành, hành với tâm vô sự; làm rồi, giống như không hề có mảy may việc ấy. Thế là sao? Vì vị ấy thật sự đã buông xả! Vả lại, vị ấy quán tất cả các pháp đều là không. Với người thường, nếu quý vị nói với họ các pháp đều là không, họ sẽ không tu hành nữa, và bảo: “Các pháp đều là không, tu gì cơ chứ? Tu cũng là không, không tu cũng là không, thế cần gì phải tu?” ngoại đạo tà kiến giảng giải như thế đấy. Còn Bồ-tát quán các pháp “không”, vị ấy biết tất cả pháp đều không, mà nhận rõ được“tướng như thật” của các pháp. Các pháp vốn hoàn toàn đều là “Chân Như”, đây chính là diệu lý của “Thật Tướng”.

“Song, chẳng hành theo (chẳng chấp vào) sự chẳng phân biệt ấy”: vị này cũng không có cái thấy “không phân biệt” ấy. “Các pháp không” của ngoại đạo thì cũng là “không phân biệt”, cũng “không tu hành”; đây là cái thấy không phân biệt của ngoại đạo: “Nó là không, thì quý vị phân biệt nó làm gì?” họ tu hành theo kiểu tà kiến này; nhưng Bồ-tát không tu theo kiểu tà kiến ấy. “Đây là hành xứ của Đại Bồ-tát”: như phần trước đã giảng, đây là của “hạnh thân an lạc” của Đại Bồ-tát, chỗ tu hành của thân.

[1]Bạch Trạch 白澤: một loại thú thần. Hình dáng con Bạch Trạch:

https://vanphatthanh.org/wp-content/uploads/2016/04/FileSekienHakutaku.jpg

[2] Trong “Đại Trí Độ Luận” của Bồ-tát Long Thọ, đoạn nói về “Trì giới độ” của Lục độ.

[3] A Nhã Kiều Trần Như (Ajnata Kaundinya): Tên Ngài có nghĩa là “giải bổn tế ” (liễu giải một cách rốt ráo, hiểu rõ tận căn nguyên), còn gọi là “tối sơ giải”, nghĩa là được “khai ngộ đầu tiên”. Kinh Lăng Nghiêm Quyển 5, đoạn 25 vị Thánh trình bày sở ngộ của mình, tức là 25 Pháp môn Viên Thông:

“Bấy giờ Thế tôn bảo khắp các vị đại Bồ-tát và các vị A-la-hán đã sạch các lậu hoặc trong đại chúng rằng; “Các ông là những vị Bồ-tát và A-la-hán sinh trưởng trong Phật pháp, đã chứng được quả vô học. Nay Như Lai hỏi các ông, lúc ban đầu mới phát tâm, ngộ tính viên thông ở giới nào trong mười tám giới? Do phương tiện gì mà được tam-muội? ”

Nhóm năm vị Tỷ-khưu Kiều-trần-như liền từ chỗ ngồi đứng dậy, đảnh lễ sát chân Phật rồi thưa rằng, “Chúng con khi ở Lộc uyển và Kê viên, thấy Như Lai khi mới thành đạo, nhờ nghe được pháp âm của Như Lai mà ngộ được lý Tứ Diệu Đế.”

Phật hỏi trong hàng Tỷ-khưu chúng con (về viên thông). Con là người đầu tiên giải ngộ, nên Như Lai ấn chứng cho con là A-nhã-đa (Ajnata). Tính vi diệu của âm thanh vốn là nhiệm mầu và viên mãn, con nhờ âm thanh mà chứng được A-la-hán.”

J2. GIẢI THÍCH THÂN CẬN XỨ (phân 3 phần):

K1. Thân Cận Xứ Là Lìa Xa (Ước viễn luận cận).

K2 . Thân Cận Xứ Là Gần Gũi (Ước cận luận cận).

K3. Thân Cận Xứ Là Không Rời Xa Không Gần Gũi (Ước phi viễn phi cận luận cận).

K1. ƯỚC VIỄN LUẬN CẬN: có 10 ý

L1. Xa lìa người quyền thế.

L2. Xa lìa người tà, pháp tà.

L3. Xa lìa trò hung hiểm.

L4. Xa lìa hạng Chiên-đà-la.

L5. Xa lìa hàng Nhị thừa.

L6. Xa lìa dục tưởng.

L7. Xa lìa kẻ bất nam.

L8. Xa lìa nguy hại.

L9. Xa lìa cơ hiềm.

L10. Xa lìa nuôi dưỡng.

L1. XA LÌA NGƯỜI QUYỀN THẾ

Thế nào gọi là “chỗ thân-cận” (thân cận xứ) của đại Bồ-tát? – Vị đại Bồ-tát chẳng gần-gũi quốc-vương, vương-tử, đại-thần, quan-trưởng.

Vân hà danh Bồ-tát Ma-ha-tát thân cận xứ? Bồ-tát Ma-ha-tát bất thân cận quốc vương, vương tử, đại thần, quan trưởng.

Thế nào gọi là “chỗ thân-cận”của đại Bồ-tát?: cái gì là chỗ Bồ-tát cần nên thân cận? Thân cận tức là tiếp cận, không lìa xa, rất gần gũi. Vị đại Bồ-tát chẳng gần-gũi quốc-vương, vương-tử, đại-thần, quan-trưởng: vị đại Bồ-tát không phan duyên, dựa thế, gần gũi vua, quan, thái tử, đại thần, Không qua lại, kết bạn với vua. Đây gọi là “Vin cao kết quý”. Gần gũi vua chính là thứ tâm lý dựa thế. Vương tử tức là thái tử con vua; đại thần tức là quan lớn của quốc gia; quan trưởng tức là chỉ tất cả những người làm quan, Bồ-tát không nên giao tiếp với những hạng người này, cũng không nên qua lại với họ. Nói là không qua lại với những người làm quan, song cũng có thể qua lại với những hạng người này; đó là khi họ chủ động đến gần quý vị mà không phải là quý vị tự tìm đến, lân la gần gũi họ.

Ví như quý vị ở trong chùa, không hề có ý phan duyên, dựa thế, nhưng vị vua kia tự tìm đến kết thân với quý vị, lễ bái quý vị thì không sao, lúc này quý vị có thể tùy theo căn tánh của họ mà nói pháp, vì vậy nói “Pháp vô định pháp” chính là trong trường hợp này. Quý vị không nên cố chấp nói: “Ồ! Trong ‘Kinh Pháp Hoa’ có nói: Đại Bồ-tát tu hành, không nên gần gũi vua, vương tử, đại thần, quan trưởng!”, thế là khi người kia đến, quý vị không tiếp họ, đây là một điều sai lầm. Họ tìm đến gần gũi với quý vị thì được, chứ không phải tự quý vị tìm đến lân la với họ, trường hợp này được xem là đúng pháp. Nếu như quý vị đến chỗ của vị vua kia, nói: “Ồ! Hôm nay là sinh nhật ngài, tôi chúc ngài sống lâu, tôi sẽ tụng cho ngài một quyển ‘Kinh Vô Lượng Thọ’, phù hộ cho ngài trẻ mãi không già!”, đây gọi là gì nào? Chính là tâng bốc nịnh hót. Không nên!

Quý vị ở chốn A-lan-nhã[1] – tức là ở “chỗ yên tĩnh”, vua muốn đến tiếp xúc gần gũi với quý vị, gặp quý vị thì không sao; nhưng quý vị không được tìm cách lôi kéo ông ta đến. Nếu như quý vị dùng cách nào đó để dẫn dụ ông ta đến thì chính là quý vị đã chủ động thân cận ông ta rồi đấy. Tóm lại, quý vị nghĩ rằng: “Ồ! Nếu nhà vua đến chào mình thì tiếng tăm của mình sẽ vang dội lắm!” hoặc là: “Nếu tổng thống đến chỗ mình, sẽ như thế nào…”, từ sáng đến tối quý vị cứ vọng tưởng như vậy là sai rồi! Nên dựa vào cảm ứng. Thế nào là dựa vào cảm ứng? Hãy để cho Bồ-tát Vi-đà gọi ông ta đến! Nếu như quý vị có tu hành, Bồ-tát Vi-đà thấy biết, “A! không có người nào hộ pháp vị Bồ-tát này. Ta sẽ kiếm một đại hộ pháp đến giúp đỡ ông ta”. Thế là ngài sẽ tìm một người có thể là rất giàu để giúp quý vị; trường hợp này thì được. Vì vậy, quý vị cần phải hiểu và giảng giải đạo lý này một cách cho rõ ràng.

L2. XA LÌA NGƯỜI TÀ, PHÁP TÀ

Chẳng gần gũi các ngoại đạo Phạm-chí, Ni-kiền-tử v.v…, và chẳng gần những kẻ viết văn chương thế tục, những người ngâm nga khen ngợi sách ngoại đạo, cùng hạng Lộ-già-da-đà, Nghịch-lộ-già-da-đà.

Bất thân cận chư ngoại đạo phạm chí, ni-kiền-tử đẳng, cập tạo thế tục văn bút, tán vịnh ngoại thư, cập lộ-già-da-đà, nghịch-lộ-già-da-đà giả.

Chẳng gần gũi các ngoại đạo Phạm-chí, Ni-kiền-tử v.v…: Đại Bồ-tát chỉ nên tu học Phật pháp, tuyệt đối không thân cận với ngoại đạo Phạm-chí.Phạm-chí (Brahmacharin) tức là người xuất gia ngoại đạo. Ni-kiền-tử (nirgrantha) cũng là một trong số những phái ngoại đạo. Có sáu vị thầy dẫn đầu sáu phái ngoại đạo (lục sư ngoại đạo). Đồ đệ của họ lại phân chia thành chín mươi sáu phái ngoại đạo, vì thế nên nói vân vân (v.v…). Ni-kiền là Phạn ngữ, Trung Hoa dịch “Ly hệ”, nghĩa là: nếu xa lìa sự trói buộc, sẽ không đạt được giải thoát; vì thế, đây là một trong số các phái ngoại đạo (với giáo lý sai lầm). Và những kẻ viết văn chương thế tục: sáng tác điện ảnh thế gian, viết tuồng hát, viết những loại tiểu thuyết khiến người xem khởi lòng dâm dục, những loại này đều gọi là văn chương thế tục. Những người ngâm nga khen ngợi sách ngoại đạo: tức là khen ngợi những sách vở bên ngoài, ngoại đạo này hay như thế này… như thế này…

Cùng hạng Lộ-già-da-đà: Lộ-già-da-đà (lokayata) cũng là Phạn ngữ, Trung Hoa dịch là “ác luận”. “Ác luận” là những nghị luận xấu ác, lý luận ác hại; nói tới nói lui cũng không nêu ra được chân lý mà chỉ dạy người ta tạo tội. Như là: “Quý vị dùng drugs (ma túy, chất kích thích), dùng LSD[2] nhiều thêm chút nào thì sẽ khai ngộ thêm chút nấy; quý vị dùng ít thì khai ngộ ít. Vì thế, quý vị dùng càng nhiều càng tốt!”. Không chỉ khuyến khích quý vị dùng, mà ngay cả ông ta cũng dùng. Đây là luận điệu của người thầy phá hại đồ đệ, đó gọi là “ác luận”. Thầy đả phá, đạp đổ đệ tử, nhằm tỏ ý ông thầy trí huệ luôn cao, luôn giỏi hơn trò. Bất luận đệ tử nói thế nào cũng đều cho là không đúng; đệ tử đúng cũng thành không đúng, chính là tạo cho người một luận điệu sai lầm, không hợp đạo lý, đó gọi là hạng “Lộ-già-da-đà”.

“Nghịch-lộ-già-da-đà”: Nghịch-lộ-già-da-đà dịch là “nghịch luận”; hạng ở trên là ác luận, còn đây là nghịch luận. Thế nào là “nghịch luận”? Là hạng người chuyên xúi giục người làm chuyện ngỗ nghịch: “Này! Quý vị có thể giết chết cha mình thì mới là anh hùng!”, “Nếu quý vị có thể đánh thầy mình thì mới thật sự là trượng phu!”, “Nếu quý vị đập nát tượng Phật thì tôi sẽ đảnh lễ quý vị!”…; luận điệu này nhằm xui người làm điều ngỗ ngược, khích lệ người làm việc xấu ác.

Nghịch luận thuộc hạng người đệ tử chuyên phá hại thầy, những điều thầy nói đều không đúng, anh ta luôn cảm thấy: “Tôi là đệ tử, thầy là sư phụ, nhưng tôi giỏi hơn, tôi thông minh hơn thầy nhiều!” tức là chuyên phá thầy. Loại “Lộ-già-da-đà” ở trên là hạng người thầy chuyên phá hại đệ tử; còn loại “Nghịch-lộ-dà-đa” này là hạng đệ tử chuyên phá hại thầy. Hai bên chê bai lẫn nhau, thầy chê bai trò, trò cho rằng “có qua mà không có lại là trái lễ nghĩa” (Lai nhi bất vãng phi lễ dã – Khổng Tử), thế là anh ta lập luận nghịch lại, cũng chính là chê bai thầy mình: “Anh chớ có nghe sư phụ, nghe tôi đây này! Sư phụ chẳng có chút học thức nào đâu!”, đây gọi là hạng “Nghịch-lộ-già-da-đà”.

L3. XA LÌA TRÒ HUNG HIỂM

Cũng chẳng gần gũi các trò gây nguy hiểm, đâm nhau, đánh nhau, và bọn người Na-la v.v… cũng chẳng gần gũi các trò ma thuật biến hóa.

Diệc bất thân cận chư hữu hung hý, tương thoa tương phác, cập na-la đẳng chủng chủng biến hiện chi hý.

Cũng chẳng gần gũi các trò gây nguy hiểm: trò nguy hiểm tức là không phải trò chơi trẻ con, mà là những trò giết nhau, đánh nhau, tranh hơn thua với nhau. Những trò đánh nhau này đều không nên đi xem, không nên đi nghe. Đâm nhau, đánh nhau: tức là đấu võ với nhau, quý vị đánh tôi một đòn, tôi đánh trả quý vị một đòn. Vì thế, chẳng trách ngày nay có người phê bình, vào ngày lễ Viśākha[3] của chúng ta, không nên cho diễn tiết mục võ thuật, đấu võ. Ý kiến này cũng rất hợp lý, vì trong “Kinh Pháp Hoa” không cho phép làm như thế; nhưng chúng ta không phải là Bồ-tát, Bồ-tát mới cấm. Cần hiểu rõ điểm này, hiện tại chúng ta đều là phàm phu, phàm phu làm rất nhiều việc lỗi lầm, song không hề gì; chẳng qua là cần phải sửa đổi. Sửa đổi rồi mới thật không hề gì, nhưng nếu không sửa thì có vấn đề. Chớ lầm cho rằng: “Pháp sư nói chẳng hề gì, vậy chúng ta gây lỗi lầm nhiều thêm chút nữa!” như thế là không được.

Và bọn người Na-la v.v… cũng chẳng gần gũi các trò ma thuật biến hóa: Na-la (nata) cũng là Phạn ngữ, chính là “đại lực sĩ”. Đại lực sĩ, tức là quý vị có thể nhấc nổi năm trăm pounds[4], nhưng tôi có thể nhấc đến sáu trăm pounds! Đó là đọ sức với quý vị. Người đọ sức này muốn chứng tỏ mình là một đại anh hùng, sức tôi mạnh hơn mọi người! Bồ-tát không gần gũi hạng người này.

Lại có loại người làm trò ma thuật biến hóa; ma thuật tức là vốn không có, người này sẽ biến thành có; đang có, anh ta lại sẽ biến thành không; trong tay những kẻ này có rất nhiều mánh khóe, họ kêu quý vị đến xem và bảo đó là thật. Trẻ con xem thì ngỡ là thật; người lớn xem thì biết đó là trò biến hóa! Đây là một loại ảo thuật, người ấy dùng ma thuật biến hóa, nên biết người này chẳng phải thật sự làm ra được việc ấy. Bồ-tát cũng không xem các trò ảo thuật này.

L4. XA LÌA HẠNG CHIÊN-ĐÀ-LA

Lại chẳng gần gũi hạng Chiên-đà-la, và những kẻ nuôi heo, dê, gà, chó, hoặc những người săn bắn, đánh bắt, hoặc những kẻ sống theo luật nghi ác. Những hạng người như thế hoặc có lúc lại đến, thì thuyết pháp cho họ, nhưng không có lòng mong cầu.

Hựu bất thân cận chiên-đà-la, cập súc trư dương kê cẩu, điền liệp ngư, bộ, chư ác luật nghi. Như thị nhân đẳng hoặc thời lai giả, tắc vị thuyết pháp, vô sở hy vọng.

Lại chẳng gần gũi hạng Chiên-đà-la: Chiên-đà-la (chandala) là một trong các đẳng cấp của xã hội Ấn Độ. Ấn Độ có bốn giai cấp, đó là:

(1). Bà-la-môn, chỉ giai cấp cúng tế, tăng lữ.

(2). Sát-đế-lợi, chỉ giai cấp quý tộc.

(3). Phệ-xá, chỉ giai cấp thường dân, làm nghề nông, chăn nuôi, buôn bán.

(4). Chiên-đà-la, chỉ giai cấp nô lệ.

Trong bốn đẳng cấp này, địa vị của Bà-la-môn là tôn quý nhất, giai cấp Chiên-đà-la thì là thấp hèn nhất.

Giai cấp Chiên-đà-la chuyên làm nghề giết mổ, không được ở trong thôn trấn. Con đường của những giai cấp khác đi, họ không được đi. Họ chỉ được đi vẻn vẹn trên một con đường. Ngoài đường phố, thậm chí họ phải rung chuông, còn phải đeo tấm bảng trên đầu để tự công bố cho mọi người biết mình là Chiên-đà-la, là kẻ mổ heo. Quý vị xem! Quan niệm về giai cấp, đẳng cấp ở xã hội Ấn Độ rất là gay gắt. Bồ-tát không thân cận với hạng người hàng thịt này.

Và những kẻ nuôi heo, dê, gà, chó: súc (畜) tức là chăn nuôi súc vật, chữ này, có nơi đọc là “xử” (處), vùng này đọc là “tự” (序). Không chứa, cũng không nuôi gà, chó, dê, heo. Bồ-tát cũng không gần gũi hạng người chăn nuôi heo, dê, gà, chó; cũng không gần gũi hạng người săn bắn, đánh bắt (điền liệp, ngư, bổ): “điền liệp’ tức là săn bắn, vây bắt; “ngư” tức là đánh cá, câu cá; “bổ” tức là săn bắt chim. Bồ-tát cũng không được phép săn bắt.

Có người bảo: “Nếu thế, Lục Tổ (Đại sư Huệ Năng) khi còn ở cùng những người thợ săn, cùng họ săn bắn suốt mười sáu năm thì sao?”. Đại sư Lục Tổ ở chung với những người thợ săn, nhưng bản thân Ngài không tham gia việc săn bắn.

Vừa rồi nói “Bồ-tát không gần gũi vua, đại thần, quan trưởng, vương tử”, quý vị xem, Lục Tổ ở Trung Hoa, bao lần được Vũ Tắc Thiên triệu thỉnh, Ngài vẫn không nhập triều; Hoàng đế Trinh Quán triều Đường bốn, năm phen thỉnh Tứ Tổ (Đại sư Đạo Tín), ngài vẫn không đến yết kiến, các vị ấy đều tuân thủ quy tắc này của “Kinh Pháp Hoa”.

Những kẻ sống theo luật nghi ác: và tất cả những kẻ sống theo luật nghi ác. Giống như hiện nay, những người ở đường Powell nói họ cũng là người xuất gia, nhưng lại ăn mặc kỳ dị, đến các nơi ào ào quyên tiền người ta[5]. Ngoài ra, hiện nay có một số người rất quái dị, ăn mặc quái gở; đó đều gọi là “ác luật nghi”, dáng vẻ của họ rất kỳ quái. Bồ-tát cũng không gần gũi loại người kỳ quái này.

Những hạng người như thế hoặc có lúc lại đến, thì thuyết pháp cho họ, nhưng không có lòng mong cầu: những người như vậy, giả như có lúc họ đến thì quý vị nói Phật pháp cho họ nghe, và cũng với tâm không có chút gì mong cầu, không chút gì phan duyên với họ cả.

L5. XA LÌA HÀNG NHỊ THỪA

Lại chẳng gần gũi các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di mà cầu quả vị Thanh Văn, cũng không xá chào. Hoặc ở trong phòng, hoặc chỗ kinh hành, hoặc trong giảng đường, không ở chung với họ. Hoặc có lúc những người đó lại đến, Bồ-tát theo cơ-nghi nói pháp, nhưng không lòng mong cầu.

Hựu bất thân cận cầu Thanh văn Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di, diệc bất vấn tấn. Nhược ư phòng trung, nhược kinh hành xứ, nhược tại giảng đường trung, bất cộng trụ chỉ. Hoặc thời lai giả, tùy nghi thuyết pháp, vô sở hy cầu.

Lại chẳng gần gũi các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di mà cầu quả vị Thanh Văn, cũng không xá chào: Đại Bồ-tát cũng không gần gũi các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di, hạng người Tiểu thừa cầu quả vị Thanh Văn này; cũng không xá chào. Vì sao? Vì chí hướng không đồng. Nói đến vấn đề xá chào, quý vị thấy một số người xuất gia ở Nhật Bản, hễ gặp người liền chắp tay xá, đó là vì họ chưa nghe qua “Kinh Pháp Hoa”; nếu đã nghe qua kinh này, họ sẽ không như thế.

Hoặc ở trong phòng, hoặc chỗ kinh hành, hoặc trong giảng đường, không ở chung với họ: bản thân mình hoặc ở trong phòng, hoặc chỗ kinh hành, hoặc trong giảng đường, không cùng ở, cùng sống chung với người xấu ác. Người xấu ác này, trừ phi họ sửa đổi lỗi lầm thì không sao. Đến chỗ chúng ta, như Sementan, vì mong cầu Phật pháp, thì có thể được.

Hoặc có lúc những người đó lại đến, Bồ-tát theo cơ-nghi nói pháp, nhưng không lòng mong cầu: giả như có lúc họ muốn đến học Phật pháp, thì tùy theo căn cơ của họ mà nói pháp, nhưng cũng không phan duyên, trong tâm chẳng có mưu tính gì cả.

L6. XA LÌA DỤC TƯỞNG

Này Văn-thù-sư-lợi! Lại nữa, Đại Bồ-tát không nên nơi thân người nữ khởi sanh tư tưởng dục nhiễm mà thuyết pháp cho họ, cũng chẳng ưa thích nhìn. Nếu vào nhà người, đừng trò chuyện với gái nhỏ, xử nữ, quả phụ (tiểu nữ, xử nữ, quả nữ), v.v…

Văn Thù Sư Lợi! Hựu Bồ-tát Ma-ha-tát, bất ưng ư nữ nhân thân, thủ năng sanh dục tưởng tương nhi vị thuyết pháp, diệc bất lạc kiến. Nhược nhập tha gia, bất dữ tiểu nữ xử nữ quả nữ đẳng cộng ngữ.

Đức Phật Thích-ca Mâu-ni gọi một tiếng Văn-thù-sư-lợi!, tức là Ta lại nói cho ông biết những việc Bồ-tát không nên làm. Những việc gì? Lại nữa, Đại Bồ-tát không nên nơi thân người nữ khởi sanh tư tưởng dục nhiễm mà thuyết pháp cho họ, cũng chẳng ưa thích nhìn: Đại Bồ-tát không nên khi nhìn thấy người nữ liền khởi sanh tư tưởng dục nhiễm, phân tích tướng mạo cô ta cân đối như thế nào, xinh đẹp ra sao, rồi khởi tâm dâm dục. Không nên như thế! Thậm chí vừa trông thấy người nữ liền mừng rỡ, vui vẻ thuyết pháp cho cô ta. Người nam muốn thỉnh vị này thuyết pháp, ông ta không màng để ý đến, nhưng nếu là người nữ thì ông ta rất hứng thú, càng nói càng hăng, càng hăng càng nói, chỉ chuyên nói với người nữ, nói đến mấy ngày mấy đêm cũng không hết chuyện. Vì sao? Chính vì ông ta thích người nữ, có tâm dục nhiễm với người nữ.

Phải nên thế nào đây? Chẳng những không khởi tư tưởng dâm dục đối với người nữ, cũng không mong muốn nhìn thấy họ. Bởi vì thân thể người nữ không sạch sẽ, do đó người tu đạo không nên thường xuyên gặp gỡ họ, mong mỏi thấy họ. Nếu như quý vị thật sự có định lực, thì thấy cũng như không thấy, nên nói“Mắt nhìn hình sắc lòng không động; tai vẳng việc đời tâm chẳng hay” (Nhãn quán hình sắc nội vô hữu, nhĩ thính trần sự tâm bất tri), đó lại là một việc; còn như quý vị chưa có định lực, một khi xúc cảnh sẽ bị cảnh chuyển, vì vậy không nên gặp gỡ người nữ nhiều như thế.

Nếu vào nhà người, đừng trò chuyện với gái nhỏ, xử nữ, quả phụ (tiểu nữ, xử nữ, quả nữ), v.v… : giả sử có công việc gì đặc biệt, người hành Bồ-tát đạo, khi vào nhà người khác, không được trò chuyện với đứa bé gái; chẳng những không nên nói chuyện với bé gái mà ngay cả xử nữ cũng không nên. Người tu Bồ-tát đạo như quý vị, đặc biệt là phải luôn có người ở bên cạnh, (tức là phải có hai người) khi tiếp chuyện, không được một mình cùng nói chuyện với xử nữ; xử nữ là những cô gái chưa kết hôn, cũng chưa gần gũi với người nam bao giờ.

Quả nữ, tức là các cô gái sau khi kết hôn, chồng qua đời, thủ tiết thờ chồng. Người nữ thủ tiết thờ chồng, quý vị cũng không được cùng họ nói chuyện;cùng nói chuyện tức là chỉ có riêng hai người khi nói chuyện, không có người khác ở bên cạnh. Từ “等” (đẳng) trong chánh văn, tức là chỉ cho loại người: tiểu nữ, xử nữ, quả nữ; đẳng, là đẳng loại (cùng loại). Loại người này, không nên cùng nói chuyện, không nên nói chuyện riêng với nhau; cùng nói, cũng tức là nói chuyện riêng, là không có người thứ ba ở bên cạnh nghe. Đại Bồ-tát tu hành Bồ-tát đạo, không nên cùng nói chuyện như thế với những người nữ.

L7. XA LÌA KẺ BẤT NAM

Cũng lại chớ gần gũi với năm hạng người bất nam, xem là thân hậu.

Diệc phục bất cận ngũ chủng bất nam chi nhân, dĩ vi thân hậu.

Cũng lại chớ gần gũi với năm hạng người bất nam: năm hạng người bất nam này, có vị nào biết không? Nếu ai biết thì nói lại cho đại chúng cùng nghe thử! Nào, Quả Ninh!

– Đệ tử không biết (Quả Ninh đáp).

Ai biết? Ai có thể nói cho tôi nghe? Có ai biết không? Nhanh lên nào! Quả Hộ biết không?

– Đệ tử không biết (Quả Hộ đáp).

– Vì sao chú không biết? Thế Quả Dật biết không?

– Đệ tử không biết.

– Thế còn Quả Tu?

– Đệ tử cũng không biết. Sư Phụ chưa dạy con.

Quý vị thọ giới đều đã học qua, khi thẩm tra giới, đã có hỏi đến. Quả Tiên biết không?

– Đệ tử không biết.

Chà! Không ai biết cả, chẳng trách có nhiều đồng tính luyến ái đến vậy, chính là vì không biết vấn đề này! Hiện nay, đồng tính luyến ái đã trở thành hợp pháp, các cô sắp tới đây sẽ không có cơm ăn, không có ai nuôi, không có ai thèm muốn, bởi người nam đều muốn lấy người nam làm vợ rồi, chứ không muốn lấy người nữ nữa, người nữ không còn hữu dụng, cũng không cần người nữ sanh con cho họ nữa. Thê thảm quá! Sao quý vị lại cười? Phải khóc mới đúng chứ!

Năm hạng người bất nam: thế đã không phải là nam, thì là người nữ chăng? Cũng không phải nữ. Có năm loại người không phải nam, cũng chẳng phải nữ. Quý vị nói họ là nam, nhưng họ không có khả năng làm được việc thuộc về bản năng của nam giới; quý vị bảo họ là nữ, nhưng người này lại cũng không có khả năng làm được việc thuộc về thiên chức của người nữ, vì thế năm loại người này được gọi là “bất nam”.

Khi nãy không nói họ là “bất nữ” mà là “bất nam”, thế thì bây giờ tôi đặt cho họ một cái tên, cũng gọi là “bất nữ”. “Bất nam bất nữ”, quý vị nói xem, đây là thứ gì? Đây quả thật không phải là người mà là đồ vô dụng! Chẳng có một chút hữu dụng nào ở trên đời này cả, chỉ là đồ vật biết ăn! Họ không thể giúp người nữ sanh con, bản thân họ cũng không thể làm người nữ để sanh con, Quý vị nói xem, loại người như thế có phải là chẳng giúp ích được gì cho thế giới không?

“Bất nam bất nữ” này có năm hạng:

(1). Sanh (生). Người này, từ trong bụng mẹ sanh ra đã không có nam căn, cũng không có nữ căn; vừa ra đời, họ đã không phải là nam, cũng chẳng phải là nữ, nên việc thuộc về bản năng của nam giới, người này không thể làm được; và tất nhiên, cũng không thể thực hiện được việc thuộc về bản năng của nữ giới. Xưa nay, đàn ông là để giúp đàn bà sanh con; còn người đàn bà, tự bản thân họ sẽ sanh con; thế nhưng, người này vừa lọt lòng mẹ đã không thể làm được chuyện họ cần phải làm, hạng này gọi là “sanh”, tức là vừa sanh ra đã không có khả năng.

Vì sao họ trở nên như thế? Lý nhân quả này, quý vị cần phải biết! Do vì đời trước, họ luyến ái người đồng giới – hoặc giả người nữ chỉ luyến ái người nữ, hoặc giả người nam lại đi luyến ái người nam, hoặc giả họ vừa luyến ái người nam vừa luyến ái người nữ; với tính cách như vậy, cho nên họ đã trở nên nam chẳng ra nam, nữ chẳng ra nữ, có hình mà vô căn – hình dáng con người thì có, nhưng căn của con người lại không, hạng này gọi là “sanh”.

(2). Kiền (犍). Vốn là người có nam căn, nhưng anh ta lại cắt bỏ nó đi, hoặc là anh ta bị mọc một loại ung nhọt độc, khiến cho nam căn bị hư hoại; đối với người nữ cũng giống thế, hạng này gọi là “kiền”.

(3). Đố (妒). Hạng này khi thấy người nam, sanh lòng ganh tỵ, liền biến đổi thành nam; đã đành biến thì biến thành nam, có tâm lý của giới tính này, thế nhưng họ không làm được việc, không thể giao hợp. Có lúc, họ thấy người nữ, liền sanh lòng ganh tỵ, lại biến thành người nữ, nhưng cũng không có khả năng giao hợp. Tùy theo cảm xúc ganh tỵ mà họ biến đổi thành nam hay nữ. Hạng này gọi là “đố”.

(4). Biến (變). Loại “đố” ở trên, khi thấy người nam, họ liền biến thành nữ; khi thấy người nữ, lại biến thành nam, đó là do khởi tâm dâm dục; hoặc khi thấy người nam thì trở thành nam, thấy người nữ thì trở thành nữ, tất cả những hình tướng đó đều do tâm ganh tỵ mà hiện ra; còn “biến” ở loại thứ tư này, là bản thân họ tự thay đổi sau một khoảng thời gian. Thí dụ như vào lúc 12 giờ họ là người nam, đến 1 giờ họ lại biến thành người nữ, không cần phải nhìn thấy người nam, mà cơ thể họ vẫn tự biến đổi. Đợi đến hai giờ, hoặc ba giờ, hoặc năm giờ sau, họ lại biến thành người nam; vì thế, gọi loại người này là: “nam bất nam, nữ bất nữ” (nam không ra nam, nữ không ra nữ).

Sự thể của loại người này là sao? Sở dĩ họ trở nên như thế chính vì xưa kia, làm thân người nam lại đem lòng yêu thương người nam, làm người nữ lại đi yêu người nữ; hoặc trường hợp người nam, hay người nữ kia tự hành dâm một mình. Người làm ra những chuyện kiểu này thì tương lai sẽ phải lãnh chịu quả báo kiểu này, trở thành kẻ chẳng phải nam, chẳng phải nữ. Quý vị bảo họ là nam, thế nhưng họ không có nam căn; quý vị cho họ là nữ, nhưng họ lại không có nữ căn. Họ vừa có thể biến thành nam, vừa có thể biến thành nữ. Biến là biến vậy thôi, nhưng họ không có khả năng giao hợp, hoàn toàn không có năng lực này.

(5). “Bán” (半). Tức là chỉ có một nửa. Sao gọi là “một nửa”? Tức là loại người này nửa tháng biến thành người nam, nửa tháng biến thành người nữ; nửa tháng nam, nửa tháng nữ. Hạng “biến” ở trên, có thể một-hai ngày là người nam, một-hai ngày là người nữ, không nhất thiết đợi đến nửa tháng. Thế còn loại người này? Họ phải đợi đến nửa tháng, đã có được nam căn rồi, nhưng đến nửa tháng sau, lại biến thành người nữ. Đây cũng thuộc loại người “nam chẳng ra nam, nữ chẳng ra nữ”, mới thọ quả báo này.

Cho nên có nghiên cứu Phật pháp, quý vị mới hiểu được lý lẽ này, bằng không thì tuyệt nhiên không thể biết được năm loại bất nam, năm loại bất nữ này. Quý vị thấy! Phật Pháp đã bày tỏ mọi sự việc cho chúng ta một cách rõ ràng.

Năm hạng người này nếu muốn xuất gia, không được nhận, không cho phép họ xuất gia. Đức Phật không độ năm hạng người này vì họ quá xấu xa. Năm hạng người này, tư tưởng của họ rất tồi tệ, rất ô nhiễm, trong bụng họ toàn những ý nghĩ xấu, tư tưởng xấu. Vì thế, bất luận người nào, nếu có tình hình “thủ dâm” – tự hành dâm một mình; (kể cả nam lẫn nữ), thì sẽ trở thành năm hạng người bất nam, cũng chính là năm loại người bất nữ, cũng chẳng phải nam cũng chẳng phải nữ. Có thể có người cho rằng: “Đây mới chính là (cảnh giới) ‘không có tướng nam nữ’!” Nhưng đây là hoại tướng, bị gọi là “các căn không trọn vẹn” (chư căn bất cụ túc). Bản chất của “căn” này chính là “căn nam, nữ”, căn nam, nữ của quý vị đều không trọn vẹn, đây là loại người tồi tệ nhất trên đời; vì thế làm người, nhất định phải giữ gìn khuôn phép. Nếu quý vị không tuân thủ khuôn phép thì tương lai sẽ phải nhận lãnh quả báo, tức là sẽ trở thành người không được bình thường; Quý vị xem! Những người có sáu căn không toàn vẹn đều là vì đã từng làm quá nhiều việc xấu xa, vì thế mới phải nhận lãnh quả báo này.

Xem là thân hậu: thân tức là gần gũi; hậu tức là kết bạn thân với họ. Đại Bồ-tát tu Bồ-tát đạo, không nên kết bạn thân thiết với năm hạng người bất nam, bất nữ này.

L8. XA LÌA NGUY HẠI

Đừng đơn độc vào nhà người, nếu có việc cần phải vào một mình thì nên nhất tâm niệm Phật.

Bất độc nhập tha gia, nhược hữu nhân duyên tu độc nhập thời, đãn nhất tâm niệm Phật.

Không được đến nhà người tại gia khi chỉ có một mình nhằm tránh hiềm nghi. Nếu có việc quan trọng, nhất định phải đến nhà người khác một mình, thì phải một lòng niệm “Nam mô A-Di-Đà-Phật”, hoặc niệm “Nam mô Bổn Sư Thích-ca Mâu-ni Phật”; chỉ một lòng chuyên niệm Phật.

L9. XA LÌA CƠ HIỀM

Nếu nói pháp cho người nữ, không được cười hở răng, không được để hở ngực, ngay cả vì pháp cũng không được thân thiết, huống chi là việc khác.

Nhược vị nữ nhân thuyết pháp, bất lộ xỉ tiếu, bất hiện hung ức, nãi chí vị pháp, do bất thân hậu, huống phục dư sự.

Nếu nói pháp cho người nữ, không được cười hở răng, không được để hở ngực: Giả như khi thuyết Phật pháp cho người nữ, không nên cười ha hả, để lộ răng ra. Quý vị thử xem! Vừa nói vừa cười không phải là một cung cách tốt! Khi quý vị nói pháp cho người nữ, không nên cười nhe hàm răng ra; nếu quý vị cười để lộ răng, sẽ khiến cho người kia khởi tâm dâm dục, hoặc bản thân quý vị có ý nghĩ không trong sáng. Cũng không nên để hở phần trên của bụng; ngực chính là phần trên của bụng.

Ngay cả vì pháp cũng không được thân thiết, huống chi là việc khác: thậm chí dù có giảng Phật pháp cho họ, cũng không được tỏ ra quá thân mật, kề vai chụm đầu. Không được như thế! Huống chi là làm những việc khác ư! Vì thế, người tu đạo Bồ-tát, cần phải thận trọng, kiểm điểm bản thân trong từng phút từng giây.

Người giảng Phật pháp cần phải trau dồi định lực; nếu quý vị có định lực thì có thể vào nước mà không bị chìm, vào lửa mà không bị cháy, giống như vàng đã được tinh chế, ví dụ như đối với loại vàng tốt nhất, quý vị lấy 10 ounces, rồi dùng lửa đốt thế nào đi nữa, nó vẫn còn đủ 10 ounces, không hề bị giảm đi một ly nào; nhưng nếu là loại vàng kém chất lượng, một khi bị nung lên, nó sẽ trở nên ít đi, không đủ phân lượng như lúc đầu. Người tu đạo cũng thế, nếu quý vị tu tập thành công thật sự, thì dù có đốt trong lửa cũng không bị biến chất, dìm trong nước cũng không bị hư hoại, đó gọi là “tùy duyên bất biến, bất biến tùy duyên”. Có thể thuận theo duyên (căn cơ chúng sanh, hoàn cảnh, v.v…) mà không biến chất, dầu không biến chất nhưng vẫn thuận theo duyên, đây là cảnh giới tột cùng không thể nghĩ bàn; nhưng nếu chưa đạt đến trình độ này thì chúng ta nhất định phải hết sức thận trọng, phải nỗ lực trong từng phút từng giây, chớ khởi vọng tưởng.

– Thế, có thể tùy duyên bất biến, bất biến tùy duyên, đấy có phải là vọng tưởng chăng? Quý vị tùy duyên, là phải hay không phải vọng tưởng?

Không phải! Bởi vì quý vị không thay đổi (bất biến)! Quý vị có thể giữ cho không thay đổi, mới có thể tùy duyên; thường tùy duyên, thường bất biến, thường bất biến là thường tùy duyên, đây là một cảnh giới không thể nghĩ bàn, không phải là việc mà những người bình thường có thể làm được. Nhất định phải đạt đến trình độ lửa đốt cũng không chết, nước dìm cũng không chết, mới có thể nói là thật sự được cảnh giới không thể nghĩ bàn, đây là một cảnh giới đặc thù; vì thế, chúng ta tu đạo, khi chưa đạt đến cảnh giới này, nhất định phải hết sức thận trọng khi tu tập.

L10. XA LÌA NUÔI DƯỠNG

Không ưa thích nuôi đệ tử trẻ tuổi, Sa-di nhỏ tuổi, cũng không thích cùng chung một thầy với chúng.

Bất nhạo súc niên thiếu đệ tử, sa di tiểu nhi, diệc bất lạc dữ đồng sư.

Không ưa thích nuôi đệ tử trẻ tuổi: không ưa thích tức là không sẵn lòng, chứ không hẳn khăng khăng không nuôi, vì nếu có nhân duyên đặc biệt thì cũng có thể nuôi, chẳng qua là không thích nuôi mà thôi. Nếu quý vị thích nuôi, thế thì sai rồi! Quý vị thích đệ tử nhỏ tuổi, nói rằng: “Ta già rồi! Trong gia đình không có con trai, cũng không có con gái, xuất gia thâu nhận đệ tử nhỏ, hầu nó phụng sự ta. Thế là tốt lắm!” Như thế không đúng! Vì người xuất gia, người tu hạnh Bồ-tát không nên hưởng thụ, không nên bảo người khác hầu hạ mình, phục dịch mình, làm công cho mình. Người hành đạo Bồ-tát có nhiều điều bất tiện, có nhiều việc không thể làm, quý vị không thể tùy tiện. Vì thế, nếu quý vị muốn thâu nhận đệ tử nhỏ tuổi thì hoàn toàn không nên; nếu là trường hợp đặc biệt, thì cũng có thể.

Vì sao không nhận đệ tử nhỏ tuổi? Vì đệ tử tuổi còn nhỏ rất cứng đầu, ít khi chịu nghe lời. Quý vị xem! Ngay cả cha mẹ mà chúng còn không nghe lời dạy dỗ, khiến cho cha mẹ phải nổi giận, nhưng cũng đành bó tay; quý vị nói xem, nếu thu nhận nhằm đứa đệ tử ngỗ ngược như thế, từ sáng đến tối sẽ gặp phải không ít phiền lòng, vì vậy không nên thích nuôi đệ tử nhỏ tuổi. Nếu nó biết vâng lời, là đứa trẻ ngoan, quý vị bảo nó tu hành, nó liền tu hành; bảo nó không được bướng bỉnh, nó liền không bướng bỉnh, được như thế thì có thể thu nhận.

Vậy, học tập kinh điển, quý vị phải có tầm nhìn linh hoạt, không nên cứng nhắc; nói là đứa đệ tử nhỏ tuổi “chớ ưa thích nuôi”, chứ không phải hoàn toàn “không được” nuôi; nếu nó là đứa trẻ ngoan thì vẫn được nuôi. Nói thế, nhưng làm sao để biết nó ngoan hay không? Nếu không biết thì quý vị không nên mạo hiểm, không nên thâu nhận; nếu quý vị biết chính xác đứa trẻ này ngoan, có chút ít nền tảng tu hành, thì có thể thu nhận.

Đề cập đến vấn đề này, tôi lại nhớ đến chuyện thu nhận một đệ tử nhỏ tuổi quy y. Đệ tử quy y có mấy chú còn rất nhỏ, chỉ mới mười hai, mười ba tuổi, nhưng các chú rất vâng lời.

Lúc còn ở Đông Bắc (Mãn Châu), tôi nghe nói có một đứa bé tên Trịnh Đức, tính tình rất kỳ lạ. Từ lúc lên năm tuổi, hằng ngày chú đều lạy cha mẹ. Nghe nói có đứa trẻ như thế, tôi tự sanh lòng hổ thẹn bởi vì đến năm mười hai tuổi, tôi mới biết lạy cha mẹ, không bằng chú, từ lúc lên năm đã thể hiện hạnh hiếu đạo. Thế là tôi nhất định muốn gặp qua chú bé. Trong gia đình, chú không hề gây phiền phức, từ sáng đến tối, cha mẹ chú không biết thế nào là buồn, thế nào là lo.

Một hôm, khi cơ duyên đã chín mùi, tôi đến nhà chú. Gia đình chú bé ở tại huyện Ngũ Thường, cách huyện tôi ở hơn một trăm dặm đường. Lúc bấy giờ, chú bé này đã được mười hai tuổi.

Trước khi tôi đến, có rất nhiều đạo khác muốn thu nhận chú làm đệ tử; bởi vì chú là người có tiếng tăm tốt, ai ai cũng đều biết chú là một đứa con có hiếu, rất hiếu thảo với cha mẹ. Do vậy, những vị thầy ngoại đạo đều để tâm đến chú, muốn thu nhận chú làm đồ đệ, nên đã tìm gặp chú; nhưng mỗi khi trò chuyện, họ đều không thể biện luận thắng chú được. Chú hỏi: “Ngài tu đạo gì?” Vị kia đáp: “Tôi tu thân!”, rồi vị này giảng thế nào mới có thể tu thành thần tiên. Chú lại hỏi: “Thần tiên phải thế nào mới có thể thành?” Vị kia đáp: “Phải tĩnh tọa, phải hiếu thảo với cha mẹ…”

Chú liền hỏi lại: “Thế ngài có hiếu thảo với cha mẹ không?” Câu hỏi của chú khiến những vị kia không biết đường nào mà trả lời. Chú bảo: “Hiện tại, tôi phải hiếu thảo với cha mẹ trước đã, sau khi trả hiếu cho cha mẹ xong, tôi mới tu đạo”; chú lại nói: “Cha mẹ chính là Phật sống ở nhà, tôi không thể bỏ gần để tìm xa”. Lý luận này khiến các vị thầy ngoại đạo không cách gì biện luận thắng chú được, đành phải bỏ về. Rất nhiều vị thầy ngoại đạo muốn độ chú, nhưng không cách nào độ được.

Hôm tôi đến, chú ở trong nhà, đang khom người ra cửa sổ kính, vừa thấy tôi, chú liền nói với mẹ: “Mẹ ơi! Sư phụ con đến rồi!” Người mẹ ngạc nhiên hỏi lại: “Con có sư phụ khi nào?” Chú đáp: “Bây giờ thì con đã có sư phụ rồi!”. Mẹ chú thấy con hôm nay có vẻ kỳ lạ, liền mời tôi vào nhà. Lúc ở Đông Bắc, trên người luôn đeo một cái đãy, bên trong chứa đủ mọi thứ, từ kinh điển đến những đồ dùng hàng ngày; cũng giống như cái xắc của quý vị, chỉ khác là cái đãy của tôi thì khoác chéo trên người. Khi tôi vừa tiến vào cửa, chú bé trông thấy liền đón lấy cái đãy của tôi rồi khoác ngay vào người; tôi cùng chú bước vào nhà, ngồi trên cái giường lò và trò chuyện với nhau.

Tôi hỏi: “Ai bảo chú lạy cha mẹ? Có phải cha mẹ chú thích như thế?” Chú đáp ngay: “Không phải!” Tôi hỏi lại: “Thế tại sao chú phải lạy?” Chú đáp: “Vì cảm thấy ân của cha mẹ không cách gì đền đáp được, nên con lạy cha mẹ, làm cho song thân hân hoan hạnh phúc, con nhận thấy đây là điều mà người con nên làm.”. Tôi lại hỏi: “Lúc lên năm tuổi, chú còn chưa hiểu chuyện, vì sao lại muốn lạy cha mẹ?” Chú đáp: “Lúc bấy giờ, con cảm thấy làm như thế thì con rất vui sướng.” Tôi buộc miệng khen: “Tốt quá! Chú còn giỏi hơn cả ta! Phải đến năm mười hai tuổi, ta mới biết lạy cha mẹ, cũng chẳng có ai dạy ta phải làm thế cả. Thế mà khi mới năm tuổi, chú đã có thể làm được điều đó, chú đúng là một đứa trẻ ngoan, rất mực hiếu thảo.” Nghe tôi bảo thế, chú vui lắm.

Tôi lại hỏi cha mẹ chú: “Rốt cục, chú bé chỉ lạy hai người thôi, hay là có khi nào đã làm gì cho hai người tức giận không?” Người chồng đáp: “Hai vợ chồng già tôi chẳng có đạo hạnh gì, nhưng có lẽ cha tôi là người có đạo đức, nên nay chúng tôi mới sanh được một đứa con có hiếu như vậy!” Quý vị thấy đấy! Họ không tự mãn, không nói: “Ồ! Ngài thấy không, chúng tôi làm việc phải nên mới sanh được một đứa con ngoan, đã hiếu thảo với chúng tôi như thế!”. Từ điểm này, chứng tỏ người cha nhất định phải là người rất thông hiểu đạo lý.

Nói chuyện suốt một giờ đồng hồ, sau đó tôi bước xuống định kiếu từ, Trịnh Đức cũng nhanh nhẹn nhảy xuống, cầm lấy đôi giầy của tôi. Tôi cứ đinh ninh chú cầm đôi giầy đưa tôi mang và để ra về, không ngờ chú lại cầm nó chạy một mạch đến một phòng khác để giấu, sau đó quay lại nói với tôi: “Sư phụ! Hôm nay là lần đầu tiên con gặp người, nhất định phải giữ người ở lại để dùng với gia đình con một bữa cơm đạm bạc. Con không nấu món gì ngon, vả lại trong nhà con cũng chẳng có món gì ngon cả!” Nghe chú nói thế, tôi cũng rất vui. Tôi mới đến lần đầu, thế mà chú đã giữ sư phụ lại dùng cơm, chứng tỏ chú cũng rất có hiếu với thầy; nên tôi đã im lặng không nói gì, chỉ gật gật đầu. Chú liền đi làm cơm, sau đó dọn lên mời cả nhà cùng dùng.

Sau khi dùng cơm xong, tôi hỏi chú: “Này Trịnh Đức! Bây giờ con đã tôn ta làm sư phụ, vậy thì sư phụ phải nghe lời đệ tử, hay đệ tử phải nghe lời sư phụ đây?” Chú đáp: “Đương nhiên là đệ tử phải nghe lời dạy bảo của sư phụ rồi, sao có chuyện sư phụ nghe lời của đệ tử được chứ?” Tôi bảo: “Con nói vậy, thế thì tại sao chưa được sự cho phép của thầy, con lại đem đôi giày của thầy đi giấu, khi quay lại, mới mời thầy ở lại dùng cơm? Nếu như con nghe lời sư phụ, thì không nên cầm đôi giầy của thầy đi, rồi mới giữ thầy ở lại dùng cơm; con nên thưa với thầy trước, chứ không nên sử dụng thủ đoạn ép buộc, để kêu thầy ở lại. Con làm thế, há chẳng phải là bảo sư phụ phải nghe lời đệ tử sao?”

Nghe tôi nói thế, chú liền quỳ xuống trước mặt tôi thưa: “Thưa sư phụ! Con sẽ không dám nữa! Tuyệt đối không dám làm như vậy nữa! Con nghĩ rằng làm như vậy thì sư phụ chắn chắn không thể đi!” Tôi bảo: “Đã biết sư phụ chắc chắn không thể đi, há không phải là chú đã dùng thủ đoạn để cố ép sư phụ đó sao?” Chú thưa: “Bây giờ thì con đã hiểu rồi, từ nay về sau con sẽ không làm như vậy nữa! Xin sư phụ thứ lỗi cho con!”

Lúc ấy, tôi không nói gì cả, chỉ im lặng chấp thuận; vì chú ép buộc tôi là nhằm giữ tôi ở lại dùng cơm, nên chỉ còn nước im lặng mà chấp thuận thôi, chẳng còn cách nào khác! Chú cầm đôi giầy của tôi đi rồi, không có giầy thì tôi không thể đi đường, vì ở vùng Đông Bắc có rất nhiều tuyết. Không sai! Tôi có thể không cần giày mà vẫn đi được trên tuyết, nhưng rất khó chịu.

Ở Đông Bắc, mỗi năm đến mùa đông, tuyết đóng dày lên đến ba thước[6]; tôi không mang vớ, chỉ mang đôi giày la-hán thế này mà đi khắp nơi. Vì vậy, mọi người bảo: “Ồ! Vị này là người có đạo hạnh đây!”. Kỳ thật không phải thế, chẳng qua là tôi có thể chịu đựng được, không sợ rét, không sợ đói. Sở dĩ tôi nói:“Lạnh chết, đứng nghinh gió; Đói chết, ưỡn bụng đi” (Đống tử nghênh phong trạm, ngạ tử đĩnh đỗ hành) chính là ý này. Bước đầu tập luyện không mặc đồ đệm bông, cũng bị rét ghê gớm lắm; song nếu lạnh qua mức thì sẽ không còn sợ nữa!

Ở Đông Bắc, thời tiết không giống bên Mỹ, ở Mỹ không rét cóng. Chỗ vùng của tôi, lỗ tai có thể bị đông cứng, khi bị như thế thì rất đau, nếu quý vị dùng tay cào thế này, nó sẽ bị rụng ra ngay. Thật đấy! Vậy mà tôi không đội nón, lỗ tai cũng không bị đóng băng gãy lìa ra, bởi vì tôi đã quen. Ban đầu, da thịt đau hơn là bị kim châm, đau ghê gớm lắm, nhưng sau đó thì mặc kệ, không thèm để ý đến nó nữa, vậy mà cũng vẫn qua được.

Trịnh Đức hiếu thảo như thế, vừa nhìn qua, tôi biết ngay chú là người xuất gia, vì tướng mạo đầy đặn, lỗ tai lại to. Ồ! Tướng người rất có phước báo! Đứa trẻ này rất thông minh, đệ tử nhỏ được như thế thì có thể thu nhận. Nhận nhiều thêm chút nữa cũng không sao; chú ấy rất ngoan, chú ấy rất hiểu khuôn phép! tuyệt đối nghe lời răn dạy! Vì vậy, hạng đệ tử nhỏ tuổi như vậy có thể thu nhận.

Sa-di nhỏ tuổi: nhỏ tuổi tức là đứa trẻ. Sa-di nhỏ tuổi ở đây, không phải là Sa-di lâu năm, cũng không phải là Sa-di thực thụ, mà là “Khu ô Sa-di”; Khu ô Sa-di chính là Sa-di đuổi quạ. Từ tám đến mười hai tuổi, tuổi tác vẫn còn rất nhỏ. Thời xưa, các chùa thường làm ruộng hoặc làm rẫy, những con quạ thường bay đến ăn thóc lúa hoặc mổ trộm rau, nên phân công các chú Sa-di bé này ra đuổi quạ, vì vậy mà gọi là “Khu ô Sa-di”.

Sa-di (Shramanera) là tiếng Phạn, Trung Hoa dịch là “Cần tức”; cần nghĩa là không lười biếng; tức nghĩa là không tức giận, cũng chính là “Siêng tu giới-định-huệ, đoạn trừ tham-sân-si”. Nếu quý vị có thể siêng năng tu tập giới-định-huệ, thì tham-sân-si tự nhiên sẽ dứt trừ; nếu quý vị không dứt trừ tham-sân-si, thì cũng không thể siêng năng tu giới-định-huệ. Con người thường có tâm tham rất lớn. Người có tâm tham thì thích nhàn ghét vất vả; thích nhàn tức là thích an nhàn; ghét vất vả tức là sợ làm việc. Quý vị có tâm tham thì sẽ thích nhàn, ghét vất vả; quý vị có tâm sân thì thích nổi cáu, thích tức giận; quý vị có tâm si thì rất hay vọng tưởng, muốn chuyện này không được, lại muốn đến chuyện kia, muốn chuyện kia cũng không thành công lại muốn đến chuyện nọ. Vì vậy nói:“Tối mơ nghìn con đường, sáng ra bán đậu hũ” (Dạ vãn thiên điều lộ, tảo khởi mại đậu hủ), tối ngả lưng xuống giường thì có cả nghìn con đường có thể đi; nhưng khi sáng dậy, vẫn phải đi bán đậu hũ. Đấy chính là mơ mộng hão huyền!

Nếu quý vị không dứt trừ tham-sân-si thì giới-định-huệ không thể hiện tiền. Giới, đứng đầu chính là giới “tham”; tức là chớ tham lam không biết đủ, chớ thích nhàn, sợ vất vả. Định, nếu quý vị có định rồi, chính là chỗ: “Bạn có nghìn kế hay, tôi có một thước định” (Nễ hữu thiên điều diệu kế, ngã hữu nhất định chi quy); bất luận quý vị có phương pháp gì, song tôi có định lực, quý vị nghĩ ra biện pháp thế nào cũng không lay chuyển được tôi, quý vị không cách gì khiến tôi phải phiền lòng, vì tôi có định lực. Vì vậy, “định” là dùng để đối trị “sân”, dù quý vị có nổi cáu hơn thế nữa, tôi cũng không hề gì.

Huệ là dùng để đối trị “ngu si”. Quý vị có trí huệ, ngu si liền biến thành trí huệ; nếu quý vị có ngu si thì trí huệ cũng sẽ biến thành ngu si. Hai thứ đó chỉ là một, chính là mặt trái và mặt phải, như thế này là trí huệ, như thế kia là ngu si, một mặt âm, một mặt dương. Nếu quý vị phan duyên, chạy theo trần cảnh thì chính là ngu si; nếu quý vị không chạy theo trần cảnh thì đó chính là trí huệ. Nếu quý vị sống say chết mộng, điên điên đảo đảo, đó chính là ngu si; còn quý vị thanh tịnh, không tham không nhiễm, đó chính là trí huệ.

Quý vị nhất thời thanh tịnh thì nhất thời ở Linh sơn; còn nếu quý vị thường thường thanh tịnh, thì thường thường ở Linh sơn. Linh sơn chính là đạo tràng thuyết pháp của Đức Phật Thích-ca Mâu-ni; đạo tràng thuyết pháp là Linh sơn, là tỷ dụ cho sự thanh tịnh trong tâm quý vị. Cho nên nói: “Nhất thời thanh tịnh, nhất thời Linh sơn; thời thời thanh tịnh, thời thời Linh sơn”. Tất cả đều ở trên pháp hội Linh sơn, không nên tìm cầu bên ngoài, bên trong tự thân mỗi người đều có, chỉ cần quý vị hiểu rõ, biết dụng; nếu quý vị không biết dụng thì là thứ bỏ đi. Vì vậy, tu hành cũng chính ở tại nơi này!

Cũng không thích cùng chung một thầy với chúng: Không chỉ tự mình không thu nhận trẻ con làm đệ tử, cũng lại không cùng chúng thờ một vị thầy. Thế thì: “Để chúng bái sư phụ mình, xin làm đệ tử! Tư cách của sư phụ mình hơn hẳn mình, có khả năng dạy đám trẻ nhỏ, quát mắng đám trẻ nhỏ, đại khái là có bản lĩnh hơn mình!”, như vậy cũng không thể được. Nếu quý vị có cùng một thầy với chúng, chúng kêu “sư huynh”, quý vị phải quan tâm đến chúng; nếu không quan tâm thì tình cảm huynh đệ sẽ không có. Thế rồi suốt cả ngày, chúng cứ: “Sư huynh! Đệ muốn ăn kẹo!” thì quý vị phải mua kẹo cho chúng ăn. “Sư huynh! Đệ muốn ăn bánh bích-quy”, quý vị lại phải mua bánh tây cho chúng ăn. Biết bao nhiêu là phiền phức! Nhưng chỉ là “không thích chung một thầy”, chứ không phải là “không chung một thầy”; nếu như thầy của quý vị thích đứa trẻ này, quý vị cũng không thể phản đối.

Bây giờ có vẻ đã có nhiều người hiểu đạo lý rồi, khuôn phép cũng rất tốt rồi. Trước kia, khi tôi ở đường Sutter, người đến nghe kinh, quý vị nói xem họ nghe kinh thế nào? Có người nằm sấp ra đó để nghe, có người nằm dài ra mà nghe, có người chân gác lên trên ghế, đầu kê dưới gầm ghế, giống như con rắn quấn trên ghế. Vì sao lại như thế? Vì họ cho rằng đó là luyện tập Yoga, nên tôi cũng chẳng nói gì; vì lúc bấy giờ mọi người đều không biết quy củ, nên chẳng có người nào giữ khuôn phép. Đến bây giờ, có Quả Dung (Ron Epstein) hướng dẫn sinh viên đại học, những sinh viên này dù ít dù nhiều đều biết chút ít khuôn phép; vì vậy mọi người đã dần dần đi vào khuôn khổ. Vả lại, lớp hè đầu tiên, tôi cũng rất nghiêm khắc; một phút cũng không bỏ qua, năm phút cũng không cho nghỉ; bởi vậy, có người muốn gây rối cũng không được.

Đến lớp hè thứ hai, quy củ đã được chấp hành tốt hơn một chút; trước kia, vốn chẳng có người nào biết việc xá, lạy người xuất gia. Lúc ấy, có một người ngày nào cũng lạy tôi, anh ta còn nói có thể quỳ suốt bốn giờ đồng hồ – vì anh ta nghe nói có người đã quỳ trước mặt tôi bốn giờ đồng hồ, nên nói cũng làm được việc ấy. Tôi bảo: “Được! Anh làm được!”. Thế là từ đó về sau, mỗi ngày anh ta đều lạy. Tôi vốn không thích người khác lạy mình, nhưng khi đến đây, người Mỹ không thích lạy; nên giờ đây tôi thích quý vị lạy, vì vốn không thích cũng phải thích – tôi không thích nhận người khác lạy mình thì cũng phải thích; quý vị không thích lạy, cũng phải thích!

Ở đây có Quả Địa dẫn đầu lãnh chúng, mỗi ngày anh ta đều lạy tôi; về sau có một người tên Chu-di-lặc, thấy Quả Địa lạy, liền cho rằng tôi bảo bọn họ lạy. Kỳ thật, tôi không bảo ai phải lạy tôi cả, tôi tự biết chẳng có đức hạnh gì nên không thích người khác lạy mình. Thế thì, anh ta cũng lạy, nhưng lạy với tính cách cợt nhả, đùa bỡn. Anh ta thấy mình là một nhân vật kỳ cựu nên cảm thấy xấu hổ nếu lạy tôi một cách trịnh trọng, vì vậy đã lạy với cái dáng vẻ hài hước như thế. Sau khi làm trò hề, anh ta cảm thấy chẳng còn mặt mũi nào mà đến nữa.

Đến nay, Phật Giáo Giảng Đường đã có một số quy củ, vả lại những người Mỹ này cũng lập ra nguyên tắc: không nói chuyện; tôi rất tán đồng việc này, bởi vì tôi cũng không thích nói chuyện. Quý vị cũng không cần nói chuyện với tôi, tôi cũng không nói chuyện với quý vị, mọi người đều bớt đi sự phiền phức. Bây giờ thì tốt rồi, rất có quy củ so với trước kia! Thế còn sau này? Tôi tin rằng càng ngày sẽ càng tốt hơn, bởi vì mọi thứ ở nước Mỹ này đều rất đẹp (mỹ), vậy thì quy củ chắc chắn sẽ không xấu, thiện mỹ.

[1] 阿蘭若 Aranya: Nói tắc là Lan-nhã, dịch là núi rừng, đồng hoang. Chỉ những nơi yên tĩnh vắng vẻ, thích hợp cho những người xuất gia tu hành để cư trú. Còn dịch là “tịch tĩnh xứ”, nơi vắng lặng, nơi không tranh giành. Đến đời sau, tất cả chùa chiền, tịnh xá đều gọi là A-lan-nhã, phần nhiều cách xa nơi phồn hoa đô hội, là những chỗ yên tĩnh tiện cho người xuất gia tu hành, và người tại gia ra vào lễ bái. (Phật Quang Đại Từ Điển)

[2] LSD – Lysergic acid diethylamide: một loại ma túy có tác động gây ảo giác (hallucinogens) rất mạnh đến thân tâm, người dùng vào cảm thấy như là “khai ngộ” vậy. Rất thịnh hành đối với những người trong phong trào hippy vào thập niên 60’s.

[3] Visakha hay Vesak – ngày lễ Tam Hợp, tức là ngày kỷ niệm 3 sự kiện lớn của Phật Giáo: ngày Đức Phật đản sanh, Đức Phật thành đạo và Đức Phật nhập Niết-bàn.

[4] Đơn vị đo lường của Anh, Mỹ. 1 pound=454 gram

[5] Nhóm Hare Krishna

[6] Ở đây hoàn toàn dùng thước Trung Hoa. 1 thước TH=1/3 mét.

K2. ƯỚC GẦN LUẬN GẦN

Thường thích ngồi thiền, ở chỗ thanh vắng, tu nhiếp tâm mình. Văn-Thù-Sư-Lợi! Đó gọi là “chỗ thân-cận” (thân cận xứ) đầu tiên.

Thường hiếu tọa thiền, tại ư nhàn xứ, tu nhiếp kỳ tâm. Văn Thù Sư Lợi, thị danh sơ thân cận xứ.

“Thường thích ngồi thiền”: Việc ngồi thiền này, nếu như quý vị ưa thích thì mới có thể ngồi được; bằng không thì dù có ngồi thiền cũng chẳng ích gì. Nhóm người trong lớp hè hiện nay của chúng ta có thể nói đều là những người thường thích ngồi thiền; thường thích ngồi thiền chính là điều kiện quan trọng nhất của người tu tập Bồ-tát đạo. Còn không thích ngồi thiền thì sao? Không thích ngồi thiền thì chắc chắn là thích tán loạn.

Tọa thiền sẽ đạt được định lực; thế thiền là chỉ ngồi chăng? Là ngồi mà không phải ngồi. Trước khi quý vị ngồi, không phải là ngồi; sau khi quý vị ngồi, cũng không phải là ngồi; khi đang ngồi thiền, đó chính là ngồi. Trên thực tế, luận về thiền thì quý vị đứng cũng là thiền, ngồi cũng là thiền, đi cũng là thiền, ngủ cũng là thiền. Nếu quý vị hiểu rõ về “thiền” thì đi, đứng, nằm, ngồi cũng đều là thiền; có điều, trước khi hiểu rõ về “thiền”, quý vị cần phải ngồi thiền trước đã. Khi đã đạt được thiền rồi thì dù quý vị đi, đứng, nằm, ngồi gì cũng đều không xa rời thiền; thiền chính là quý vị, quý vị cũng chính là thiền; thiền luôn theo quý vị, quý vị cũng luôn theo sát thiền như hình với bóng, muốn lìa xa cũng không thể được. Đó chính là định lực, là ngồi thiền.

Giảng đi giảng lại, rốt cuộc “Thiền” là gì? Gì cũng không phải. Nếu quý vị cho Thiền là một cái gì đó thì ngay đó đã có chỗ chấp trước rồi. Gì cũng không phải là không có chỗ bám chấp, nên nói: “Đây là cách nói không vướng vào một hạn định nào cả” là rất đúng! Nếu như có hạn định thì không phải là Thiền. Thiền là vô hạn định, cũng chính là không. Không ấy làm cho quý vị phát sinh định lực, phát sinh tam-muội.

Thiền là một nửa âm tiếng Phạn, gọi đủ là “Thiền-na”. Thiền-na là âm tiếng Phạn (Dhyana), Trung Hoa dịch là “Tư duy tu” hay “Tĩnh lự”, tức ngồi yên một chỗ mà tu tư duy, mà tĩnh lự (tĩnh tâm suy xét). Nếu quý vị không biết dụng công thì chỉ ngồi đó mà khởi vọng tưởng. Quý vị chớ khởi vọng tưởng mà nên đánh vọng tưởng (khởi vọng tưởng và đánh vọng tưởng, tiếng Hoa đều là “đả” vọng tưởng); đánh cho vọng tưởng tháo chạy thì sẽ không còn vọng tưởng nữa.

Quý vị không nên cho rằng “đánh vọng tưởng” là một từ ngữ mang nghĩa xấu, đánh “vọng tưởng” là một từ rất có ý nghĩa. Quý vị có thể đánh đuổi vọng tưởng, đấu tranh với nó; vọng tưởng vừa xuất hiện, quý vị liền dùng chày hàng ma đánh nó một chày chết ngắt. Bị đánh chết rồi, vọng tưởng lại đợi có cơ hội liền phục sinh; quý vị lại dùng chày hàng ma đánh chết nó; lại một vọng tưởng sinh khởi, quý vị lại tiếp tục dùng chày hàng ma đánh chết. Thế khi dùng chày hàng ma đánh chết vọng tưởng, có lúc nó sống trở lại, vậy phải làm sao đây? Lúc ấy dùng đến kiếm trảm ma. Vừa thấy vọng tưởng xuất hiện, quý vị liền chém nó một nhát, nó sẽ không thể sống lại được! Bởi vì kiếm trảm ma rất lợi hại. Quý vị chém chết vọng tưởng, trí huệ của quý vị liền sanh khởi, vì trí huệ chính là kiếm trảm ma. Quý vị có trí huệ, tức có kiếm trảm ma; quý vị không có trí huệ thì cũng giống như không có kiếm trảm ma vậy.

Có người bảo: “Tôi nghe kinh đã lâu rồi, nhưng chưa từng nghe vị nào giảng như vậy!” Vì sao cứ nhất định phải giống như quý vị đã từng nghe? Kinh thích giảng thế nào thì giảng thế nấy, miễn là như Pháp, phù hợp với đạo lý là được, thăng thiên độn thổ giống như rồng vậy. Vậy chày hàng ma là gì? Chính là định lực của quý vị. Quý vị có định lực chính là có chày hàng ma; không có định lực tức không có chày hàng ma. Giờ quý vị đã rõ cả rồi chứ? Quý vị ngồi thiền sẽ phát sanh định lực; có định lực rồi thì vọng tưởng sẽ bị đánh chết. Quý vị càng dụng công ngồi thiền thì sẽ phát sanh huệ lực. Huệ lực chính là sức mạnh của trí huệ; có huệ lực rồi thì vọng tưởng sẽ bị giết chết.

Vì vậy câu: “Thường thích ngồi thiền”, tức luôn sẵn lòng tu tập định lực, đây là chỗ Bồ-tát nên tu hành. Vậy phải ngồi thiền ở đâu? Nếu vào trong rạp hát, vừa xem kịch vừa ngồi thiền được không? Đến rạp chiếu phim, vừa xem phim vừa ngồi thiền được không? Nếu quý vị biết ngồi thiền thì đến chỗ nào cũng đều thiền được cả; còn như không biết thì không thể được. Biết ngồi thiền thì “Đi cũng thiền, ngồi cũng thiền; nói năng yên lặng, động tĩnh thể vẫn an nhiên”[1];“Trong mộng rành rành có sáu nẻo; tỉnh ra rỗng lặng chẳng ba nghìn”[2]. Nếu như quý vị đã giác ngộ, thì ba nghìn đại thiên thế giới đều không hiện hữu, huống chi những thứ khác? Khi quý vị nằm mộng mới có sáu nẻo luân hồi, sanh sanh tử tử, tử tử sanh sanh; cái này quý vị không buông bỏ được, cái kia cũng xả không xong, “Ồ! Đây là chồng tôi!”, “kia là vợ tôi!”, “nọ là cha, mẹ tôi!”, một đống bên này lôi, bên kia kéo, thật là vô vị.

Hai là phải nên thế nào? Nếu quý vị chưa có định lực, nên ngồi thiền “ở nơi thanh vắng (tại ư nhàn xứ)”. Có vị lại bảo: “Gì chứ nói đến việc đó tôi hiểu rõ, tức là không cần phải làm việc, từ sáng đến tối nhàn nhã, thảnh thơi, như vậy rất hợp với bản chất của tôi! Tôi vốn không thích làm việc, thế thì tôi sẽ đi ngồi thiền!”. “Nhàn” ở đây có nghĩa là nơi không ồn náo, tức là nơi thanh vắng, là chốn A-lan-nhã. A-lan-nhã là nơi yên tĩnh, không huyên náo. Trường hợp chữ “nhàn” này, quý vị đừng nên hiểu giống như Quả Tiên: “ ‘môn ngoại hán’ có phải là ‘La-hán’ không?’ ”, khiến tôi tức cười quá! “Môn ngoại hán” làm sao có thể là “La-hán” được? “Môn ngoại hán” nghĩa là người chẳng hiểu biết gì cả. Tôi nghe câu này cảm thấy thật là – Ồ! Thì ra người Mỹ học tiếng Hoa cũng có chỗ rất hay của họ! “Môn ngoại hán” lại có thể biến thành “A-la-hán”? Có thể tương lai sẽ trở thành A-la-hán, chứ hiện tại thì chưa!

“Tu nhiếp tâm mình”: tu là tu hành, nhiếp là giống như dùng đá nam châm hít lấy tất cả các thỏi sắt. Vậy chúng ta phải nhiếp cái gì? Nhiếp tâm, nghĩa làquý vị không để cho tâm mình chạy lung tung. Quý vị hỏi: “Tâm tôi cũng biết chạy sao?” Tâm quý vị không biết chạy ư? Nó không những chạy mà còn chạy xa đến mười vạn tám ngàn dặm, không biết chạy về hướng nào! Niệm trước chạy đến Âu châu, niệm sau chạy đến Úc châu, niệm tiếp sau nữa chạy đến tận Á châu, biết cả việc đại bác ở Việt Nam đang nhả đạn “đoàng, đoành, đoành” giết chết rất nhiều người. Cứ như vậy, không cần dùng tiền, cũng không cần mua vé mà quý vị có thể dạo chơi khắp năm châu bốn biển. Quý vị cho như thế là quá rẻ, kỳ thật, quý vị đã sử dụng rất nhiều năng lượng(“xăng dầu”) tự tánh của mình, chỉ là quý vị không cảm biết được mà thôi. Xăng dầu dùng để làm gì? Nó có thể dùng để thắp sáng, nếu quý vị dùng hết dầu rồi thì ánh sáng sẽ không còn, chung quanh sẽ trở nên tối tăm. Điều tôi giảng đây là có đạo lý đích thực của nó, nếu quý vị hiểu rõ, không dùng nhiều dầu như thế nữa thì rất có lợi ích cho việc tu hành; còn nếu quý vị không thấu hiểu, sau này dùng hết dầu rồi, tâm quý vị sẽ trở nên tối tăm và sẽ đi vào đường ngạ quỷ.

Vì vậy, Mạnh Tử nói: “Người ta để xổng gà chó thì biết đi tìm; như thả rong tâm thì lại không biết đi tìm, than ôi!” Người ta nuôi gà chó, nếu nó chạy mất thì còn biết đi khắp nơi tìm. Ô! Gà của tôi mất tiêu rồi, chó của tôi không biết chạy đến nơi nào, thế là vội vã đăng báo tìm: “Chó của tôi đi mất, nếu người nào nhìn thấy, xin gọi điện thoại đến địa chỉ…sẽ gặp được tôi!”; trái lại tâm của quý vị chạy mất thì lại không biết đi tìm. Như tôi vừa mới nói, không cần mua vé mà nó vẫn có thể dạo khắp năm châu; thậm chí phi thiên độn thổ, chạy lên trời, xuống lòng đất cũng không cần phải mua vé. Quý vị cho như vậy là rất lời mà không biết rằng mình đã lạm dụng xăng dầu tự tánh quá nhiều và ánh sáng trí tuệ của quý vị cũng sẽ theo đó lụi tàn dần!

Giảng đến đây, quý vị cần phải thật sự biết rõ sự tác hại của vọng tưởng, từ đó không được tùy tiện khởi vọng tưởng. Quý vị nghĩ: “đứa con nhỏ của mình không biết hiện giờ thế nào rồi?” Rồi lại nghĩ: “chị tôi, em gái tôi hiện giờ ra sao nhỉ?” Hoặc là: “anh tôi, em trai tôi, ba mẹ tôi…”, quý vị cứ vọng nghĩ đến những vấn đề này thật chẳng có chút lợi ích gì! Đó là chưa tu nhiếp được tâm mình. Quý vị tu nhiếp tâm là sẽ không phóng tâm; nếu quý vị còn phóng tâm thì tức là chưa tu nhiếp được tâm. Giờ quý vị đã hiểu rõ đạo lý này rồi chứ? Luận về đạo lý “tu nhiếp tâm mình” có rất nhiều, không thể nào giảng nói hết được, tôi chỉ có thể giảng một phần nhỏ mà thôi.

Thứ nhất, phải “A ngũ dục (trách ngũ dục)”; a là quở trách, là làm náo loạn ngũ dục. Sao gọi là ngũ dục? Rất đơn giản, tất cả quý vị đều biết, chẳng qua chỉ biết người mà không biết tên đó thôi – quen biết người này, “ồ! Thì ra là anh ta!” Thế anh ta tên gì? “Tôi không biết, quên mất rồi!”, đây gọi là không biết tên.

Thế ngũ dục là gì? Chính là sắc, thanh, hương vị, xúc; cũng chính là tài, sắc, danh, thực, thùy. Sắc là sắc trần, chạy theo sắc trần; thanh là chạy theo thanh trần; hương là tâm quý vị chạy theo hương trần; vị là chạy theo vị trần; xúc là chạy theo xúc trần. Tóm lại, quý vị luôn bị các thứ giả tạm ấy mê hoặc, vì mê nên tự tánh quý vị không phát sáng được. Các thứ giả tạm ấy là gì? Chính là “ngũ dục”.

Quý vị trách ngũ dục, tức là náo loạn nó, mắng nó, quở trách nó: “Này! Tâm ngươi không nên chạy theo sắc trần!” Quý vị vừa quở trách, tâm này liền bảo: “Ồ! Không nên chạy theo nó!”. Giống như đệ tử không vâng lời, không nghe kinh, quý vị quở trách nó: “Không được ngủ! Chớ có lười biếng!”, nó liền tự nhủ: “À! Lần này phải siêng năng lên chút nữa mới được!”; dục cũng như thế, nếu tâm quý vị chạy theo sắc trần, quý vị quở trách nó: “Quay lại!” nó liền quay lại. Nếu quý vị muốn nghe đàn piano, muốn nghe tiếng vang ‘ù ù’ của máy bay đang bay trên trời, quý vị lập tức ngăn cản tâm mình: “Ô! Không nên nghe âm thanh này! Âm thanh này không giúp ích cho việc tu tập!” thì tâm liền quay lại. Hương, vị, xúc cũng vậy. Người tu đạo không nên dính mắc nơi hương, nơi vị, cũng không nên dính mắc nơi xúc; quý vị chớ cho rằng không dính mắc vị, nhưng dính mắc xúc chắc chẳng có việc gì? Không thể được. Do vậy, cần nên quở trách nó; đối với sắc, thanh, hương, vị, xúc, quý vị phải dạy chúng một cách nghiêm túc, đây gọi là “quở trách ngũ dục”.

Kế đến, phải “Vứt bỏ ngũ cái”. “Khí” tức là quẳng bỏ đi, không cần đến nữa; “cái” là che đậy. Sao gọi là ngũ cái? Ai biết thì nói tôi nghe thử nào! Tôi cũng muốn học hỏi thêm. Không ai biết à? Ngũ cái rất đơn giản, e tôi vừa nói ra, quý vị lập tức hiểu ra ngay và bảo: “Ồ! Hóa ra là cái này!”; nhân lúc tôi chưa giảng, quý vị thử nghĩ xem: “Ngũ cái là gì? Che đậy chỗ nào?” Nó che đậy “định” của quý vị, che đậy “huệ” của quý vị; vì bị nó che đậy nên định của quý vị không sanh ra được, huệ cũng chẳng xuất hiện. Vì sao vậy? Vì bị nó che kín. Nếu quý vị không muốn bị ngũ cái che đậy, thì phải quẳng nó đi, không cần nó nữa!

Sao gọi là “ngũ cái”? (một vị đệ tử đáp: “Cái”, có hai cách dịch: nghĩa thứ nhất là che đậy, tức nó giống cái đồ để đậy; nghĩa thứ hai là cái nắp vung. Nghĩa thứ hai này không hợp với nghĩa trong đây nên thường thì ít khi giảng đến). Tôi cho rằng đó là câu trả lời hay, nghĩa chữ “cái” ở đây chính là che đậy. Ngũ cái gồm:

(1). Tham dục. Tham gì? Tham, không chỉ đơn thuần có “tham” mà là tham dục. “Dục” này là thứ tệ hại nhất, cũng là thứ tốt nhất. Phàm việc gì cũng đều có hai mặt, quý vị không nên chỉ nhìn phiến diện một mặt. Thế nào là thứ tệ hại nhất? Quý vị có tham dục: tham tài, sắc, danh, thực, thùy; tham sắc, thanh, hương, vị, xúc, đây là tham dục. Tuy nhiên, có loại tham dục rất tốt là tham giới, tham định, tham huệ, đấy đều thuộc về tham. Quý vị thường thích ngồi thiền, đây là do tâm tham mà có, nhưng tâm tham này không có gì phải ngại. Quý vị tham thành Phật, tham thành Bồ-tát, tham làm người tốt, tham làm một đệ tử hiếu thuận, đó đều là những tâm tham tốt. Đối với tôi mà nói, tôi thích nhất là đệ tử hiếu thuận; còn quý vị thì sao? “Ồ! Tôi thích có một sư phụ tốt nhất để tôi có thể nương theo học Phật pháp.”, đây là tâm tham của quý vị! Những kiểu tham này đều có thể chấp nhận được. Phật pháp mà tôi giảng là viên dung vô ngại, quý vị bảo nó không tốt, tôi lại cho là tốt; quý vị cho là tốt, tôi lại bảo nó không tốt. Loại “cái” đầu tiên là “tham dục”, quý vị đều rõ cả rồi chứ? Lớp che đậy thứ nhất này có thể che đậy lên định của quý vị, che đậy lên huệ của quý vị.

(2). Sân nhuế là tính nóng giận. Tính nóng này là cái mà mọi người gọi là: “Gom củi ngàn ngày, một mồi thiêu rụi”, quý vị gom củi suốt một ngàn ngày, chỉ cần một que diêm là thiêu rụi hết cả. Quý vị xem! Que diêm chính là sự nóng giận. Quý vị tạo công đức trong ngàn ngày, chỉ cần khởi lên một niệm nóng giận thì tất cả công đức kia đều bị thiêu rụi. Đấy chính là: “Một đốm lửa nhỏ thiêu sạch cả rừng công đức”. Tôi thường nhắc nhở quý vị đây là chỗ tai hại của sân. Sân hận như thế nào thì tai hại như thế ấy; tuy nhiên, nó cũng có chỗ tốt. Tốt thế nào? Là khi quý vị tự trách: “Hừm! Vì sao mình không tu hành? Vì sao mình không thể chế phục được tánh nóng giận của mình? Vì sao mình không thể giết chết con rồng độc trong chính mình?”. Quý vị nói cái sân này không tốt sao? Kiểu giận mình như vậy là tốt, đó chính là: “khắc kỷ phục lễ”, tức có bản lĩnh tự khắc phục, tự điều chế. Nếu quý vị có được loại sân phản tỉnh này là tốt đấy!

(3). Thùy miên (ngủ). Ngủ cũng là một tật rất xấu, nhưng cũng là một tính rất tốt. Nếu quý vị ngủ quá nhiều cũng thật không tốt, nó sẽ khiến cho quý vị trở nên ngu si giống như lợn, không một chút thông minh. Nói vậy thì: “Không ngủ được chăng?”. Không được, cũng cần phải ngủ! Quý vị ngủ được thì tất cả mỏi mệt sẽ không còn, đó cũng là điều tốt; nhưng không nên ngủ nhiều quá, không được tham ngủ quá. Quý vị ham ngủ nhiều là một tật xấu, nếu ngủ vừa đủ thì nó là liều thuốc tốt. Giống như chúng ta, nếu không ăn cơm thì bụng chắc chắn sẽ đói và nó sẽ kiếm chuyện với quý vị, chiến đấu với quý vị, nó sẽ kêu lên “rột, rẹt, rột” như muốn bảo: “Ái da! Sao không cho tôi ăn cơm đi?” Khi đói bụng sẽ kêu vang như sấm – sấm dậy trong bụng, nên đói quá cũng không được, bụng sẽ réo ầm ĩ. Nhưng quý vị ăn quá no cũng không xong, trong bụng sẽ lại nổi lên bão táp; lại phải chạy ra nhà vệ sinh không biết đến mấy mươi lần, tình trạng giống như núi đổ đất nứt, nước biển chảy mãi không dừng, đó là hậu quả của việc ăn quá no! Ăn vốn là việc tốt, nhưng nếu ăn quá no thì lại trở thành xấu, còn như không ăn thì cũng không được. Ngủ cũng vậy, quý vị cần phải ngủ, nhưng không nên ngủ quá nhiều. Do vậy, ngủ cũng là một thứ che đậy, nếu quý vị không điều tiết tốt thì nó sẽ trở thành một thứ che đậy; bằng như làm tốt thì sẽ vén mở được bức màn che đậy. Quý vị vất bỏ ngũ cái, tức vén mở bức màn che đậy thì sẽ không còn bị che đậy nữa.

(4). Trạo hối. Ví như có người này ngồi ở đó, nhưng dáng vẻ cứ làm sao ấy, ngồi không vững, đứng cũng không yên, cứ hết ngẩng lên rồi lại cúi xuống, đó gọi là “trạo hối”.

(5). Nghi hoặc: “Nghi” là hoài nghi; “hoặc” có “thô hoặc, tế hoặc, trần sa hoặc, vô minh hoặc”. Cho nên người tu đạo một khi khởi lên nghi hoặc thì đó cũng là một loại che đậy. Giống như đối với những pháp mà Pháp sư giảng, quí vị cho rằng: “Những pháp mà Pháp sư giảng đều là pháp phương tiện, không có căn cứ chi cả, thuyết pháp như thế không đáng tin cậy” và thế là sanh tâm hoài nghi. Pháp sư bảo quý vị “quở trách ngũ dục”, quý vị lại nói: “Tôi thấy ông ta cũng đâu có quở trách nó đâu!”. Pháp sư bảo “quăng bỏ ngũ cái”, quý vị lại nói “Pháp sư còn tâm tham lớn như vậy, ông ta cũng chưa quăng bỏ ngũ cái được! Vì vậy ông ta bảo tôi bỏ, tôi không bỏ!”. Quý vị xem, người này đã khởi tâm hoài nghi rồi đấy!

Đã “quở trách ngũ dục”, “quăng bỏ ngũ cái” lại còn phải “điều ngũ sự”. Điều là điều hòa. Còn năm việc là gì? Đó là những việc chúng ta nên làm mỗi ngày. Bao gồm:

(a). Điều hòa ăn. Quý vị nói xem! Có ngày nào quý vị không ăn cơm không? “Có một lần, tôi không ăn đến mấy ngày liền, đó là lúc chạy nạn, bị người Nhật càn quét đến nỗi không còn chỗ để chạy, cũng không có cơm để ăn!”. Thời gian ở Hương Cảng, vì tránh cảnh người Nhật truy đuổi, mọi người phải chịu cảnh không có cơm ăn trong nhiều ngày, nên rất nhiều người bị chết đói. Ăn điều độ ở đây là không nên ăn nhiều, cũng đừng nên ăn ít. “Ồ! Tôi sẽ tuyệt thực rồi, tuyệt thực trong một tuần.” Đến ngày thứ sáu thì không chịu nổi nữa, rồi ăn dồn ăn dập khiến bụng không còn chỗ nào để chứa, phải dọn đến khu nhà mới (tỷ trí khu) (ý Hòa thượng dạy ở đây là đi vệ sinh) (tỷ trí khu là tiếng Quảng Đông, chỉ cho khu nhà gỗ, khu tái định cư – từ dùng trong những thập niên 50 – 60; về sau bãi bỏ hình thức này, thành lập “chính phủ liêm tô ốc” (nhà chính phủ cho mướn với giá rẻ)]. Hương Cảng có khu tái định cư, cán bộ quản lý ở đây rất bận. “Tỷ trí” tức là dời nhà, chính phủ giao trách nhiệm dời nhà cho những cán bộ này. Quý vị ăn quá no sẽ phải làm công việc “dời nhà”; cũng như cán bộ quản lý của khu tái định cư bận rộn suốt cả ngày, ban đêm còn phải tiếp tục làm việc; ăn uống không điều độ cũng giống như thế. Do vậy, quý vị đừng nên quá tiết chế việc ăn uống; cũng không nên tùy tiện, ăn uống quá nhiều.

(b). Điều hòa ngủ. Trong cuộc sống hằng ngày của con người chỉ có hai vấn đề là ăn và ngủ. Quý vị phải biết điều độ, nếu không sẽ dễ sanh bệnh. Vì vậy, ăn uống cần phải “không đói, không no” (bất cơ, bất bão), quý vị không nên để quá đói, cũng đừng để quá no. Nếu đói quá, thì không thể tu nhẫn; bằng như no quá, cũng không thể tu nhẫn, cái bụng nhẫn không nổi. Còn về ngủ, cần phải “không tiết chế, không phóng túng” (bất tiết, bất tứ); không nên ngủ quá nhiều, cũng không nên ngủ quá ít. Quá ít là nghỉ ngơi không đủ; quá nhiều là nghỉ ngơi vượt quá mức cần thiết, cả hai đều không được.

(c). Điều hòa thân. Thân này, không nên để nó quá nhàn rỗi, cũng không nên bắt nó làm việc quá sức, nên “không thả lỏng, không thúc ép” (bất khoan, bất cấp). Tinh thần của chúng ta có thể ứng phó được bao nhiêu thì làm bấy nhiêu công việc; bởi vì bản thân của quý vị cần phải có một chút cống hiến cho cuộc đời này, tức là phải làm một chút công việc gì đó.

(d). Điều hòa hơi thở. Hơi thở tức thở ra hít vào; hơi thở cần phải “không rít, không trơn” (bất sáp, bất hoạt). Rít, tức thở quá chậm; trơn, tức thở quá nhanh. Hít thở quá nhanh hoặc quá chậm đều không phù hợp với phương pháp dưỡng sinh.

(e). Điều hòa tâm. Quý vị có thể “điều hòa ăn, điều hòa ngủ, điều hòa thân, điều hòa thở” được đều do tâm niệm điều hòa mà ra. Điều hòa tâm phải thế nào? Phải “không trầm, không phù” (bất trùm, bất phù). Trầm là chìm xuống; phù là nổi lên. Điều hòa tâm là phải làm cho tâm không quá hôn trầm, cũng không quá xốc nổi, giữ tâm luôn ở trạng thái an tịnh.

Đó gọi là “điều ngũ sự”. Tu nhiếp tâm mình chính là phải “quở ngũ dục, bỏ ngũ cái, điều ngũ sự”, đây là phương pháp tu nhiếp tâm.

“Này Văn-thù-sư-lợi! Đó gọi là “chỗ thân cận” đầu tiên”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni gọi một tiếng “Này Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi!” Và bảo, ông nên làm được điều đó, vì đấy là chỗ thân cận đầu tiên của Bồ-tát.

[1] “Hành diệc thiền, tọa diệc thiền, ngữ mặc động tĩnh thể an nhiên” (“Chứng Đạo Ca” ).

[2] “Mộng lý minh minh hữu lục thú

Giác hậu không không vô đại thiên”

“Chứng Đạo Ca” của Đại sư Vĩnh Gia Huyền Giác.

K3. THÂN CẬN XỨ LÀ KHÔNG LÌA XA KHÔNG GẦN GŨI (phi viễn phi cận)

Lại nữa, Đại Bồ-tát quán tất cả pháp là “không”, như thật tướng, chẳng điên đảo, chẳng động, chẳng thoái, chẳng chuyển, như hư không, tánh vô sở hữu. Tất cả ngôn ngữ đều dứt bặt, chẳng sanh, chẳng xuất, chẳng khởi, không danh, không tướng, không thật có, vô lượng, vô biên, không ngại, không chướng, chỉ do nhân duyên mà có, từ điên đảo mà sanh. Nên nói: Thường ưa quán pháp tướng như thế, đó gọi là “chỗ thân cận” thứ hai của Đại Bồ-tát.

Phục thứ, Bồ-tát Ma-ha-tát quán nhất thiết pháp không, như thực tướng, bất điên đảo, bất động, bất thối, bất chuyển, như hư không, vô sở hữu tính. Nhất thiết ngữ ngôn đạo đoạn, bất sanh, bất xuất, bất khởi, vô danh, vô tướng, thực vô sở hữu, vô lượng, vô biên, vô ngại, vô chướng, đãn dĩ nhân duyên hữu, tùng điên đảo sinh. Cố thuyết: thường lạc quán như thị pháp tướng, thị danh Bồ-tát Ma-ha-tát đệ nhị thân cận xứ.

Lại nữa: tức nói lại lần nữa. Lặp lại một lần nữa ý ở trên, Đại Bồ-tát quán tất cả pháp là “không”: Đại Bồ-tát tu Bồ-tát đạo, quán tất cả các pháp là “không”. Quán, tức trí huệ năng quán (chủ thể quán); tất cả pháp “không”: đây là cảnh sở quán (đối tượng bị quán). Quán cảnh giới gì? Sao lại gọi “tất cả”? Ý nói Đại Bồ-tát này phải quán tất cả cảnh giới của mười pháp giới – mười pháp giới này, không ngoài một ý niệm hiện tiền của tâm (thập pháp giới bất xuất hiện tiền nhất niệm tâm); từ một niệm của tâm sanh ra mười pháp giới. Trong mười pháp giới, có “pháp giới tứ thánh”, và “pháp giới lục phàm”.

(1). Trước tiên, chúng ta nói đến pháp giới cao nhất, “pháp giới Phật”. Làm thế nào để được thành Phật? Chính là vì quý vị tự giác, giác tha, hạnh giác viên mãn mà được thành Phật. Sao gọi là “tự giác”? Tự giác tức là tự mình khai ngộ, hiểu rõ tất cả pháp. Tự mình đã hiểu rõ tất cả pháp, nhận thấy lý ấy vi diệu, không thể nghĩ bàn, vì vậy sẵn lòng nói cho người khác biết về đạo lý vi diệu, không thể nghĩ bàn này, đây gọi là “giác tha”. Tự giác đã viên mãn, giác tha cũng viên mãn, đây gọi là “hạnh giác viên mãn”; hạnh giác viên mãn chính là Phật. Phật chính là bậc Đại giác, không việc gì mà không rõ; nên nói: “Biết những gì người khác không biết, Ngộ những gì người khác không ngộ”, nên được tôn xưng là “Đại Giác Thế Tôn”. Mọi người trong thế gian và vượt ngoài thế gian đều sùng bái Phật, đây là pháp giới Phật; “pháp giới Phật” cũng không nằm ngoài một niệm hiện tiền trong tâm quý vị.

(2). Pháp giới Bồ-tát. Bồ-tát không dễ làm, việc các Ngài làm đều tự lợi, lợi tha, tự giác, giác tha; nhưng các vị ấy chưa viên mãn hạnh giác, chỉ có Phật mới viên mãn hạnh giác. Bồ-tát hành Lục độ vạn hạnh, tu hành bố thí, xả đầu mắt tủy não, đất nước vợ con, nội tài, ngoại tài. Sao gọi là “ngoại tài”? Tức tất cả những vật chất quý báu ngoài thân; sao gọi là “nội tài”? Tức đầu mắt tủy não, những thứ nằm bên trong cơ thể. Tất cả những thứ ấy đều xả bỏ.

Bố thí chia làm ba loại: thí tài sản, thí pháp và thí vô úy. Nội tài và ngoại tài nói ở trên chính là thí tài sản. Thí pháp, tức các vị đã học hiểu Phật pháp, gặp người khác bèn thuyết giảng Phật pháp cho họ nghe, đây là bố thí pháp. Thí tài là cứu giúp thân mạng của người, thí pháp là cứu giúp huệ mạng của người. Thí vô úy, tức khi người này đang khốn khổ, gian nan, sợ hãi thì các vị có thể an ủi họ, khiến cho tâm họ không còn sợ hãi.

Đã thế, còn phải trì giới, các vị ấy nghiêm trì giới luật, không làm các điều ác, vâng làm các điều lành; lại tu nhẫn nhục, tu tinh tấn, ngày đêm sáu thời luôn tinh tấn; các vị ấy cũng tu thiền định, lại tu trí huệ. Bởi vì các vị Bồ-tát tu Lục độ vạn hạnh, tự lợi lợi tha – lợi mình, lợi người, đây gọi là “pháp giới của Bồ-tát”. Pháp giới của Bồ-tát cũng không ra khỏi một niệm hiện tiền của tâm, cũng đều ở trong tâm cả; khi tâm quý vị có ý muốn hành đạo Bồ-tát thì thân quý vị liền hành đạo Bồ-tát, tương lai quý vị sẽ là Bồ-tát.

(3). Pháp giới Duyên giác. Duyên giác, là những vị do tu “Mười hai nhân duyên” mà ngộ đạo. Mười hai nhân duyên gồm: vô minh duyên hành, hành duyên thức, thức duyên danh sắc, danh sắc duyên lục nhập, lục nhập duyên xúc, xúc duyên thọ, thọ duyên ái, ái duyên thủ, thủ duyên hữu, hữu duyên sanh, sanh duyên lão tử. Duyên giác lại chia thành hai loại: người ra đời gặp Phật, tu mười hai nhân duyên mà ngộ đạo, gọi là “Duyên giác”; người ra đời không gặp Phật, tự tu mười hai nhân duyên mà ngộ đạo, gọi là “Độc giác”.

Độc giác là bậc chỉ làm lợi cho bản thân, không sẵn lòng làm lợi cho thiên hạ. Sao gọi là chỉ làm điều tốt cho bản thân? Các vị ấy cho rằng thế giới này là xấu xa, mọi người đều xấu xa, vì không muốn nhiễm sự xấu xa, muốn tu hành, nên đã xa lánh cuộc đời, tách rời hẳn những người ở thế gian. Họ một mình chạy đến núi sâu hang thẳm, ở chốn A-lan-nhã tu hành, trong suốt nhiều năm không hề gặp một bóng người lai vãng, chỉ “xuân nhìn trăm hoa nở, thu thấy lá vàng rơi”. Vào mùa xuân, nhìn thấy trăm hoa đua nở, những vị này cảm ngộ nói: “Ồ! Đây mới thật là diệu, không thể diễn tả bằng lời, hoa cũng đã nở rồi!”. Mùa thu đến, họ nhìn thấy lá trên cây rơi xuống mặt đất, nhìn lại cây, mùa xuân thì cành lá xanh tươi, nở hoa kết trái; khi mùa thu về, lá rụng tả tơi, họ cũng cho đấy là lý rất vi diệu. Nó tự sanh, tự diệt, đó là hình ảnh của vô thường; vì cảm nhận được sự vô thường của vạn vật, họ bèn tìm đến cái thường hằng.

Vậy cái gì là “thường hằng”? Họ liền nghĩ đến mười hai nhân duyên. Bước đầu, họ nghiên cứu “vô minh”; vô minh cũng chính là tên khác của phiền não. Quý vị không thấu hiểu (minh bạch), thì sẽ sanh phiền não; khi phiền não sanh, quý vị liền muốn làm, muốn thực hành; thực hành rồi, sau đó liền có thức – có hành vi, thì sẽ có ra một cái bóng, bóng này chính là “thức”, cũng chính là “chủng tử”. “Vô minh” này cũng chính là thứ “tình” không trong sáng (thanh tịnh) giữa nam nữ; đã có thứ tình không trong sáng này, liền có hành vi – dẫn đến có hành vi tình dục. Khi có hành vi tình dục, sau đó liền có thức, có chủng tử; sau khi có chủng tử, liền có danh sắc, tức có tên gọi là “(bào) thai”. Đã có danh sắc, tiếp theo sau sẽ có lục nhập; lục nhập chính là sanh ra mắt tai mũi lưỡi thân ý. Đã có lục nhập, liền có xúc – có cảm giác, có tiếp xúc. Khi tiếp xúc, sẽ có cảm thọ (feeling), từ đó sẽ sanh ra một thứ tâm ái; khi tâm ái sanh, liền muốn chiếm đoạt để sở hữu riêng (thủ). Vì có tâm sở hữu, nên lại có quá trình tái sanh ở kiếp sau; có sanh thì phải có tử. Đây là mười hai nhân duyên.

Các vị Duyên Giác tu mười hai nhân duyên này, nghiên cứu vấn đề này, vỡ lẽ ra: A! Vô minh diệt thì hành cũng sẽ diệt; hành diệt, thức cũng sẽ không có; không có thức, danh sắc cũng sẽ không; danh sắc không, tự nhiên lục nhập cũng không; mà không có lục nhập, tức quý vị không có thân; thân không có thì làm gì có xúc; mà đã không có xúc thì sẽ không có thọ; không có cảm thọ thì không sanh ra ái; ái không sanh, thì không muốn chiếm đoạt, không chiếm đoạt thì không có sở hữu; không sở hữu, thì sẽ không có sanh; đã không sanh, thì làm gì có già chết! Các ngài nghiềm ngẫm đi, rồi nghiền ngẫm lại mười hai nhân duyên, cuối cùng được khai ngộ; vì vậy gọi đó là hàng Duyên giác, còn gọi là Bồ-tát Duyên giác, tức Bồ-tát mới phát tâm.

(4). Pháp giới Thanh văn. Thanh văn, là những vị tu “Tứ đế” mà ngộ đạo; Tứ đế chính là “Khổ, Tập, Diệt, Đạo”. Về khổ, có ba khổ, tám khổ cho đến vô lượng các khổ.

Ba khổ, là khổ khổ, hoại khổ và hành khổ. Khổ khổ, tức khổ trong cái khổ, nghĩa là đã nghèo cùng lại còn khốn khổ; nghèo cùng là không có cơm ăn, không có quần áo mặc, cũng không có nhà để ở. Có một căn nhà nhỏ, lại bị lửa thiêu rụi; vừa mới dựng lại, thì lại bị nước lũ cuốn phăng, đấy gọi là khổ khổ. Hoại khổ, tức người giàu sang, không có cái khổ của hạng nghèo cùng, nhưng sự giàu sang của họ không lâu dài, hoặc có khi bị hỏa hoạn khiến phải trắng tay, hoặc bị trộm cướp lấy sạch tiền của. Hành khổ, tức từ nhỏ đến tráng niên, từ tráng niên đến già, từ già đến chết, niệm niệm biến đổi, niệm niệm không dừng, từ trẻ con thay đổi thành người lớn, từ người lớn biến đổi thành người già, từ người già biến đổi thành người chết; sự biến đổi không dừng như thế cũng là một cái khổ.

Tám khổ, tức sanh khổ, già khổ, bệnh khổ, chết khổ, ái biệt ly khổ, oán tắng hội khổ, cầu bất đắc khổ, ngũ ấm xí thạnh khổ. Khi sanh ra đời, chúng ta rất đau đớn; khi già đi, cũng rất đau khổ; bị bệnh lại càng khổ hơn, đến khi chết thì càng khổ hơn nữa.

Xưa kia, có ba người bạn già cùng ngồi uống rượu với nhau rất hào hứng; trong đó, một người tuổi ngoài sáu mươi, một người ngoài bảy mươi, và người còn lại đã ngoài tám mươi tuổi. Người nhỏ tuổi nhất trong số họ, nhìn hai người bạn già và ước chừng: “Hai người họ đã già thế này, chắc sắp chết rồi đây!”, vì vậy ông ta liền ngâm nga: “Năm nay tiệc rượu tưng bừng uống, chẳng biết sang năm thiếu những ai?”, ý là năm nay ba người chúng ta cùng uống rượu ở đây, nhưng qua năm sau, không biết người nào trong số chúng ta sẽ chết đây? Nghe thế, người ngoài bảy mươi tuổi đáp: “Chao ôi! Ông bạn nói chi mà xa xôi thế!”, “Vậy ông cho là thế nào?”, “Tôi cho là, hôm nay còn cởi giày cùng vớ, chẳng biết ngày mai còn cởi không!” tức không biết ngày mai có còn được mang giày và vớ nữa không. Ông lão ngoài tám mươi tuổi liền nói: “Ồ! Ông anh vẫn còn nói chuyện quá xa!”, nghe vậy, cả hai người kia đồng loạt hỏi:

“Ông cho rằng nói thế vẫn còn xa, vậy ông anh nói thế nào?”. Ông lão ngoài tám mươi liền nói: “Ôi chao! Tôi nói thế nào à? Hơi tôi vừa thở ra, không biết có còn hít vào nữa không!”, tức sanh tử không nói đến tình nghĩa, nó chẳng một chút khách sáo với quý vị, khi hơi thở quý vị đưa ra, không biết rồi có còn hít vào được nữa không! Đây là “chết khổ”.

Người xưa từng bảo: “Lão tăng tự có pháp an tâm, tám khổ khởi lên cũng chẳng nhằm” (Lão tăng tự hữu an tâm pháp, bát khổ giao tiên diệc bất phương), lão tăng này nói, ta có một phương pháp an tâm, dù cho tám khổ tiếp nối nhau ta cũng không sợ, chẳng hề gì, không có gì quan trọng cả. Vì vậy, đối với khổ, nếu quý vị có định lực thì khổ cũng biến thành vui; bằng không có định lực, thì vui cũng sẽ biến thành khổ.

Thanh văn tu pháp Tứ đế, đầu tiên là biết Khổ. Thứ hai là đoạn Tập, tập là phiền não; phiền não có rất nhiều loại, được chia thành ba nhóm: đại, trung và tiểu phiền não, nếu nói chi tiết thì rất dài. Thứ ba là ngưỡng mộ Diệt, diệt tức tịch diệt, tức chứng đắc Niết-bàn. Thứ tư là tu Đạo[1]. Đức Phật Thích-ca Mâu-ni khi vừa thành đạo, Ngài đã nói pháp Tứ đế – ba lần chuyển pháp luân Tứ đế, độ năm Tỳ-kheo; năm vị này vừa nghe pháp Tứ đế xong liền khai ngộ.

Thanh văn và Duyên giác là hai bậc thánh của hàng Nhị thừa, hợp chung với “Phật, Bồ-tát”, gọi là “pháp giới Tứ thánh”. Còn có “pháp giới lục phàm”, chính là: trời, a-tu-la, người, súc sanh, ngạ quỷ và địa ngục.

(5). Pháp giới Trời. Trong pháp giới lục phàm, hàng cao nhất là “trời”, người không hiểu Phật pháp, cho rằng sanh về thiên đường ở nước trời là tuyệt nhất, sung sướng nhất; thật ra, cõi trời này còn nằm trong phạm vi của pháp giới lục phàm, chưa thoát khỏi luân hồi, vẫn còn trong vòng luân hồi nơi sáu nẻo. Người cõi trời tuổi thọ rất dài, người ở cõi “trời Phi phi tưởng xứ” thọ đến tám mươi nghìn đại kiếp; sau khi tuổi thọ hết, họ vẫn phải bị đọa lạc, vẫn phải trở lại nhân gian. Khi nghiệp thiện chín mùi, thì chuyển sanh vào đường lành; khi nghiệp ác chín mùi, thì phải chuyển sanh vào đường ác. Trời cũng có nhiều cõi.

(6). Pháp giới A-tu-la. A-tu-la là âm Phạn (Asura), Trung Hoa dịch là “Vô đoan chánh”, tức dung mạo của loài này vốn rất xấu xí; còn gọi là “Vô tửu”. Tuy dung mạo của a-tu-la vốn dĩ xấu xí, thế nhưng dung mạo của a-tu-la nữ thì lại rất đẹp. A-tu-la chính là “đấu tranh kiên cố”[2], thích đấu tranh, thích chiến đấu; vì vậy, trong các cõi: trời, người, súc sanh, ngạ quỷ và địa ngục đều có mặt của a-tu-la. Hạng a-tu-la này, ở đâu cũng đều có mặt, vì vậy có khi kể hạng này trong “ba đường lành”, cũng có khi liệt chúng vào trong “bốn nẻo ác”. Cõi trời, người, a-tu-la thuộc ba đường lành; cảnh giới súc sanh, ngạ quỷ, địa ngục thuộc về “ba đường ác”; hoặc cảnh giới a-tu-la, súc sanh, ngạ quỷ, địa ngục, gọi chung là bốn nẻo ác.

(7). Pháp giới người. Chỉ nghiên cứu ngay nơi chúng ta mà nói, quý vị cho rằng con người có bao nhiêu chủng loại? Ngoài các nhân vật chính trị như Tổng thống, Quốc vụ khanh, Bộ trưởng ngoại giao, còn có những nhân vật rất giàu có, xem như đại phú ông bậc nhất bậc nhì trên thế giới; thế còn những người nghèo? Ngay cả một mảnh đất cắm dùi cũng không có. Có người thì quá xấu xí, ai nhìn thấy cũng phải ghét bỏ; nhưng cũng có người lại quá đẹp, vừa nhìn thấy là mọi người đều yêu thích ngay. Có người rất kỳ quái, lại có người quá mập, nặng đến một-hai nghìn pounds, đến nỗi qua không lọt khung cửa nhà, thậm chí ngay cả cửa lên xuống trên xe bus, anh ta cũng không vào lọt; nếu như anh ta muốn đi du lịch ở nơi nào đó, thì phải chế tạo riêng một chiếc xe bus đặc biệt, hoặc một chiếc máy bay đặc biệt để phù hợp với vóc dáng to lớn như thế của anh ta. Cũng lại có người quá gầy, gầy đét không có đến một chút thịt, giống như que củi vậy.

Quý vị hỏi: vì nhân duyên gì mà có ra những tình trạng phú quý, nghèo hèn, ốm mập, cao thấp, đẹp xấu sai biệt như vậy? Bây giờ tôi chỉ nói bao quát: người gieo nhân phú thì được hưởng quả báo phú; gieo nhân quý thì được hưởng quả báo quý; quý vị gieo nhân bần thì nhận lãnh quả báo bần. Tất cả đều do trồng nhân mà ra quả, giống như người mập, đại khái họ nghĩ: “Ồ! Tôi rất thích mập!” chính là họ đã trồng nhân mập, thì nay phải nhận lãnh quả mập, còn ú hơn cả chú lợn ú. Chỉ trong cõi người, đã có vô số hình dáng, không ai giống ai cả.

(8). Pháp giới súc sanh. Thế quý vị bảo súc sanh có bao nhiêu chủng loại? Quả là đếm không hết.

(9). Pháp giới ngạ quỷ. Ngạ quỷ cũng vậy, cũng có rất nhiều chủng loại, chứ không phải chỉ có một hay hai loại quỷ mà thôi.

(10). Pháp giới địa ngục. Địa ngục cũng có rất nhiều loại.

“Pháp giới lục phàm” cộng thêm “pháp giới tứ thánh”, được gọi là “mười pháp giới”. Thế mười pháp giới từ đâu mà có? Đều từ một niệm hiện tiền trong tâm của chúng ta. Hàng ngày, nếu quý vị cáu giận, đấy gọi là “lửa vô minh, thần khí cọp, đây là gốc tội chướng của đời trước” (vô minh hỏa, lão hổ thần, giá thị tiền sanh tội nghiệt căn). Khi quý vị giận dữ thì chẳng khác nào cọp; quý vị phát ra lửa giận dữ thì sẽ đến cảnh giới của a-tu-la. Nếu tâm quý vị đầy dẫy tham, sân, si thì sẽ bị đọa vào trong ba đường ác “địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh”. Nếu quý vị mong muốn tu Tứ đế – Khổ, Tập, Diệt, Đạo thì sẽ đến pháp giới của hàng Nhị thừa. Nếu quý vị mong muốn tu Bồ-tát đạo, thành Phật thì quý vị phát tâm Bồ-đề, tu Lục độ vạn hạnh, tương lai quý vị sẽ thành Phật. Vì vậy nói:

                   “Nếu ai muốn hiểu rõ
                   Chư Phật trong ba đời
                   Nên quán pháp giới tánh
                   Tất cả do tâm tạo”

Nhược nhân dục liễu tri
Tam thế nhất thiết Phật
Ưng quán pháp giới tánh
Nhất thiết duy tâm tạo.

Người nào muốn hiểu rõ tất cả chư Phật trong ba đời, tức tất cả các Đức Phật ở đời quá khứ, đời hiện tại và đời vị lai, thì nên quán xét nhân duyên của “mười pháp giới”, tánh của các pháp giới này đều được tạo thành từ trong tâm của quý vị. Vì vậy, tôi thường thích giảng về chữ “tâm” này:

                   Ba chấm tợ sao giăng
                   Uốn cong như trăng liềm
                   Mang lông từ đây có
                   Thành Phật cũng do đây

Tam điểm như tinh bố
Loan câu tự nguyệt nha
Bì mao tùng thử khởi
Tác Phật diệc do tha.

Ba chấm giống như các ngôi sao bày bố, quý vị viết chữ “tâm” (心) có hình dạng uốn cong hình lưỡi câu, giống y như trăng lưỡi liềm. Mang lông, tức là làm súc sanh; làm súc sanh cũng khởi đầu từ nơi tâm này mà ra; quý vị muốn tu hành thành Phật, cũng không ngoài nơi tâm này. Vì vậy, nói mười pháp giới không lìa một niệm hiện tiền trong tâm của tôi và của quý vị. Tâm của quý vị ở nước Phật, tương lai quý vị sẽ đến được nước Phật; nếu tâm quý vị duyên nơi địa ngục, tương lai quý vị sẽ đọa địa ngục; tất cả đều do tâm tạo, không sai chạy mảy may.

Như thật tướng: thật tướng, chính là cội gốc của tất cả tướng; cội gốc của tất cả tướng chính là vô tướng. Nếu từ nơi hữu tướng mà tìm, thì quý vị sẽ không tìm ra được cội gốc của “tướng”; nếu từ trên vô tướng mà tìm, thì quý vị sẽ tìm được cội gốc của “tướng”.

Bồ-tát quán thấy tất cả pháp đều là không, như thật tướng. Quán thấy mười pháp giới đều là “không”, cảnh giới đều là “không” thì giống như gì nào? Tức giống “như thật tướng”. Không tuy là “rỗng không”, nhưng trong cái không lại có cái “hữu” – trong “Chơn Không” sanh xuất “Diệu Hữu”. Vì vậy mới nói: “Chơn Không bất không, chẳng ngại Diệu Hữu; Diệu Hữu phi hữu, chẳng ngại Chơn Không”, Chơn Không chẳng phải không ngơ, mà từ đó sanh ra Diệu Hữu; Diệu Hữu cũng chẳng phải thật hữu, vì nó cũng chính là Chơn Không.

“Chơn Không” cũng chính là tên khác của “thật tướng”. Thật tướng chính là cội rễ của tất cả tướng; cội rễ của tất cả tướng chính là vô tướng. Nếu từ nơi “hữu tướng”, quý vị sẽ không thể tìm ra cội rễ của “tướng”; nếu từ trên vô tướng, quý vị sẽ tìm được cội rễ của “tướng”. Vì vậy, khi quý vị quán tất cả pháp“như thật tướng”, thì trong không tham, ngoài không cầu; quý vị không tìm kiếm ở bên ngoài, cũng không tìm cầu ở bên trong, trong ngoài đều không! Nội không, tức sáu căn “mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ý”; ngoại không, tức sáu trần “sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp”, khoảng giữa không, tức sáu thức, “nhãn thức, nhĩ thức, tỷ thức, thiệt thức, thân thức, ý thức”. Quán sáu căn cũng không, sau đó lại không cả sáu trần, và không cả sáu thức. Quán “mười hai xứ” đều không, “mười tám giới” cũng đều không. “Quán tất cả các pháp không tướng (Tâm Kinh, Kinh Kim Cang)” tất cả pháp đều không, nhưng không là không cái gì? Chẳng phải là không có, mà là “như thật tướng”; vì vậy, sự vi diệu không thể nghĩ bàn là chính tại chỗ này.

Thế thì mỗi ngày tham thiền, tĩnh tọa để làm gì? Đây là “như thật tướng”. Vì quý vị không hiểu ý nghĩa của “thật tướng” nên không hiểu (bất giác), không biết (bất tri); bây giờ tôi nói cho quý vị biết: tham thiền, tĩnh tọa chính là “như thật tướng”! Khi quý vị tham thiền, bên trong sáu căn rỗng không, bên ngoài sáu trần rỗng không, khoảng giữa sáu thức rỗng không; sáu căn, sáu trần, sáu thức đều rỗng không, mười tám giới đều rỗng không, tức đến được Vô sở hữu xứ[3], đến tầng trời Phi tưởng phi phi tưởng xứ – không phải nói linh hồn của chúng ta xuất ra, lên trên trời, đến tầng trời Phi phi tưởng xứ; mà ngay khi quý vị vô sở hữu (“không có gì cả”), đó chính là cõi trời Phi phi tưởng xứ[4]. Không cần phải lên trên mới là tầng trời Phi tưởng phi phi tưởng xứ, mà ngay nơi này, nếu quý vị có thể “như thật tướng”, tức là đã ở cảnh giới Phi phi tưởng xứ thiên rồi.

Tu đạo, phải có sự bền lòng (hằng tâm), phải có tâm thành (thành tâm), lại phải có tâm kiên cố (kiên cố tâm). Tâm kiên cố giống như gì nào? Giống mũi khoan kim cương; quý vị không cách nào phá vỡ nó được, nhưng nó có thể phá vỡ được tất cả mọi vật. Tôi học Phật pháp, bất luận gặp cảnh giới gì, tôi cũng nhất định học Phật pháp, không gì có thể thay đổi được tư tưởng của tôi, nhất định phải vững chắc. Lập chí phải vững chắc, ở trong bất cứ cảnh ngộ nào, tôi cũng nhất định phải học Phật pháp; bất luận gặp ma chướng gì, tôi cũng phải học Phật pháp. Tôi tuyệt đối phải có tâm kiên cố, tâm chân thật để học Phật pháp! Bởi vì trong nhiều đời nhiều kiếp, nếu chúng ta không từng làm ngựa thì làm trâu, không làm trâu thì làm chó, cũng có khi làm cả chuột; thậm chí nói đến những thứ nhơ uế, chúng ta có thể đã từng làm con giòi trong bãi phân. Đừng nói chi đến giòi trong bãi phân, mỗi người chúng ta nếu quay lại quán sát tự thân, xem bãi phân trong bụng mình, mỗi người đều không biết là có bao nhiêu côn trùng trong người? Giống như chim Bồ câu, quý vị thấy nó là chim Bồ câu, nhưng trên thân nó có rất nhiều côn trùng đang cắn rút; bản thân nó có lúc biết, có lúc không biết. Chúng ta cũng vậy, bên trong lớp da của chúng ta, không biết có bao nhiêu vi khuẩn, bao nhiêu vi trùng? Tức không biết có bao nhiêu chúng sanh ở trong cơ thể chúng ta?

Vì vậy nói “Chúng sanh vô biên thệ nguyện độ”, chưa nói đến chúng sanh vô biên ở bên ngoài, chỉ tính bên trong cơ thể chúng ta, quý vị nói xem có bao nhiêu chúng sanh? Quý vị có thể đếm hết không? Những chúng sanh này, nếu quý vị độ chúng không được, chúng sẽ độ ngược lại quý vị! Độ thế nào? Quý vị đi theo chúng, quý vị từ một con trùng lớn lại biến thành một con trùng nhỏ. Tính linh của loài trùng nhỏ rất kém, vì vậy chúng rất ngu xuẩn, đần độn, chỉ biết ăn đồ của người ta, chỉ biết xin của người ta chứ không biết bố thí. Quý vị cũng biến ra như nó, vì vậy mà uống máu người, ăn thịt người; ở trong bụng, người ta ăn vào chút thức ăn ngon, thì chúng chiếm đoạt trước, và cho vậy là ưu thế; trên thực tế, đấy chính là do tâm san tham tạo thành.

Vậy thì muốn độ chúng, quý vị phải làm thế nào đây? Phải làm cho tự tánh của quý vị ngày một nhiều ánh nắng, đầy dương khí; đây cũng có thể nói là ánh nắng mặt trời, ánh nắng mặt trời chứa tia tử ngoại, có thể giết phần lớn vi khuẩn. Hiện nay nói đến việc dùng quang học để diệt vi khuẩn, các bác sĩ đều mượn tia tử ngoại để diệt vi khuẩn; nếu quý vị có thể dùng ánh nắng của chính mình làm lợi khí, thì có thể diệt hết những vi khuẩn trong cơ thể. Như thế có phạm giới không? Quý vị nghĩ như vậy là quá thông minh rồi! Giống như có người muốn thọ giới Bồ-tát, đến hỏi tôi: “Ồ! Nếu thọ giới Bồ-tát, khi chạy xe trên đường, tôi cán chết rất nhiều côn trùng, vậy có phạm giới không?”. Vị này nghĩ rất chu đáo, nhưng anh ta không nghĩ một khi mình nổi cơn tức giận, còn nguy hại hơn cả việc giết chết chúng sanh! Anh ta quên việc này lại nhớ đến việc kia. Tôi đã bảo anh ta: “Đây là lỗi vô tâm, anh đâu muốn giết chúng. Trong hoàn cảnh như vậy, gặp nhân duyên như vậy, chứ không phải anh cố tình giết chết chúng. Anh có thể vừa chạy xe, vừa niệm: ‘ Nam mô A-di-đà Phật’, để hồi hướng cho những chúng sanh bị anh giết, bởi vì không phải anh thích giết chúng. Nhưng nếu như anh biết rõ mà cố phạm, hay anh thích giết chúng, thì là có lỗi rồi.”

Giống như trước kia, tôi biết có một người làm quân nhân, về sau học Phật pháp, rồi quy y Tam Bảo; sau đó; thấy người khác xuất gia rất tốt, anh ta cũng xuất gia. Sau khi xuất gia, anh ta chuyên niệm Phật – trước kia khi chưa xuất gia, anh ta cũng niệm Phật, lại còn ăn chay, không sát sanh. Sau khi xuất gia, anh ta thọ giới tại chùa Nam Hoa, là đệ tử thế hệ thứ hai của Hòa Thượng Hư Vân, với pháp danh là Hoằng Huy, rất có tài ăn nói. Về sau, khi đảng cộng sản kéo đến, anh ta không ở Giang Tây được nữa, nên đã chạy đến Hương Cảng. Tình hình ở Hương Cảng rất phức tạp; khi ấy, tại Hương Cảng có rất nhiều tu sĩ xuất gia không có nơi cư trú; không như hiện nay, mỗi một tu sĩ ở Hương Cảng đều ở cao ốc. Lúc bấy giờ, đừng nói chi đến cao ốc, mà ngay cả một căn lều tranh lụp xụp còn không có; tại Đông Phổ Đà, chúng Tăng phải ở những căn phòng trên gác xép gỗ. Vị này cũng được ở một căn phòng như vậy, nhưng vì không có tiền nên sống không quen; có lẽ vì trước kia, anh ta đã quen tiêu rất nhiều tiền trong một khoảng thời gian rất dài, nay trong tay không có tiền nên cảm thấy gay go.

Lúc đó, Hương Cảng có Trung tâm Đạo Phong Sơn (ở Sa Điền, Tân Giới); thế nơi này sẵn sàng làm gì? Nơi đây chuyên giúp chư Tăng Ni hoàn tục. Nếu vị nào không muốn ở trong Phật giáo nữa thì có thể đến đó, mỗi tháng sẽ được cấp cho ba mươi hoặc năm mươi đồng, hoặc có thể đến hai trăm đồng. Ở đó, nếu quý vị sẵn lòng làm tu sĩ cũng tốt, sẵn lòng ăn chay cũng tốt; nếu không muốn ăn chay, thì cũng có thịt cho quý vị dùng. Quý vị muốn làm Tăng thì làm, bằng như không muốn thì họ sẽ cưới cho quý vị một cô vợ. Thế còn Tỳ-kheo-ni? Cũng vậy thôi. Quý vị muốn làm Tỳ-kheo-ni thì sống ở đó, làm Tỳ-kheo-ni; còn như không thích thì làm người tại gia; nếu muốn kết hôn, thì họ sẽ tìm cho quý vị một ông chồng, có thể ông chồng là một trong những ông tăng hoàn tục. Như thế đấy, nơi đó rất phương tiện – pháp môn phương tiện; nói là thời thế bây giờ thì phải như thế, nên tin Thiên chúa, chớ nên tin Phật. Người ở đó bảo: “Chúng tôi ở đây cũng đọc kinh Phật, cũng công phu sáng chiều.” Quý vị xem! Kỳ thật chính là “Treo đầu dê bán thịt chó”, làm như vậy để phá hoại Phật giáo – treo đầu con dê thì đáng lý phải bán thịt dê, thế nhưng họ không bán thịt dê mà lại bán thịt chó.

Khi ấy, Hoằng Huy không có tiền tiêu, nghe nói nơi đó có thể kiếm được ba trăm đồng mỗi tháng, làm việc gì à? Làm đầu bếp nấu ăn. Thế nhưng không phải nấu thức ăn chay mà là nấu thịt; mỗi ngày đều phải giết gà, giết vịt, giết cá. Anh ta bảo như vậy cũng không sao, khi dùng dao cắt cổ gà, anh ta sẽ niệm: “ Nam mô A-di-đà Phật, vãng sanh về thế giới Cực Lạc ở phương Tây! Nam mô A-di-đà Phật, vãng sanh về thế giới Cực Lạc ở phương Tây!”. Cứ thế, một ngày anh ta giết rất nhiều gà. Anh ta nhắm tịt mắt không dám nhìn; “Ta niệm Phật cho ngươi!” cho là làm như vậy, ta sẽ giúp ngươi vãng sanh về thế giới Cực Lạc ở phương Tây; và cứ niệm Phật một câu, giết một con gà; tôi nghĩ rằng có thể anh ta đã giết khoảng ba trăm sáu mươi con gà.

Vậy thì thế nào? Thì anh ta phải lãnh chịu quả báo thôi! Bỗng dưng anh ta phát bệnh tâm thần, không thể ở nơi đó được nữa, anh ta lại quay về Đông Phổ Đà, nơi “không có tiền” mà ở – từ sáng đến tối, anh ta cứ lảm nhảm: “Các vị xem coi gà tôi giết đã đến thế giới Cực Lạc chưa?”, “Các vị xem coi con vịt có phải đến thế giới Cực Lạc không? Hay lại đầu thai làm gà? Không biết sau này chúng có giết tôi không?…”, cứ như vậy mà lảm nhảm suốt cả ngày.

Anh ta muốn gặp tôi, vì sao? Vì anh ta biết bệnh của mình, nếu gặp được tôi thì sẽ khỏi, nhưng lại không cách nào có cơ hội để gặp tôi. Tại sao anh ta biết gặp được tôi thì sẽ khỏi bệnh? Vì trước đó, cũng có mấy người bị bệnh y như vậy, anh ta đã dẫn đến gặp tôi, và họ đều khỏi hẳn; bây giờ đến lượt mình, mỗi khi tỉnh táo, anh ta nói: “Tôi muốn đến gặp Pháp sư An Từ, quý vị có ai giúp dùm, cùng đi với tôi đến gặp Ngài không?”. Nhưng anh ta vừa muốn gặp tôi, thì lại bị những con gà, con vịt do anh giết trước kia ngăn: “Không được! Nếu ông gặp được Ngài thì chúng tôi phải làm thế nào đây? Ông đã giết nhiều mạng sống đến như vậy, ông biết rõ mà vẫn cố phạm! Ông làm Tăng sĩ mà lại giết nhiều gà như vậy, giết nhiều vịt như vậy mà được à!”, vậy là anh ta không đến tìm tôi; kết quả là khoảng hơn nửa năm sau, anh ta dùng dao tự vẫn.

Vì vậy, tu hành không phải dễ. Tại sao anh ta phải chịu quả báo như vậy? Tôi bảo cho quý vị biết, đấy chính là đại Bồ-tát thị hiện ra như vậy để cho chúng sanh thấy – các vị xem đây này! Đã xuất gia thì không được sát sanh! Người xuất gia một khi sát sanh thì sẽ phải lãnh chịu quả báo như vậy đấy! Ngài bản thân không ngại xấu xa, xấu hổ, không sợ mà từ chối “Như vậy chẳng hay chút nào, tôi không thị hiện kiểu như vậy đâu!”. Vị ấy đã thị hiện mẫu người như vậy, giống như Đề-bà-đạt-đa; để bảo cho tất cả người tu hành biết: làm người xuất gia không được sát sanh nữa! Đây là ý thứ nhất. Đó là tôi nói theo chiều hướng tích cực, riêng tôi thì tôi không thể nói anh ta là vị Tăng xấu xa được, bởi vì tôi còn xấu hơn cả anh ta. Ý thứ hai, chính là vị ấy không có tâm kiên cố, sau khi xuất gia lại thay đổi, không biết tu hành. Vì vậy, yếu tố quan trọng hàng đầu là phải có “tâm kiên cố”.

Thứ hai, phải có sự “bền lòng” (hằng tâm). Học Phật pháp, không phải như hút thuốc phiện; không có thuốc thì lên cơn nghiện vật vờ, sau khi hút xong thì tinh thần sảng khoái, không phải như thế! Ở đây phải là “thường hằng” – hôm nay học Phật pháp, ngày mai học Phật pháp, ngày mốt cũng học Phật pháp, mỗi ngày đều phải học Phật pháp; tháng này học Phật pháp, tháng sau cũng phải học Phật pháp, mỗi tháng đều học Phật pháp; năm nay học Phật pháp, năm tới học Phật pháp, mỗi năm đều phải học Phật pháp. Phải như thế! Nếu bảo: “Vậy tôi không phải làm những việc khác à?”, thế nếu lúc cái chết đến, quý vị có thể làm được những việc khác không? Quý vị đã nghĩ đến tình huống này chưa? Quý vị có nghĩ sau này, một lúc nào đó mình phải chết không? Quý vị không học Phật pháp, một mai vô thường đến, sẽ không nắm được chút gì trong tay; khi đã học Phật pháp, đến lúc lâm chung, quý vị sẽ không gặp phải những điều không may, không có bệnh đau.

Vào khoảng tối mai, Lý Dụ Siêu sẽ đến. Ông ta đã quy y với tôi. Quý vị có biết vì sao ông ta quy y tôi không? Vì ông ta mong muốn sau khi quy y với tôi rồi sẽ được phát tài. Ông ta bảo: “Nếu phát tài, con nhất định sẽ xây một bệnh viện Phật giáo!”; sau khi quy y, ông ta lại nhờ tôi xem tướng giúp cho, lại còn muốn nhờ tôi chấm “Bát tự” dùm. Tôi bảo: “Giả như ông có tướng phát tài, thế nhưng nếu tâm ông không tốt, cũng không thể phát tài; bằng như ông không có tướng phát tài, nhưng nếu tâm ông tốt, cũng sẽ phát tài. Vì vậy, tướng này chỉ là giả, ông không nên tin vào nó!”

Sau đó, ông ta lại nhờ tôi chấm Bát tự (Bát tự hay Bát tự Hà Lạc: bói toán, tiên đoán vận mệnh dựa trên Kinh Dịch). Ông ta trông thấy sách vở của tôi, nên cho là “y thuật, bốc quẻ, chiêm tinh, tử vi, xem tướng” (y, bốc, tinh, tướng) cái gì tôi cũng biết – thật ra sách y học tôi cũng đã đọc qua; bốc quẻ, xem tướng tôi cũng đều biết; vì vậy ông ta biên trước, biên sau, nhờ tôi chấm bát tự giùm. Sau đó, gặp lại tôi, ông ta hỏi: Sư phụ chấm bát tự giùm con chưa?” Tôi đáp: “Ồ! Tờ giấy ông viết lạc mất rồi, không biết tôi đã để ở chỗ nào nữa!”. Ông ta nhanh nhẹn nói: “Không sao! Con sẽ viết lại tờ khác”, và ông ta viết lại một tờ khác. Nhưng tôi bảo: “Hiện giờ tôi rất bận, không có thời gian để làm việc này”. “Không sao, từ từ cũng được!”.

Một tháng sau, ông ta lại hỏi tôi: “Sư phụ! Ngài đã chấm bát tự cho con chưa?”. Tôi vờ hỏi lại: “Cái gì? Chấm cái gì?”. “Bát tự của con đó!”. “À! Hình như mấy vị quét dọn phòng của tôi, gom nhầm với mớ rác vụn đốt hết rồi thì phải.”. Ông ta vẫn chưa hiểu ra, lại viết thêm một tờ khác và bảo tôi chấm giúp; viết đi viết lại đến năm sáu lần mà tôi vẫn không chấm. Vì người xuất gia không thể làm những việc ấy, không được xem tướng, cũng không được chấm bát tự cho người khác; đấy đều là những việc làm của hạng giang hồ thuật sĩ, người tu hành chân chánh không nên thế.

Gần đây, ông ta bảo muốn đi New York , nên lại muốn nhờ tôi chấm bát tự giúp; đến lúc này, tôi không còn khách sáo nữa, liền bảo: “Ông đã quy y tôi, bây giờ tôi phải giáo huấn ông đây! Ông đến New York , nơi đó có rất nhiều người xuất gia, dù gặp bất cứ người xuất gia nào, ông cũng không được nhờ họ xem tướng, hay chấm bát tự. Nếu ông tướng chó, không cách gì có thể biến thành tướng cọp được; nếu tướng ông là cọp, cũng sẽ không bao giờ biến thành tướng chó. Ông xem nó làm gì! Chấm nó làm gì! Nếu như ông nghèo, tôi chấm nói ông sẽ phát tài, ông cũng không thể phát tài được; còn nếu như ông sẽ phát tài, tôi không nói, ông cũng vẫn phát tài như thường. Điều đáng nói ở đây là tại sao ông lại có thái độ như thế đối với người xuất gia? Ông làm vậy, chẳng khác nào sỉ nhục người xuất gia, không tôn trọng người xuất gia, quả là chẳng có lễ độ gì cả.”. Nghe thế, ông ta vội nói: “Ồ! Thế mà một số người trong nhóm bạn con đã nhờ những vị xuất gia xem tướng, chấm bát tự rồi đấy!” Tôi bảo: “Đấy đều là những hạng người đi đây đi đó, dùng việc bói toán kiếm sống. Người tu hành chân chính, không đề cập đến những vấn đề này.” Từ lần đó, ông ta không còn dám mở miệng nhờ tôi chấm bát tự nữa!

Ông ta nói: “Con phát nguyện muốn xây bệnh viện Phật giáo, nhưng đã mấy năm rồi, vẫn kiếm chẳng được bao nhiêu tiền, cứ đà này thì vĩnh viễn không được toại nguyện rồi!” Tôi bảo: “Nếu ông phát nguyện được thành công, thì người kia phát nguyện cũng thành công, người nọ phát nguyện cũng phải thành công, thế thì Đức Phật bận rộn ghê lắm, không có thời gian để lo đến nhiều việc không đâu như thế! Khi ông đi học, từ tiểu học mới lên đến trung học, rồi đến đại học, sau đó mới có thể đạt được học vị tiến sĩ, thế thì phải mất bao nhiêu năm? Ông muốn phát tài, chỉ mong đợi đôi ba ngày liền được toại ý chăng? Trên đời nếu có việc dễ dàng như vậy, thì mọi người đều đã phát nguyện, cũng không đến lượt ông!”. Ông ta nói: “À! Bây giờ thì con đã hơi hiểu ra rồi!”. Vâng! Đúng là đã hiểu ra một chút rồi!

Quý vị xem! Phát nguyện thì cũng phải chờ một thời gian, đâu thể hôm nay tôi phát nguyện, ngày mai liền được mãn nguyện. Không phải thế. Tôi bảo ông ta: “Nếu như ông phát nguyện thế này: Con nguyện đời này sẽ xây bệnh viện Phật giáo; nếu không có tiền, con sẽ đợi đến đời sau; nếu như đời sau cũng không có tiền, con sẽ đợi đến đời sau nữa! Bất luận thế nào con cũng phải tu phước, tu huệ, có tiền rồi, con sẽ xây bệnh viện Phật giáo. Đời đời kiếp kiếp ông đều phát nguyện như vậy thì mới được!”. Ông ta nói: “Ồ, được rồi! Sau này con sẽ làm thế!” Có vậy mới được xem là tạm hiểu đôi chút. Phải có tâm bền bỉ như vậy, chớ nên lúc thì dốc sức ra học Phật pháp, lúc lại không thèm học nữa, đó là tùy tiện. Phải có thành tâm, lại phải có hằng tâm; hằng tâm chính là tâm bền bỉ lâu dài.

Thành tâm, tức bất luận gặp phải đả kích gì, chẳng hạn như quý vị học Phật pháp, lại có người bạn muốn phá nên nói: “Anh học Phật pháp làm gì! Những người học Phật pháp đều là kẻ ngốc! Đầu óc cổ hủ! Rất mê tín! Còn anh là người trí thức, không nên học thứ đó!”; hoặc bảo: “Ối chào! Anh theo học Phật pháp với vị pháp sư đó à? Ông ta chẳng hiểu Phật pháp gì cả, anh không nên học với ông ấy!”. Họ tìm mọi cách để khiêu khích, chia rẽ, phá hoại, nhưng quý vị không dao động: “Tôi có mắt, tôi nhận biết Phật pháp, tôi cầu pháp Phật chơn chánh, không dễ gì bị người khác phá hoại đâu!” phải có tâm chân thành này. Thành tâm đến cực điểm, thậm chí có người giết chết tôi, bảo tôi không được học Phật pháp, tôi cũng không dao động; thành tâm đến cực độ, tức thậm chí mất cả mạng sống! Dầu có mất mạng đi nữa, quý vị cũng muốn học Phật pháp, đấy mới đích thực là tâm thành.

Trong kiếp quá khứ, Đức Phật Thích-ca Mâu-ni đã từng bố thí một ngàn thân. Thực trạng bố thí thực ra không hẳn ai cũng đều hoan hỷ, cũng có những trường hợp bất đắc dĩ. Nhưng cũng có trường hợp vì thương xót chúng sanh, rằng: “chúng không có gì để ăn, nên bố thí thân để chúng giữ được mạng sống”; vì vậy đã xả thân cho cọp ăn, cắt thịt cho diều hâu ăn. Lần nọ, có một con diều hâu đói, không còn đủ sức để bay, nên muốn ăn thịt bồ câu. Bồ câu liền bay sà vào lòng Đức Phật Thích-ca Mâu-ni. Thấy thế, diều dâu nói: “Ngài cứu bồ câu cũng được, nhưng nó sống thì tôi chết, vậy Ngài tính sao đây?”

Khi ấy Đức Phật đang ở thời điểm tu hành “gieo nhân” (nhân địa[1]), Đức Phật Thích-ca Mâu-ni nghe thế liền nghĩ: “Cũng đúng! Ta cứu bồ câu thì diều hâu không có gì để ăn”, liền bảo: “Được lắm! Hiện giờ ngươi nhất định muốn ăn thịt bồ câu phải không? Vậy ta sẽ cắt thịt của ta cho ngươi ăn nhé!”. Thế là Ngài cắt một miếng thịt cho nó, nhưng diều hâu bảo ăn chưa no; Ngài lại cắt thêm một miếng nữa, diều hâu ăn xong bảo vẫn chưa no. Cho đến cắt hết thịt trên thân, diều hâu vẫn ăn chưa no. Ngài nói: “Được rồi! Ngươi thấy trên người Ta chỗ nào có thịt thì cứ đến mà rỉa! Ta khỏi phải cắt nữa!”. Nghe thế, diều hâu liền bay đi, bồ câu cũng bay đi; hóa ra là chư thiên đến thử Ngài, chứ không phải là diều hâu và bồ câu thật, và những chỗ thịt bị cắt của Ngài đều tự lành lại.

Theo nghiên cứu của khoa học, việc này không thể xảy ra; tôi cũng cho rằng việc này không thể xảy ra, nhưng không hiểu vì sao nó lại được như thế. Vì vậy, nếu có tâm thành thì mới có cảm ứng, đó chính là do lòng thành chiêu cảm ra. “Xả thân cho cọp, cắt thịt cho diều hâu”, cần phải bố thí như thế. Không nên chỉ mới bố thí vài ba đồng bạc đã cảm thấy đau lòng, thì quả là thứ chẳng ra gì, còn học Phật pháp gì nữa chứ? Học Phật pháp là phải bố thí thân mạng, đầu mắt, tủy não mới đúng chứ! Có người nghe thế liền nói: “Tôi đã học Phật pháp với vị Pháp sư này, thật là hối hận quá!”. Quý vị có hối hận cũng đã muộn rồi! Quý vị nên hối hận sớm hơn một chút; bây giờ quý vị đã gặp Pháp sư này rồi thì không cách nào chạy được. Ồ! Thật là buồn!

Ý của “như thật tướng” vẫn chưa nói xong, nên tôi nói thêm một chút. “Như thật tướng” chính là nói cảnh giới “quán thập pháp giới”, gọi đó là “thật tướng”. “Như” tức không rơi vào “không” và “có”. “Không, Giả, Trung” gọi là “Tam đế”[2] (chân lý về thật tướng của tất cả các pháp). Ba đế này không khác nhau, “không” cũng chính là “giả”, “giả” cũng chính là “trung” (Tức không, Tức giả, Tức trung); một giả tất cả giả, một không tất cả không, một trung tất cả trung. Ba đế này không có gì phân biệt, không có phân biệt chính là “như”. “Thật” tức không đồng với bảy phương tiện “Nhân thừa, Thiên thừa, Thanh văn thừa, Duyên giác thừa, Bồ-tát thừa của Tạng giáo, Bồ-tát thừa của Thông giáo và Bồ-tát thừa của Biệt giáo[3]”; hoặc “Ngũ đình tâm quán[4], Biệt tướng niệm trụ[5], Tổng tướng niệm trụ[6], Noãn, Đảnh, Nhẫn và Thế đệ nhất[7]”, đó gọi là “quả vị của bảy phương tiện”[8]. Vì vượt khỏi bảy phương tiện này, nên gọi là“thật”; lấy thật làm tướng, tức lấy “thật” làm bản thể của nó, nên mới nói “như thật tướng”.

“Chẳng điên đảo” tức “trí huệ quán trung đạo”. Cái gì là “điên đảo”, cái gì là “chẳng điên đảo”? Nếu quý vị muốn không điên đảo thì trước nhất phải biết cái gì là điên đảo. Điên đảo của phàm phu tức là chẳng phải thường cho là thường, chẳng phải lạc cho là lạc, chẳng phải ngã cho là ngã, chẳng phải tịnh cho là tịnh, đây là bốn thứ điên đảo của phàm phu. Nhị thừa cũng có điên đảo của họ, là gì nào? Thường cho là vô thường, lạc cho là khổ, ngã cho là vô ngã, tịnh cho là bất tịnh, đấy chính là điên đảo của hàng Nhị thừa. Bồ-tát cũng có điên đảo “xuất Giả”[9], đấy cũng là một loại điên đảo; chỉ có Phật mới không còn điên đảo.

Chúng sanh ở chín cõi đều sống trong điên đảo; trong khi điên đảo, có lúc cho là tốt, có lúc cho là không tốt. Quý vị nên hiểu rằng chẳng có gì là tốt hay không tốt cả; tất cả đều do tâm điên đảo của chúng sanh mà khởi lên vọng chấp, vọng lường; nếu quý vị không điên đảo tức là đã thể hội “Trung Đạo”, là hợp với lý Trung Đạo rồi! Nếu nói một cách cặn kẽ, quý vị muốn học Phật pháp, tức là không điên đảo; quý vị không muốn học Phật pháp, tức đã đi trên con đường điên đảo rồi.

Nếu quý vị giữ phép tắc, tức là không điên đảo; bằng không thế, thì là điên đảo. Điên đảo và không điên đảo, chính là một bên chánh, một bên tà. Tà thì điên đảo, còn chánh thì không điên đảo. Bây giờ nói đến “chẳng điên đảo”, chúng ta phải nên xem thử mình có điên đảo hay không; nếu điên đảo thì phải mau mau học không điên đảo; nếu không điên đảo, thì cần phải không điên đảo nhiều thêm chút nữa.

“Chẳng động” chính là “định”; định cũng chính là “không sợ hãi”, không sợ bất cứ điều gì. Quý vị tĩnh tọa, đang ở trong định, chợt có một con cọp xuất hiện, há to miệng muốn nuốt chửng quý vị. Lúc này, nếu quý vị khởi tâm sợ hãi, tức là đã “động”; còn như tâm quý vị không hề sợ hãi, tức là “không động”. Nhưng không động, chẳng phải chỉ đơn thuần là không sợ cọp, mà là không sợ chết, cho rằng chết và sống cũng như nhau thôi, chẳng có gì khác biệt cả.

Có người bảo rằng: “Học Phật pháp là vì muốn chấm dứt sanh tử, nhưng tôi không sợ chết nên chẳng cần phải học Phật pháp làm gì!”. Quý vị không học Phật pháp, quý vị không sợ chết, nhưng sanh tử không chấm dứt. Nói “không sợ sanh tử, không bị sanh tử động!” là dùng cho người có định lực. Còn kiểu không sợ sanh tử của quý vị ở đây là một dạng liều lĩnh, là vô minh: “Chết có hề gì? Đọa địa ngục thì đọa! Chịu khổ thì chịu! Tôi chẳng sợ!” vậy thì không thể đoạn dứt được sanh tử.

Sanh tử có hai loại, có “nhị tử”. Có người thắc mắc: “nhị tử có phải là chết hai lần? Chết một lần, sống lại, rồi chết thêm lần nữa?”. Không phải thế. “Nhị tử” này chính là “phần đoạn sanh tử” và “biến dịch sanh tử”.

“Phần đoạn sanh tử” là của hạng phàm phu; tức anh có một phần của anh, tôi có một phần của tôi; anh có một đoạn của anh, tôi có một đoạn của tôi. Anh có thân thể của anh, là anh có một phần; tôi có thân thể của tôi, là tôi có một phần, đó gọi là “một phần”. Đoạn tức có hình đoạn, anh cao năm thước tám, tôi cao năm thước chín, người kia cao sáu thước, mỗi “đoạn” khác nhau; cũng có ý là: anh sống đến 80 tuổi là một giai đoạn của anh, tôi sống đến 90 tuổi là một giai đoạn của tôi, người kia sống đến 100 tuổi là một giai đoạn của họ, đây cũng là một đoạn. Tất cả phàm phu đều có loại sanh tử này. Thế còn hàng Nhị thừa? Họ chỉ có “biến dịch sanh tử” thôi. “Biến dịch sanh tử” tức niệm niệm (thoughts) của quý vị lưu chuyển không dừng; niệm niệm trôi qua, niệm niệm thay đổi. Một niệm thay đổi thì sanh tử trong một niệm; niệm niệm thay đổi thì sanh tử trong niệm niệm. Sanh tử biến dịch này chính là vọng tưởng của quý vị vẫn chưa dừng lại, chưa đạt được định. “Chẳng động” chính là đạt được định; vì đã có định nên không bị nhị tử chi phối.

“Chẳng thoái” là do đạt trí huệ nên không lui sụt vào chỗ ngu si. Tâm quý vị đã tịch diệt, không còn vọng tưởng nữa, nên sẽ có được một loại đại trí đại huệ, đấy gọi là “chẳng thoái” (bất thối), không thoái lui lại tâm ngu si; tức quý vị đã đạt được trí huệ Bát-nhã, sẽ không làm những việc ngu si nữa.

“Chẳng chuyển” tức không còn bị xoay vần trong luân hồi. Không giống như phàm phu, lưu chuyển trong sanh tử, qua lại trong đường sanh tử; cũng không giống Nhị thừa, chuyển phàm thành thánh; tức không có những thứ “chuyển” này.

“Như hư không” tức giống như hư không. Trong Kinh Hoa Nghiêm nói: “Nếu ai muốn biết cảnh giới Phật, nên thanh tịnh ý như hư không” (Nhược nhân dục thức Phật cảnh giới, đương tịnh kỳ ý như hư không). Không có gì cả, đó gọi là hư không; tuy không chứa bất cứ một vật nào, nhưng hư không lại bao trùm tất cả vạn vật. Cái gọi “như hư không” chỉ có tên gọi, không có tự tánh; Trí quán Trung đạo – trí huệ tu Trung đạo, cũng chỉ là cái tên gọi, quý vị muốn tìm cầu một thực thể sẽ không có; chẳng có gì cả, vì vậy nói “như hư không”; quý vị chớ nên chồng thêm một cái đầu ở trên đầu, nói rằng: “Hư không là gì? Tìm thử hư không xem nó ra sao!” Hư không là cái gì cũng chẳng có, còn tìm cái gì nữa? Chớ phân vân “đầu này của tôi là cái gì đây?” rồi đặt lên trên nó thêm một cái đầu nữa. Cũng chớ giống như anh chàng Diễn-nhã-đạt-đa (Yajnadatta), soi mình trước gương, thấy người trong gương có một cái đầu, liền hốt hoảng: “Ồ! Vì sao tôi không có đầu?” thế rồi liền chạy ra đường, gặp ai cũng hỏi: “Các vị xem thử tôi có đầu không?” và chạy khắp nơi tìm cái đầu của mình. Không nên thế!

“Tánh vô sở hữu”, vô sở hữu tức không có; tánh vô sở hữu tức là không có tánh, không có một cái “tự tánh”, không có “tha tánh”, cũng không có một cái “cộng tánh” – không có tánh của mình, không có tánh của người kia, cũng không có một cái tánh chung – cũng không có một cái “tánh nhân”, không có một cái “tánh quả”, vì tất cả đều rỗng không, đây chính là nói đến cái “không” này.

Lúc này, “tất cả con đường của ngôn ngữ đều dứt bặt (nhất thiết ngôn ngữ đạo đoạn)”, cũng không suy nghĩ được, có muốn nói cũng nói không ra, không có cách gì nói được, con đường của ngôn ngữ đã bị cắt đứt, chính là chỗ “Miệng muốn nói mà từ ngữ đi đâu mất, tâm muốn duyên mà suy nghĩ chẳng còn” (khẩu dục ngôn nhi từ táng, tâm dục duyên nhi lự vong). Miệng muốn nói, nhưng nói không ra lời, không có ngôn từ để nói; tư tưởng muốn phan duyên, mà ý niệm cũng không có. Đấy chính là chỗ “ngôn ngữ đạo đoạn, tâm hành xứ diệt” (bặt đường ngôn ngữ, dứt lối tâm hành), con đường để tâm chạy đến cũng diệt mất. Quý vị nói xem, đây là cảnh giới gì? Đấy chính là “ly tứ cú, tuyệt bách phi”[10]; chính là như bốn câu kệ này:

                   Tất cả pháp hữu vi
                   Như mộng, huyễn, bọt nước
                   Như sương, cũng như điện
                   Nên khởi quán như thế.

-(Kinh Kim Cang)

“Tuyệt bách phi” tức một trăm kiểu không đúng, cũng đều chẳng còn.

“Ly tứ cú, tuyệt bách phi” là cảnh giới không thể nghĩ bàn. “Nhất thiết ngôn ngữ đạo đoạn, tâm hành xứ diệt”, đây là cảnh giới không thể nghĩ bàn; cảnh giới này không cách gì diễn bày được, nói cũng nói không ra, nghĩ cũng nghĩ không thấu, vì vậy gọi “không thể nghĩ bàn”. Không thể nghĩ bàn chính là “diệu”. Nếu quý vị lãnh hội được chữ “diệu” này thì có thể cảm nhận được mùi vị của “Kinh Pháp Hoa”, có thể nói là biết được một chút; bằng không, thì không cách gì nghe nổi “Kinh Pháp Hoa”. “Kinh Pháp Hoa” nói rất diệu, nói tới nói lui đều là diệu!

Thông thường dụng công, có người dụng đúng, nhưng có người vẫn còn vọng tưởng như thường lệ. Người nào còn vọng tưởng, mong rằng sẽ bớt đi một chút; người nào dụng công tốt, mong rằng sẽ dụng công tốt hơn một chút nữa, mỗi ngày một tiến bộ. Để mỗi ngày một tiến bộ, quý vị cần phải mỗi ngày một tự chủ hơn, tự thâu nhiếp thân tâm hơn; một khi đã thâu nhiếp được thân tâm thì sẽ không vọng tưởng nữa.

Sau khi mãn khóa tu mùa hè, sẽ bắt đầu khóa thiền mùa đông. Trong khóa thiền một trăm ngày này, mỗi ngày phải ngồi hai mươi mốt tiếng, chạy hương, tọa hương, không có thời gian nghỉ ngơi; nếu vị nào không sợ cực khổ thì nên đăng ký tham gia sớm. Ngồi thiền, chính là học cảnh giới không thể nghĩ bàn này; quý vị không cách gì có thể nghĩ thấu đến được chỗ diệu của cảnh giới “không thể nghĩ bàn” này.

“Chẳng sanh”, chẳng sanh cái gì? Chẳng sanh vô minh, chẳng sanh trí huệ. Không có trí huệ, cũng không có vô minh, quý vị nói xem đây là cái gì? Đó là “lý” thể. Quý vị không có vô minh nên cũng không có trí huệ; quý vị đã không có trí huệ vì vậy cũng không có vô minh. Trí huệ và vô minh là sự chấp trước đối lập nhau; bây giờ đã không sanh vô minh, lại không sanh trí huệ, đấy cũng chính là cảnh giới “không nghĩ thiện, không nghĩ ác”.

Quý vị có thiện, tức đã sanh ra cái “có”; quý vị có ác, cũng là sanh ra cái “có”. Nay, nếu quý vị có vô minh, cũng là sanh ra cái “có”; có trí huệ, cũng là sanh ra cái “có”. Trí huệ và vô minh đều không sanh, đó chính là cảnh giới diệu. Vì không có vô minh, không có trí huệ, đấy chính là “lý” – lý thể vốn sẵn có (bổn lai lý thể), chính là Đại Quang Minh Tạng của tự tánh xưa nay; vì vậy không có một đối tượng để phá, cũng không có một chủ thể phá, không cách gì phá nó được. Vì sao? Nó chính là lý bất sanh, vì thế ở trong cảnh giới này, “hành, vị, nhân, quả” v.v… đều không sanh; hành tức tu hành, vị là quả vị. Hành, vị, nhân, quả đều không sanh, đấy là ý “chẳng sanh”.

“Chẳng xuất”, chẳng có ra, tức cũng chẳng có vào; không ra, không vào, đấy là bản thể của Như Lai. Bản thể tu hành của Đức Như Lai đã đạt đến chỗ rốt ráo, vì vậy không có ra, cũng chẳng có vào, cũng tức là không có vô minh, không có trí huệ để luận bàn.

“Chẳng khởi”, sao gọi là “chẳng khởi”? Không khởi vì đã chứng được lý thể của Như Lai; lúc này, chỉ thuần một lý, vì vậy những giáo lý phương tiện, tức quyền pháp – đều vắng lặng, không còn sanh khởi nữa.

“Không danh”, thế nói đây có tên gọi (danh) là gì? Không có tên, chỉ có cái “lý”, chỉ là nói đến cái “lý” này. Sở dĩ nói “không danh”, vì không có tên nào có thể đại diện được cho “lý” này. Từ “chẳng điên đảo” đến “chẳng khởi”, không có một danh từ nào có thể dùng để đặt tên cho nó, vì vậy nói “không có tên để đặt”.

“Không tướng”, tức chẳng có tướng nào có thể phô bày được nó. Từ “chẳng điên đảo” đến “chẳng khởi”, chẳng có bất kỳ hình tướng nào có thể dùng để hình dung ra nó, vì vậy gọi “không tướng”. “Không danh” chính là “tánh không”, “không tướng” chính là “tướng không”.

“Thật vô sở hữu”, chỗ này nhằm khen ngợi “quán Trung đạo”. Quán Trung đạo, không rơi vào nhị biên – không rơi vào bên không, không rơi vào bên có; sở dĩ nói “thật vô sở hữu” vì không có bất cứ thứ gì.

“Vô lượng”, tức không có một pháp về số lượng. Thế nào là không có pháp số lượng? Năm ấm – sắc, thọ, tưởng, hành, thức thuộc loại có số lượng, có năm thứ. Sáu căn tức có sáu thứ; sáu trần cũng có sáu thứ, hợp chung lại, gọi là “mười hai nhập”, cũng gọi “mười hai xứ”, gồm có mười hai thứ, tức có danh từ “mười hai”. Giữa “sáu căn”, “sáu trần” lại cộng thêm “sáu thức”, trở thành “mười tám giới”. Năm ấm, sáu nhập, mười hai xứ, mười tám giới đều có số lượng. Quán Trung đạo này không có số lượng để đếm nên gọi “không có lượng” (vô lượng); không có lượng mới là “toàn lượng” mới là số lượng hoàn hảo, không thiếu không dư, nên gọi “vô lượng”.

“Vô biên” tức không có một giới hạn, bờ bến. Giới hạn này chỉ cho pháp Tiểu thừa, tất cả pháp đều có chỗ nhất định, đều có hạn độ. Có nhất định tức có giới hạn; không nhất định thì không có giới hạn. Hiện tại không có giới hạn, chính là “không có pháp cố định”.

“Không ngại” tức “biến nhập tất cả pháp”. Vì trí quán Trung đạo có thể thâm nhập tất cả pháp. Tuy thâm nhập trong tất cả pháp mà không chướng ngại, không ngăn ngại.

“Không chướng”, chướng là che lấp, không có một pháp nào có thể che lấp được trí quán Trung đạo này. Đoạn Kinh văn từ “Quán tất cả pháp không”cho đến “không chướng” gồm có mười chín câu. “Quán tất cả pháp không” là trí năng quán, đây là “tổng tiêu”, nêu tổng quát. Mười tám câu tiếp theo sau là giải thích riêng, gọi là “biệt thích”. Đạo lý này nếu nói ra sẽ vô cùng vô tận, hiện tại chỉ có thể giảng sơ lược ý. Trong mười chín câu này, trừ câu “quán tất cả pháp không” ở đầu, còn lại mười tám câu; đoạn Kinh văn mười tám câu này có thể y cứ vào “Mười tám không” (Thập bát không)[1] của “Kinh Đại Bát-nhã” để giải thích, cũng có thể dùng “Tất cả pháp” (Nhất thiết pháp) (của Đại Trí Độ Luận và Kinh Đại Bát Nhã) để giải thích.

Thế nào là dùng “Tất cả pháp” để giải thích? Tất cả pháp như thật tướng, tất cả pháp không điên đảo, tất cả pháp không động, tất cả pháp không thoái, tất cả pháp không chuyển, tất cả pháp như hư không, tất cả pháp vô sở hữu, tất cả pháp dứt bặt ngôn ngữ, tất cả pháp không sanh, tất cả pháp không xuất, tất cả pháp không khởi, tất cả pháp không danh, tất cả pháp không tướng, tất cả pháp không thật có, tất cả pháp vô lượng, tất cả pháp vô biên, tất cả pháp không ngại, tất cả pháp không chướng – đây là dùng “Tất cả pháp” để giải thích mười tám câu.

Thế nào là y cứ vào “Mười tám không” để giải thích?

“Như thật tướng” chính là “đệ nhất nghĩa không”; đệ nhất nghĩa không gọi là “như thật tướng”.
“Không điên đảo” chính là “nội không”. Nội không cái gì nào? Nội không lục nhập, mắt tai mũi lưỡi thân ý đều không. Nếu mắt tai mũi lưỡi thân ý của quý vị có thể không thì sẽ không có ngã (cái tôi), cũng không có cái chấp về ngã sở (cái của tôi). Bên trong không điên đảo tức không bị lục nhập chuyển.

“Không động” chính là “ngoại không”; không cái gì nào? Chính là bên ngoài sáu trần rỗng không, không bị sáu trần lay động, đây là nghĩa “không động”.

“Không thoái” chính là “không có nội ngoại không”, tức “nội ngoại không”. Trong ngoài đều không, tức mười hai nhập (12 xứ) đều không, vì vậy không thoái lui xuống địa vị phàm phu hay Nhị thừa.

“Không chuyển” tức không chuyển động. Cái gì “không chuyển động”? Quý vị thử đoán xem ở đây là cái gì không? Tôi tin rằng có vị biết. Mọi người đoán thử xem, để tôi xem trí huệ của quý vị thế nào! Không cần suy nghĩ, hãy nói. “Như hư không” là cái gì không? “Đương không” là “không bên trong”. (Một đệ tử khác đáp: “Trung không”). “Trung không” cũng chính là “Nội không”. Có người bảo “bốn đại đều không”, bốn đại thế nào không? Vì “Năm uẩn đều không”, năm uẩn không thế nào? Bởi vì “Soi thấy năm uẩn đều không”, quý vị soi thế nào? “Như hư không” là cái gì không? “Tánh vô sở hữu” là cái gì không?Hãy nói! Quý vị “không nói không” (quý vị im lặng), bởi vì nếu mở lời thì đã không phải là không rồi, đúng không? Đây chính là “bất thuyết không” (không nói không). Tốt lắm! Quả Ninh nói đúng rồi, quả là đã bị chú ấy đoán ra rồi! “Không chuyển” chính là “không không”. Tôi biết, nếu là người muốn nghiên cứu Phật pháp, dù chưa từng được nghe qua nhưng cũng có thể đoán được. Quý vị xem! Ở trước Đệ nhất nghĩa cũng không (Đệ nhất nghĩa không), rồi trong cũng không (nội không), ngoài cũng không (ngoại không), trong ngoài đều không (nội ngoại không), hiện tại là “không không”, vì vậy chú đoán đúng rồi. Tôi muốn xem thử rốt cuộc chú biết hay không biết, nên hỏi thêm một câu: “Như hư không” là cái gì không? Nghe hỏi thế, chú ấy liền phát hoảng lên, cho rằng mình đã nói sai. Kỳ thật chú ấy nói không sai, nhưng chú ấy lại cho là sai, vì vốn dĩ vẫn chưa hiểu. Chú ấy vốn đoán đúng, nhưng bị tôi hỏi một câu lại không nhận ra được, thật đáng tiếc!

“Không chuyển” tức không bị lay chuyển, đây là “không không”. “Không” này có thể phá tất cả các pháp; tất cả các pháp đều bị phá, đã không rồi thì còn có pháp nào nữa? Nếu đã không, tức còn có một cái “không pháp” tồn tại, thế là vẫn chưa phá, vẫn còn chấp vào cái “không”. “Không không”, cái “không” đó cũng không luôn, tức tất cả các pháp đều bị phá. “Các pháp” là đối tượng bị phá, “không” là chủ thể phá; có thể phá trừ các pháp, tất cả các pháp đều chẳng có. Lúc này không còn chấp ngã, cũng không có chấp pháp; không có pháp để chấp, tức không có tất cả các pháp, lúc này mới có thể bàn đến “không không”.

Nếu khi quý vị đã đạt được không, nhưng lại không khiến cho cái “không” đó cũng không, tức quý vị vẫn còn lỗi lầm; chỉ khi cái không đó cũng không tồn tại, thì mới dứt hết mọi sai quấy, không cũng chẳng phải là không, lúc này tất cả các pháp mới bị phá dẹp. Chỗ gọi là “quét sạch tất cả pháp, lìa tất cả tướng”(tảo nhất thiết pháp, ly nhất thiết tướng); khi tất cả pháp đều đã không thì tất cả tướng cũng không cần bàn đến, vì vậy gọi là “không chuyển”, tức không bị chuyển động, đây chính là “không không”.

“Như hư không” là cái gì không? Nếu quý vị đã xem qua “Kinh Bát-nhã” sẽ nhận thấy kinh này nói về trí huệ, nói về bát-nhã; bát-nhã chính là luận về “không”, nghiên cứu “lý không” này. Vì Tôn giả Tu-bồ-đề giỏi giảng về lý bát-nhã, nên được tôn xưng là “Giải không đệ nhất”; Ngài chuyên nghiên cứu lý “không”, nên còn gọi Ngài là “Không Sanh”. Nhưng “Không Sanh” của Ngài lại chẳng phải là không sanh; nói “chẳng phải không sanh” (thì tức là “có” sanh), vậy Ngài có cái gì? Có một “Tu-bồ-đề”!

Có thể có nhiều người không biết tại sao Ngài có tên là “Không Sanh”? Nay tôi sẽ giảng sơ lược. Không Sanh chính là “Tu-bồ-đề”. Tu-bồ-đề là Phạn ngữ (Subhuti), Trung Hoa dịch là “Không Sanh”. Sao lại đặt tên này? Vì hôm Ngài ra đời, kho chứa tất cả vàng, bạc, châu báu của gia đình bỗng nhiên trống rỗng. Vừa trông thấy, cha Ngài liền thốt lên: Ồ! Trống rỗng cả rồi, là không sanh đây! Thế là liền đặt tên cho Ngài là “Không Sanh”. Kho đã trống rỗng, vàng, bạc, châu báu không còn, thế thì từ nay phải bị nghèo khổ chăng? Thế là cha Ngài liền tìm đến một ông thầy toán số nhờ xem cho một quẻ.

Người này bảo: “Vàng, bạc, châu báu trong nhà ông đều không còn, đây là điềm rất tốt! Chẳng có chỗ nào là không tốt cả, ông chớ buồn lo. Đây là điềm rất lành! Đứa bé này chắn chắn rất giỏi, không ai sánh kịp”. Vì vậy, cha Ngài đã đặt tên cho Ngài là “Thiện Kiết”, đã tốt lại còn lành. Bảy ngày sau, tất cả vàng, bạc, châu báu bỗng nhiên xuất hiện trở lại trong kho, vì vậy, Ngài còn có tên là “Thiện Hiện”. “Tu-bồ-đề” có ba ý nghĩa như thế.

Vì sao khi Tu-bồ-đề vừa chào đời, tất cả vàng, bạc, châu báu trong kho đều không còn? Vì nhiều đời nhiều kiếp Ngài đều nghiên cứu lý “không” này; không, tức không cần bất cứ thứ gì, không có bất cứ thứ gì, vì thế khi Ngài vừa chào đời thì ngay cả vàng, bạc, châu báu cũng không có. Đây là biểu hiện của “không”, biểu hiện “bát-nhã không”, vì vậy gọi “Không Sanh”.

“Như hư không”, đây là “đại không”, không có gì lớn hơn nó nữa. Rốt cuộc thì lớn cỡ nào? Không ai biết được. Vì sao? Vì nó quá lớn; nếu có người biết thì đã không phải là lớn.

“Tánh vô sở hữu”, đây là cái gì không? Quý vị lại đoán thử xem, để tôi xem trí huệ của quý vị ra sao. Rốt cuộc là không hay chẳng phải không? Đây là “tất cánh không”, rốt ráo không, triệt để không, bổn lai không. Về “tất cánh (rốt ráo) không” này có mấy câu kệ như vầy:

Như Lai như trăng mát,
Thường dạo tất cánh không.
Tâm người như nước lặng,
Bóng Bồ-đề hiện trong.

Như Lai thanh lương nguyệt
Thường du tất cánh không
Chúng sanh tâm thủy tịnh
Bồ-đề ảnh hiện trung.

Ánh trăng trên bầu trời vào buổi tối, làm cho người ta cảm thấy rất mát mẻ, rất dễ chịu. Đức Như Lai cũng giống như ánh trăng mát mẻ kia, thường dạo chơi trong “rốt ráo không” (tất cánh không). Nước trí huệ của chúng sanh hiện tiền, trong tâm đã thanh tịnh, Bồ-đề liền in bóng lờ mờ, không rõ rệt lắm, phảng phất có bóng dáng hiện lên.

Sao nói “tánh vô sở hữu” là “tất cánh không”? Tánh vô sở hữu, quý vị xem! Chẳng có gì cả (vô sở hữu), nó không phải “tất cánh không” thì là cái gì? Các pháp vốn không thiếu không dư – không thiếu tức không ít đi chút nào, không dư tức cũng không nhiều hơn chút nào. Không nhiều hơn một tí, cũng không ít hơn một tí, bản thể của các pháp là thế. Bởi bản thể của các pháp là “không thiếu không dư” cho nên các pháp cứu cánh vốn là không, do vậy nên gọi là “tất cánh không”; vì các pháp rốt ráo không, nên chính là “tánh vô sở hữu”, tánh của các pháp là không (vô sở hữu).

“Dứt bặt mọi con đường của ngôn ngữ” là cái gì không? Không này cũng rất dễ biết, vì trong một câu Kinh văn ở trên có nói đến ý này; không chỉ có một câu như thế, mà trong mỗi một câu của Kinh văn, đã mang ý nó vốn là không. Đây chính là “nhất thiết không”, tất cả mọi ngõ ngách của ngôn ngữ đều dứt sạch, vì vậy đấy chính là tất cả không; vì nó là nhất thiết không, nên cũng chẳng có lời nào để nói, ngôn ngữ đoạn dứt, chẳng còn nữa!

“Không sanh” là cái gì không? Quý vị có xem mười tám không, sẽ tin nó có sự phối hợp với mười tám câu, nhưng có vị biết, có vị không biết. Nếu nói biết, thế sao ban đầu Quả Tiền không biết nói “tánh vô sở hữu” là “đệ nhất nghĩa không”, cũng không biết nói là “tánh không”. “Tánh không” đã giảng ở trên rồi. “Không danh” chính là tánh không, “không tướng” chính là tướng không, “như thật tướng” chính là đệ nhất nghĩa không. Bây giờ “không sanh” này là cái gì không? Là “hữu vi không”. Do nhân duyên hòa hợp mà sanh ra pháp hữu vi. Bây giờ thì không hòa hợp nữa, vì sao không hòa hợp? Vì nó không sanh, nên không hòa hợp; không hòa hợp, nên không sanh, đấy gọi là “hữu vi không”.
“Không xuất”, đây là cái gì không? Chính là “vô vi không”, “vô vi” cũng không. Chính là chỗ “vô vi không khởi diệt, chẳng thật như hoa đốm” (vô vi vô khởi hoặc, bất thật như không hoa). Từ “Vô vi” có nghĩa là, chính là “xuất ly”, xuất ly tất cả pháp; giờ đây, “xuất ly” này cũng là không, vì vậy không có chỗ để xuất, nên gọi là “vô vi không”.
“Không khởi”, đây lại là cái gì không? Trong “Kinh Đại Bát-nhã” gọi là “vô thủy không”, không có chỗ bắt đầu; nếu có chỗ khởi đầu, thế thì đã “khởi” rồi. Quý vị thử tìm một chỗ bắt đầu, một điểm khởi đầu của nó xem, hoàn toàn không thể được; vì không thể tìm được, nó là không, nên gọi “vô thủy không”.
“Không danh” chính là “tánh không”. 13. “Không tướng” chính là “tướng không”. Vậy thì “không danh không tướng” lại có thể giải thích câu “thật vô sở hữu”.
“Không thật có (Thật vô sở hữu)”, thế đây không phải lại gọi là “tất cánh không”, “vô thủy không”? Không phải! Đây là “bất khả đắc không”.
“Vô lượng”, đây lại là cái gì không? “Vô lượng” là “hữu pháp không”. “Hữu lượng” chính là “hữu pháp”, giờ đây “hữu lượng” đã không rồi, nên “vô lượng” này gọi là “hữu pháp không”.
“Vô biên” lại là cái gì không? “Vô biên” chính là “vô pháp không”. Có pháp tức là có biên tế, có bờ mé; bây giờ đã không có pháp, nên gọi vô biên, đây là “vô pháp không”.
“Vô ngại”, lại là cái gì không? “Hữu pháp vô pháp không”. Cả hữu pháp và vô pháp đều không thật có, đều là không, lại chẳng có ngăn ngại; vì không ngăn ngại nên hữu pháp cũng không, vô pháp cũng không, đây gọi là “hữu pháp vô pháp không”.
“Không chướng”, quý vị có biết “không chướng” là cái gì không hay không? Là cái không cuối cùng ở trong mười tám không đấy! Không biết à! Tôi sẽ nói cho quý vị biết, gọi là “tán không”; nó không có những chướng ngại và che lấp. Vì không thể che lấp, nên gọi “vô chướng”.

Mười tám không này, giải thích sơ lược ý của mười tám câu (Kinh văn); Đức Phật thường tu mười tám không, nên chiếu theo đó để giảng mười tám câu trong “Kinh Pháp Hoa” này.

“Quán tất cả pháp không” đã đề cập ở trên chính là “tướng chung” (Tổng tướng). Từ “như thật tướng” trở xuống đến “không chướng”, gồm mười tám câu, là “tướng riêng” (Biệt tướng). Các tướng này “chỉ do nhân duyên mà có, từ điên đảo mà sanh”, chỉ do các thứ nhân duyên mà có ra các thứ tướng, tất cả đều từ “điên đảo mà sanh ra”. Nên nói: “Thường ưa quán pháp tướng như thế, đó gọi là chỗ thân cận thứ hai của Đại Bồ-tát.”, vì vậy mới nói: thường nên ưa thích quán các loại pháp tướng như đã nói ở trên, thấy tất cả đều là không. Đây là chỗ cần nên gần gũi thứ hai của Đại Bồ-tát.

[1] Thập bát không: Theo kinh Đại phẩm Bát nhã quyển 3, kinh Đại tập quyển 54 và luận Đại trí độ quyển 31, thì “Không” có 18 loại: Nội không, Ngoại không, Nội ngoại không, Không không, Đại không, Đệ nhất nghĩa không, Hữu vi không, Vô vi không, Tất kính không, Vô thủy không, Tán không, Tính không, Tự tướng không, Chư pháp không, Bất khả đắc không, Vô pháp không, Hữu pháp không và Vô pháp hữu pháp không…

(Phật Quang Đại Từ Điển)

[1] Nhân địa 因地 Đối lại: Quả địa. Đồng nghĩa: Nhân vị. Chỉ cho các địa vị hoặc giai vị đạt được trong quá trình từ khi tu tập nhân hạnh (tu nhân) đến chứng quả vị (chứng quả).

[2] TAM ĐẾ 三諦 Chỉ cho Không đế, Giả đế và Trung đế là chân lý của thật tướng của các pháp theo thuyết của tông Thiên Thai. Cách chia Tam đế này có xuất xứ từ phẩm Hiền thánh học quán trong kinh Anh lạc bản nghiệp quyển thượng và phẩm Nhị đế trong kinh Nhân vương bát nhã quyển thượng.

Trong Pháp hoa huyền nghĩa quyển 1 thượng, 2 hạ và Ma-ha chỉ quán quyển 1 hạ, 3 thượng, 5 thượng… Trí Khải Đại sư nói về Tam đế như sau:

Không đế (cũng gọi Chân đến, Vô đế): Các pháp vốn không mà chúng sinh không rõ, chấp đó là thực nên sinh ra vọng kiến. Nếu dùng Không quán để đối trị thì tính chấp tự diệt, liền lìa các tướng, tỏ ngộ lý Chân không.
Giả đế (cũng gọi Tục đế, Hữu đế): Các pháp tuy vốn không nhưng khi nhân duyên hội tụ thì hiện ra có rõ ràng; ở trong chỗ không ấy mà giả lập ra tất cả các pháp, cho nên gọi là Giả đế.
Trung đế (cũng gọi Trung đạo đệ nhất nghĩa đế): Dùng Trung quán mà quán xét thì các pháp xưa nay chẳng lìa 2 bên, chẳng là 2 bên, chẳng phải chân chẳng phải tục, là Chân là Tục, thanh tịnh rỗng suốt, viên dung vô ngại, cho nên gọi là Trung đế. (theo Phật Quang Đại Từ Điển)
[3] Tạng giáo: Gọi đủ: Tam tạng (kinh, luật, luận) giáo, chỉ cho Tiểu thừa giáo. Tức là Đức Phật nói riêng Tứ đế sinh diệt cho hàng Tam thừa, phân tích Không quán cùng đoạn Kiến, Tư hoặc, khiến họ vào Niết-bàn vô dư.
Thông giáo: chỉ cho giáo pháp Bát-nhã, nghĩa dung thông cả Tiểu thừa và Đại thừa, bao hàm đạo lý vừa sâu xa kín nhiệm vừa rõ ràng dễ hiểu, tức là Đức Phật nói Tứ đế vô sinh cho hàng Tam thừa, khiến họ cũng vào Niết-bàn vô dư.
Biệt giáo: chỉ cho giáo pháp trong các kinh Phương đẳng (kinh Đại thừa). Tức là Đức Phật nói Tứ đế vô lượng riêng cho hàng Đại Bồ-tát, không chung cho hàng Nhị thừa, dùng Tam quán (Không quán, Giả quán, Trung quán) theo thứ tự phá Tam hoặc (Kiến tư hoặc, Trần sa hoặc & Vô minh hoặc), khiến họ chứng lý “Đãn trung” (lý Trung quán).
Viên giáo: chí cho giáo nghĩa kinh Hoa Nghiêm, tức là Đức Phật nói Tứ đế vô tác cho hàng Bồ-tát, dùng Tam quán viên dung (Tức không, Tức giả, Tức trung) cùng đoạn Tam hoặc, khiến chứng lý “Bất đãn trung” (lý Trung đạo).

(Phật Quang Đại Từ Điển)

[4] Cũng gọi Ngũ quán, Ngũ niệm, Ngũ đình tâm, Ngũ độ quán môn, Ngũ độ môn, Ngũ môn thiền. Là năm pháp quán dứt trừ phiền não mê hoặc. Đó là:

Bất tịnh quán: Quán tưởng thân mình và thân người là nhơ nhớp để trừ bỏ lòng tham muốn.
Từ bi quán: cũng gọi là Từ tâm quán, Từ mẫn quán. Quán tưởng lòng thương xót để đối trị với phiền não oán giận.
Duyên khởi quán: cũng gọi là Nhân duyên quán, Quán duyên quán. Quán tưởng 12 duyên khởi (12 nhân duyên) thuận và nghịch (theo chiều sinh khởi và hoàn diệt) để đối trị phiền não ngu si.
Giới phân biệt quán: cũng gọi Giới phương tiện quán, Tích giới quán, Phân tích quán, Vô ngã quán. Quán tưởng các pháp 18 giới đều do sự hòa hợp của đất, nước, lửa, gió, không và thức mà có thể đối trị ngã chấp.
Sổ tức quán: cũng gọi là An-na-ban-na quán, Trì tức niệm. Đếm số hơi thở ra, thở vào để đối trị tầm (Tầm, Phạn: vitara là tên của Tâm sở, 1 trong 100 pháp Duy thức, chính là tìm cầu suy xét, nhưng đây là tác dụng suy xét thô thiển đối với sự lý nên khiến tâm vội vàng, vụt chạc), tứ (Tứ, Phạn:vicara, cũng là tên của Tâm sở, 1 trong 100 pháp Duy thức, cũng chính là suy lường, suy xét nhưng là suy lường vi tế. Tính chất thô của tâm gọi là Tầm, tính chất tế của tâm gọi là Tứ. Do vì tìm cầu, suy xét lâu làm cho thân mỏi mệt, niệm tán loạn mà tâm cũng hao tổn, cho nên Tầm, Tứ đều là Tùy phiền não) tán loạn, giữ cho tâm dừng yên ở một cảnh.

(theo Phật Quang Đại Từ Điển & Luận Đại Thừa 100 Pháp Minh Môn Hòa Thượng Tuyên Hóa lược giảng)

[5] Biệt tướng niệm trụ: Quán xét tự tính và tướng chung của 4 đối tượng: Thân, thọ, tâm, pháp để đối trị 4 điên đảo: Tịnh, lạc, thường, ngã.

“Từ ngũ đình tâm vị, tiến lên biệt tướng niệm trụ vị, tức là quán riêng từng niệm thân, thọ, tâm hoặc pháp. Bởi tâm hay khởi lên vọng kiến điên đảo, duyên theo thân bất tịnh mà chấp tịnh, duyên theo thọ khổ mà chấp lạc, duyên theo tâm vô thường mà chấp thường, duyên theo pháp vô ngã mà chấp ngã. Nay muốn đối trị bốn vọng kiến điên đảo ấy, phải dùng trí lực năng quán để quán thân bất tịnh, quán thọ thị khổ, quán tâm vô thường, quán pháp vô ngã. Lối quán này có hai cách là quán riêng tự tướng và quán riêng cộng tướng. Quán riêng tự tướng là quán tự tướng của thân chỉ là sắc chất do tứ đại tạo thành (đại chủng tạo sắc) gồm năm căn năm cảnh vốn là bất tịnh thì đối trị điên đảo chấp tịnh. Quán tự tướng của thọ chỉ là thọ tâm sở lãnh nạp cảnh thuận nghịch và phi thuận phi nghịch, vốn là khổ thì đối trị chấp lạc. Quán tự tướng của tâm chỉ là sáu thức tâm vương, vốn là vô thường thì đối trị điên đảo chấp thường. Quán tự tuớng của pháp chỉ do duyên hợp vốn là vô ngã thì đối trị điên đảo chấp ngã.”. (Câu-xá Luận, Abhidharma Kosa, phẩm Phân Biệt Hiền Thánh)

[6] Tổng tướng niệm trụ: Quán xét chung: thân, thọ, tưởng, tâm, pháp, và tu các hành tướng vô thường, khổ, không, vô ngã.

“Quán riêng cộng tướng là quán bốn thứ thân, thọ, tâm, pháp thứ nào cũng có đủ bốn tướng chung là thường, khổ, không, vô ngã. Như quán thân, thấy thân cùng các pháp hữu vi đồng là vô thường, cùng các pháp hữu lậu đồng là khổ, cùng tất cả các pháp duyên hợp đồng là vô ngã, đồng là không. Quán thọ, tâm, pháp cũng giống như vậy.” (Câu-xá Luận, Abhidharma Kosa, phẩm Phân Biệt Hiền Thánh)

[7] Đây là giai vị “Noãn, Đảnh, Nhẫn và Thế đệ nhất” của Thanh văn thừa hay Tiểu thừa, chớ không phải giai vị hay cảnh giới “Noãn, Đảnh, Nhẫn và Thế đệ nhất” trình bày trong Kinh Lăng Nghiêm.

[8] Cũng gọi Thất hiền, Thất hiền vị, Thất gia hạnh vị. Chỉ cho 7 giai vị Phương tiện từ Kiến đạo trở xuống của hàng Thanh văn do tông Câu-xá thuộc Tiểu thừa thành lập, đó là: Ngũ đình tâm quán, Biệt tướng niệm trụ, Tổng trước niệm trụ, Noãn pháp, Đỉnh pháp, Nhẫn pháp và Thế đệ nhất pháp.

(theo Phật Quang Đại Từ Điển)

[9] Tòng Không xuất Giả quán (từ Không đi ra mà vào Giả quán), đồng nghĩa với “xuất Giả hành” 出假行: Từ Không đi ra mà vào Giả. Nghĩa là trong 3 pháp quán Không, Giả, Trung thì Bồ-tát từ Không quán ra mà vào Giả quán, gọi là xuất Giả hành. Bồ-tát tu hành tuy đã chứng được lý Không, nhưng không chỉ dừng lại ở lý Không, mà từ lý Không một lần nữa bắt đầu quán Giả, mỗi mỗi rõ biết tướng sai khác của thế giới hiện tượng để giáo hóa làm lợi ích chúng sinh. (xem thêm “Tam Quán”).

(Phật Quang Đại Từ Điển, HT. Quảng Độ)

[10] TỨ CÚ BÁCH PHI 四句，百非 “Bốn câu, Trăm chẳng phải”. Thuật ngữ thường được sử dụng để thuyết minh lý chân không vô tướng dứt bặc nói năng, chẳng thể nghĩ bàn.

Tứ cú chỉ cho 4 câu: có; không; vừa có vừa không; và chẳng phải có chẳng phải không, hoặc chỉ cho 4 câu: khẳng định; phủ định; một phần phủ định một phần khẳng định; cả hai đều phủ định, để làm hình thức phán đoán các luận nghị nói chung.

Còn Bách phi thì chỉ cho 100 thứ phủ định, như Kinh Đại Bát Niết Bàn quyển 21 nói Niết-bàn của Như Lai là: Chẳng phải có, chẳng phải không, chẳng phải hữu vi, chẳng phải vô vi, chẳng phải hữu lậu, chẳng phải vô lậu, cho đến chẳng phải quá khứ, chẳng phải vị lai, chẳng phải hiện tại… Do đó mà biết Tứ cú Bách phi đều là những khái niệm giả danh, căn cứ vào lập trường của tất cả sự phân đoán và nghị luận mà được thiết lập. Nhưng tông chỉ tột cùng của Phật giáo là ở chỗ vượt ngoài những khái niệm giả danh này mà đạt đến cảnh giới dứt bặc nói bàn, suy tưởng, cho nên câu nói: “Ly tứ cú tuyệt bách phi” rất nổi tiếng và thịnh hành trong Thiền lâm.

(theo Phật Quang Đại Từ Điển)

[1] tri Khổ, đoạn Tập, mộ Diệt, tu Đạo.

[2] Tính chất đặc trưng của thời Chánh Pháp là “thiền định kiên cố” tức là ưa thich tu hành, ưa thích hướng nội, phản bổn hoàn nguyên. Đến thời Tượng Pháp thì tính chất đặc trưng của thời này là bắt đầu hướng ngoại, chú trọng đến việc xây dựng tự viện, chùa chiền nên là “tự miếu kiên cố”. Và tính chất đặc trưng của thời Mạt Pháp chúng ta là “đấu tranh kiên cố”, ưa tranh đấu, giành giựt hơn là phước huệ song tu (của thời Chánh Pháp) hay chú trọng tu phước (của thời Tượng Pháp) mà bản chất của A-tu-la là ưa thích tranh đấu nên nói A-tu-la “đấu tranh kiên cố” là vậy.

[3] Vô sở hữu xứ無所有處 (Cg: Vô sở hữu xứ thiên; S: Ākiñcanyāyatana, Ākiṃcanya-āyatana): tầng trời thứ ba trong bốn tấng trời cõi Vô sắc, cảnh giới siêu việt Thức vô biên xứ định, phát sanh nhờ quán sở duyên đều Vô sở hữu, tư duy tướng Vô sở hữu. (theo Phật Quang Đại Từ Điển)

[4] Trời Phi phi tưởng xứ 非非想處天 (Cg: Phi tưởng phi phi tưởng xứ thiên; S: Nai va-saṃjñānāsaṃjñāyatana): tầng trời thứ tư, tầng tột đỉnh của cõi Vô sắc, là tầng cao hơn hết trong ba cõi, nên còn gọi Hữu đảnh thiên.

H2. TRÙNG TỤNG (có 3 phần)

I1. Kệ Tụng Nêu Chung Hành Xứ Và Thân Cận Xứ

I2. Kệ Tụng Giải Thích Riêng Hành Xứ Và Thân Cận Xứ

I3. Nói Rõ Thế Nào Hạnh Thân An Lạc Được Thành Tựu

I1. KỆ TỤNG NÊU CHUNG HÀNH XỨ VÀ THÂN CẬN XỨ

Lúc đó, Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa trên mà nói kệ rằng:

                              Nếu có vị Bồ-tát
                              Trong đời ác sau này
                              Tâm không hề sợ hãi
                              Mà muốn nói kinh này
                              Nên trụ trong “hành xứ”
                              Cùng với “thân cận xứ”.

Nhĩ thời, Thế Tôn dục trùng tuyên thử nghĩa, nhi thuyết kệ ngôn:

Nhược hữu Bồ-tát
Ư hậu ác thế
Vô bố úy tâm
Dục thuyết thử kinh
Ưng nhập hành xứ
Cập thân cận xứ

Ngay lúc ấy, Đức Thích-ca Mâu-ni Thế Tôn muốn giảng ý này cặn kẽ hơn một chút, nên lại dùng kệ tụng để nói.

“Nếu có vị Bồ-tát”: giả sử có Bồ-tát Ma-ha-tát. Vị Bồ-tát Ma-ha-tát này cũng chính là hàng Bồ-tát phát tâm, Đại Bồ-tát hành Bồ-tát đạo.

“Trong đời ác sau này, tâm không hề sợ hãi, mà muốn nói kinh này”, tức vào đời ác ở tương lai, không có tâm lý sợ hãi, muốn nói bộ “Kinh Pháp Hoa” này,“nên trụ trong hành xứ, cùng với thân cận xứ”: cần vào chỗ an lạc mà hành đạo, và gần gũi chỗ nên gần gũi.

I2. KỆ TỤNG GIẢI THÍCH RIÊNG HÀNH XỨ VÀ THÂN CẬN XỨ (có 2 phần):

J1. Thân Cận Xứ Là Tránh Xa

J2. Thân Cận Xứ Là Không Tránh Xa Không Gần Gũi (Phi Viễn Phi Cận)

J1. THÂN CẬN XỨ LÀ XA RỜI

                              Thường xa rời quốc vương
                              Và con của quốc vương
                              Các đại thần, quan trưởng
                              Kẻ chơi trò hung hiểm
                              Cùng bọn Chiên-đà-la
                              Hàng ngoại đạo, Phạm-chí

Thường ly quốc vương
Cập quốc vương tử
Đại thần quan trưởng
Hung hiểm hý giả
Cập Chiên-đà-la
Ngoại đạo Phạm-chí.

Bồ-tát tu Bồ-tát đạo “thường xa rời quốc vương”: nên tránh xa nhà vua ra một chút, chớ gần gũi; “và con của quốc vương”: cũng không nên gần gũi thái tử con vua; “các đại thần, quan trưởng”: cũng không nên gần gũi những người làm quan; “kẻ chơi trò hung hiểm”: những người diễn các trò võ thuật; “cùng bọn Chiên-đà-la”: hạng người làm nghề đồ tể, giết heo, bò, dê, loại người này cũng không nên gần gũi. “Hàng ngoại đạo, Phạm-chí”: và tất cả hạng người ngoại đạo. Ngoại đạo tức là người tu theo pháp của đạo khác; Phạm-chí cũng là tên của một loại ngoại đạo, còn gọi là “Bà-la-môn”.

  Cũng không nên gần gũi
                              Hạng người tăng thượng mạn
                              Hàng học giả tham đắm
                              Kinh, Luật, Luận Tiểu thừa.
                              Những Tỳ-kheo phá giới
                              Danh tự A-la-hán
                              Và những Tỳ-kheo-ni
                              Người thích chơi giỡn cười.
                              Kẻ đắm mê năm dục
                              Cầu hiện đời diệt độ
                              Cùng các Ưu-bà-di
                              Đều chớ có gần gũi.

Diệc bất thân cận
Tăng thượng mạn nhân
Tham trước Tiểu thừa
Tam Tạng học giả
Phá giới Tỳ-kheo
Danh tự La-hán
Cập Tỳ-kheo-ni
Hiếu hý tiếu giả
Thâm trước ngũ dục
Cầu hiện diệt độ
Chư Ưu-bà-di
Giai vật thân cận

“Cũng không nên gần gũi, hạng người tăng thượng mạn”: cũng nên tránh xa hạng người tăng thượng mạn ra một chút; “hàng học giả tham đắm; Kinh, Luật, Luận Tiểu thừa”: cũng không nên gần gũi những người tham đắm pháp Tiểu thừa, tu hạnh Thanh văn, Duyên giác, không phát tâm Đại thừa. Ba tạng giáo điển Kinh, Luật, Luận của Tạng giáo[1] chính là giáo pháp của Tiểu thừa; hạng người chuyên tu giáo lý Tam Tạng này, cũng không nên gần gũi.

“Những Tỳ-kheo phá giới, danh tự A-la-hán”: Tỳ-kheo không giữ giới luật, hoặc kẻ mạo xưng A-la-hán, chỉ có tên gọi A-la-hán mà không có đạo đức của bậc A-la-hán; “và những Tỳ-kheo-ni, người thích chơi giỡn cười”: cùng với hạng Tỳ-kheo-ni phá giới, và những người thích chơi đùa, thích nói cười.“Kẻ đắm mê năm dục, cầu hiện đời diệt độ”: vì những người này đắm trước ngũ dục, dính mắc nơi “sắc, thanh, hương, vị, xúc”, hoặc “tài, sắc, danh, thực, thùy”, muốn cầu được diệt độ trong hiện đời. “Cùng các Ưu-bà-di, đều chớ có gần gũi”: và các Ưu-bà-di; những hạng người này đều chớ nên gần gũi.

Nếu những hạng người này
                               Vì tâm tốt mà đến
                               Tại chỗ của Bồ-tát
                               Để cầu nghe Phật đạo.
                               Bồ-tát thời nên dùng
                               Tâm không chút sợ hãi
                               Cũng không lòng mong cầu
                               Mà vì họ nói pháp.

Nhược thị nhân đẳng
Dĩ hảo tâm lại
Đáo Bồ-tát sở
Vị văn Phật đạo
Bồ-tát tức dĩ
Vô sở úy tâm
Bất hoài hy vọng
Nhi vi thuyết pháp

“Nếu những hạng người này”: giả sử những hạng người này – hạng tăng thượng mạn, Tỳ-kheo phá giới, Tỳ-kheo-ni phá giới, Ưu-bà-tắc phá giới, Ưu-bà-di phá giới và hạng Chiên-đà-la làm nghề đồ tể nêu ở trên. “Vì tâm tốt mà đến, tại chỗ của Bồ-tát, để cầu nghe Phật đạo”: với tâm cầu đạo, muốn gần gũi Tam Bảo, những hạng người trên đến chỗ của vị tu tập Bồ-tát đạo, mong được nghe Phật pháp; “Bồ-tát thời nên dùng, tâm không chút sợ hãi”: vị tu hạnh Bồ-tát này phải nên dùng tâm không sợ hãi; “cũng không lòng mong cầu, mà vì họ nói pháp”: trong lúc này, không nên có tâm tham lam, tâm phan duyên, tâm ham muốn được cúng dường, tâm mong cầu mà nói pháp cho họ.

                              Những gái góa, gái trinh
                              Và các kẻ bất nam
                              Đều chớ có gần gũi
                              Kết giao hay bè bạn.
                              Cũng chớ có gần gũi
                              Kẻ đồ tể, khôi khoái
                              Săn bắn và chài lưới
                              Vì lợi mà giết hại.
                              Bán thịt để sinh sống
                              Kẻ bán sắc buôn hương
                              Những hạng người như thế
                              Đều chớ có gần gũi.

Quả nữ xử nữ
Cập chư bất nam
Giai vật thân cận
Dĩ vi thân hậu
Diệc mạc thân cận
Đồ nhi khôi quái
Điền liệp ngư bộ
Vị lợi sát hại
Phiến nhục tự hoạt
Huyễn mại nữ sắc
Như thị chi nhân
Giai vật thân cận

“Những gái góa, gái trinh”: gái góa tức là phụ nữ có chồng qua đời. Gái trinh là những cô gái chưa kết hôn, chưa từng gần gũi phái nam. “Và những kẻ bất nam”: năm hạng chẳng phải là người nam: sanh bất nam, đố bất nam, kiền bất nam, biến bất nam, bán bất nam. Những hạng người như thế “đều chớ có gần gũi, kết giao làm bè bạn”: đều không nên gần gũi và kết bạn với họ.

“Cũng chớ có gần gũi”: cũng không nên gần gũi”; “kẻ đồ tể, khôi khoái”: đồ tể, tức hạng người giết heo, bò… Khôi khoái, tức người đứng đầu, chỉ đạo giết; khoái, cũng là một loại người giết thịt bán. “Săn bắn và chài lưới”: những người săn bắn thú, chài cá, bắt chim. “Vì lợi mà giết hại”: vì liên quan đến lợi ích cá nhân mà giết hại chúng sanh. “Bán thịt để sinh sống”: hoặc loại người buôn bán các thứ thịt để duy trì cuộc sống của mình. “Kẻ bán sắc buôn hương”: những cô gái chuyên trang điểm thật đẹp để làm nghề bất chính. “Những hạng người như thế, đều chớ có gần gũi”: những hạng người giống như đã nói trên, đều không nên gần gũi.

Các trò chơi hung hiểm
                               Đùa cợt, chơi giỡn cười
                               Và những hạng dâm nữ
                               Tuyệt đối chớ nên gần.
                               Chớ riêng ở chỗ khuất
                               Nói pháp cho người nữ.
                               Nếu vì họ nói pháp
                               Chẳng được vui nói cười.
                               Khi vào xóm khất thực
                               Phải dắt một Tỳ-kheo
                               Nếu không có Tỳ-kheo
                               Phải một lòng niệm Phật.
                               Như thế thời gọi là
                               “Hành xứ”, “thân cận xứ”
                               Dùng hai xứ trên đây
                               Có thể an lạc nói.

Hung hiểm tương phác
Chủng chủng hy hý
Chư dâm nữ đẳng
Tận vật thân cận
Mạc độc bình xứ
Vị nữ thuyết pháp
Nhược thuyết pháp thời
Vô đắc hý tiếu
Nhập lý khất thực
Tương nhất Tỳ-kheo
Nhược vô Tỳ-kheo
Nhất tâm niệm Phật
Thị tắc danh vi
Hành xứ cận xứ
Dĩ thử nhị xứ
Năng an lạc thuyết

“Các trò chơi hung hiểm”: tức học võ nghệ đấu với nhau, anh đánh tôi, tôi đánh lại anh; “đùa cợt, chơi giỡn cười”: những hành vi nô đùa, chơi giỡn;“và những hạng dâm nữ”: cùng những người nữ buôn bán sắc đẹp không chính đáng. “Tuyệt đối chớ nên gần”: chớ nên gần gũi họ.

“Chớ riêng ở chỗ khuất, nói pháp cho người nữ”: khi chỉ có một mình người nam, không được ở chỗ khuất nói pháp cho người nữ nghe. Chỗ khuất(bình xứ) tức là nơi bị che chắn lại, người khác không trông thấy. “Nếu vì họ nói pháp, chẳng được vui nói cười”: nếu cần phải nói pháp, chớ nói cười vui vẻ, vừa giảng pháp vừa cười, vừa cười vừa nói pháp, chớ nên như thế!

“Khi vào xóm khất thực, phải dắt một Tỳ-kheo”: người tu Bồ-tát đạo, khi vào xóm làng hoặc ra phố chợ khất thực, cần phải đi hai người, tức là phải có một Tỳ-kheo khác cùng đi. “Nếu không có Tỳ-kheo, phải một lòng niệm Phật”: nếu không có Tỳ-kheo khác cùng đi thì nên trang nghiêm cung kính, nhất tâm niệm “ Nam mô A-di-đà Phật”, hoặc “ Nam mô Thích-ca Mâu-ni Phật”.

“Như thế thời gọi là: hành xứ, thân cận xứ”: những điều đã nêu trên, chính là chỗ tu hành và chỗ gần gũi của người tu tập Bồ-tát đạo. “Dùng hai xứ trên đây, có thể an lạc nói”: an trụ nơi hành xứ và thân cận xứ này, sẽ được an lạc, có thể thuyết pháp cho đại chúng mà không hề lo sợ.

Quý vị niệm “Chú Đại Bi”, nếu thành tâm thì việc mua đạo tràng của chúng ta sẽ thành công; bằng không thì sẽ không thành công. Không thành công, sẽ không có đạo tràng; nếu không có đạo tràng, thì không thể nào giảng kinh thuyết pháp. Tối hôm nay là buổi tối cực kỳ quan trọng. Bởi vì tối nay, nếu như thành tâm niệm “Chú Đại Bi”, ngày mai sẽ chiêu cảm khiến cho họ đồng ý giá cả của chúng ta; nếu họ đồng ý, chúng ta sẽ có một đạo tràng. Ý tôi là nhất định phải thành công, không được thất bại! Vì sao? Hơn ba mươi năm trước, tôi đã rất thích vùng đất này; nhưng bấy giờ giá của nó quá mắc, đến sáu mươi hai ngàn. Đến giờ, họ lại bảo sẽ giảm giá, còn năm mươi lăm ngàn; bây giờ, nếu giá khoảng chừng năm mươi ngàn thì chúng ta mua được. Chúng ta nhất định phải thành công, nếu không thì nơi này của chúng ta không đủ sử dụng; vì vậy, tôi hy vọng mọi người thành tâm hơn nữa khi niệm “Chú Đại Bi” vào buổi tối hôm nay.

Thêm nữa, chúng ta phải mời người vào làm hội viên ở chỗ chúng ta, người đã quy y, thì nhất định họ sẽ làm hội viên; còn người chưa quy y, nếu ai bằng lòng làm hội viên lâu dài, thì chúng ta vẫn rất hoan nghênh.

Đạo tràng xây dựng càng lớn càng tốt, có thể chứa được mấy trăm ngàn người, giống như một doanh trại lớn của quân đội vậy. Đạo tràng rộng lớn này của chúng ta cũng chứa được mấy trăm ngàn, mấy triệu, mấy chục triệu người, phải rộng lớn như thế.

Mỗi vị đều nên phát nguyện xây dựng đạo tràng. Đừng sợ nhiều, đạo tràng càng nhiều càng tốt! Mỗi gia đình đều biến thành một đạo tràng, như thế càng hay! Mỗi cá nhân biến thành một đạo tràng, được thế lại càng tốt! Thậm chí toàn thế giới đều biến thành một đạo tràng lớn, khi ấy, sẽ không một ai sát sanh, cũng không ai trộm cướp, không tà dâm, không nói dối, cũng không có ai uống rượu! Những người bán rượu đều sẽ thất nghiệp, vì không còn người uống.

Tạng giáo: Gọi đủ: Tam tạng (kinh, luật, luận) giáo, chỉ cho Tiểu thừa giáo. Tức là Đức Phật nói riêng Tứ đế sinh diệt cho hàng Tam thừa, phân tích Không quán cùng đoạn Kiến, Tư hoặc, khiến họ vào Niết-bàn vô dư.
Thông giáo: chỉ cho giáo pháp Bát-nhã, nghĩa dung thông cả Tiểu thừa và Đại thừa, bao hàm đạo lý vừa sâu xa kín nhiệm vừa rõ ràng dễ hiểu, tức là Đức Phật nói Tứ đế vô sinh cho hàng Tam thừa, khiến họ cũng vào Niết-bàn vô dư.
Biệt giáo: chỉ cho giáo pháp trong các kinh Phương đẳng (kinh Đại thừa). Tức là Đức Phật nói Tứ đế vô lượng riêng cho hàng Đại Bồ-tát, không chung cho hàng Nhị thừa, dùng Tam quán (Không quán, Giả quán, Trung quán) theo thứ tự phá Tam hoặc (Kiến tư hoặc, Trần sa hoặc & Vô minh hoặc), khiến họ chứng lý “Đãn trung” (lý Trung quán).
Viên giáo: chỉ cho giáo nghĩa kinh Hoa Nghiêm, tức là Đức Phật nói Tứ đế vô tác cho hàng Bồ-tát, dùng Tam quán viên dung (Tức không, Tức giả, Tức trung) cùng đoạn Tam hoặc, khiến chứng lý “Bất đãn trung” (lý Trung đạo).

(Phật Quang Đại Từ Điển)

Phẩm 14: HẠNH AN LẠC-Phần 2

J2. THÂN CẬN XỨ LÀ KHÔNG LÌA XA KHÔNG GẦN GŨI (phi viễn phi cận)

                       Lại cũng chẳng hành trì
                       Những pháp thượng, trung, hạ
                       Hữu vi hay vô vi
                       Pháp thật và chẳng thật.
                       Lại cũng chẳng phân biệt
                       Là nam hay là nữ
                       Và chẳng đắc các pháp
                       Chẳng biết cũng chẳng thấy.
                       Đây thời gọi tên là
                       “Hành xứ” của Bồ-tát.
                       Đối với tất cả pháp
                       Đều không, vô sở hữu
                       Cũng chẳng hề thường trụ
                       Và cũng không khởi diệt.
                       Đây gọi chỗ “thân cận”
                       Mà người trí gần gũi.

Diệc phục bất hành
Thượng trung hạ pháp
Hữu vi vô vi
Thật bất thật pháp
Diệc bất phân biệt
Thị nam thị nữ
Bất đắc chư pháp
Bất tri bất kiến
Thị tắc danh vi
Bồ-tát hành xứ
Nhất thiết chư pháp
Không vô sở hữu
Vô hữu thường trụ
Diệc vô khởi diệt
Thị danh trí giả
Sở thân cận xứ.

“Lại cũng chẳng hành trì, những pháp thượng, trung, hạ”: bậc Bồ-tát tu Bồ-tát đạo này cũng không nên tu các pháp thượng, trung, hạ. Pháp thượng chính là Bồ-tát thừa; pháp trung là Duyên giác thừa; pháp hạ là Thanh văn thừa, đây là pháp Tam thừa. “Hữu vi hay vô vi, pháp thật và chẳng thật”: các loại pháp hữu vi, pháp vô vi, pháp thật và không thật, đều không nên tu tập.

“Lại cũng chẳng phân biệt, là nam hay là nữ”: cũng không nên phân biệt là nam hay nữ. Sao lại không nên phân biệt nam, nữ? Vì “nam” chính là “huệ”, “nữ” chính là “định”; định huệ nhất như, định huệ vốn là một, vì vậy, không nên quá phân biệt. “Và chẳng đắc các pháp”: vì “không trí cũng không đắc” (vô trí diệc vô đắc — Tâm Kinh), nên không đắc tất cả pháp. “Không biết cũng không thấy”: tâm không biết tất cả các pháp, mắt cũng không thấy các pháp[1]. “Đây thời gọi tên là, hành xứ của Bồ-tát”: giống như cách an trụ tâm một chỗ, đây chính là “hành xứ” của Bồ-tát.

“Đối với tất cả pháp, đều không, vô sở hữu”: tất cả các pháp, xưa nay vốn cái gì cũng chẳng có, “cũng chẳng hề thường trụ”: quán tướng của tất cả các pháp cũng không thường trụ. Vì không thường trụ nên không bị dính mắc; vì không bị dính mắc nên đạt được sự giải thoát. “Và cũng không khởi diệt”: quán tất cả các pháp không sanh cũng không diệt. “Đây gọi chỗ thân cận, mà người trí gần gũi”: đây cũng là chỗ mà hàng Bồ-tát có trí huệ nên gần gũi.

                       Chớ đảo điên phân biệt
                       Các pháp có hoặc không
                       Là thật, chẳng phải thật
                       Là sanh, chẳng phải sanh.
                       Ở an nơi vắng vẻ
                       Mà tu nhiếp tâm mình
                       An trụ chẳng lay động
                       Như thể núi Tu-di.
                       Quán sát tất cả pháp
                       Thảy đều không thật có
                       Cũng giống như hư không
                       Chẳng có chút bền chắc.
                       Không sanh cũng không xuất
                       Chẳng động cũng chẳng thoái
                       Thường trụ nơi nhất tướng

                       Đây gọi “Thân cận xứ”.

Điên đảo phân biệt
Chư pháp hữu vô
Thị thật phi thật
Thị sanh phi sanh
Tại ư nhàn xứ
Tu nhiếp kỳ tâm
An trụ bất động
Như Tu-di sơn
Quán nhất thiết pháp
Giai vô sở hữu
Du như hư không
Vô hữu kiên cố
Bất sanh bất xuất
Bất động bất thối
Thường trụ nhất tướng
Thị danh cận xứ.

“Chớ đảo điên phân biệt, các pháp có hoặc không, là thật chẳng phải thật, là sanh chẳng phải sanh”: nếu quý vị có các loại điên đảo, các thứ phân biệt, phân biệt pháp này có, pháp kia chẳng có, đây là pháp thật, kia là pháp giả, đây là pháp có sanh, kia là pháp chẳng có sanh. Phân biệt những pháp tướng như thế chính là điên đảo.

“Ở an nơi vắng vẻ, mà tu nhiếp tâm mình, an trụ chẳng lay động, như thể núi Tu-di”: Bồ-tát nên ở chỗ thanh tịnh, vắng vẻ để tu nhiếp thân tâm, an trụ nơi thật tướng của các pháp, không vọng khởi cũng không dao động, giống như núi chúa Tu-di trụ vững chãi, không hề lay động.

“Quán sát tất cả pháp, thảy đều không thật có, cũng giống như hư không, chẳng có chút bền chắc”: nên quán sát tường tận tất cả các pháp, vốn đều bất khả đắc, giống như hư không vậy; hư không vốn chẳng có tự thể, nên nó không bền chắc. “Không sanh cũng không xuất, chẳng động cũng chẳng thoái”: không sanh, cũng không xuất, không động, cũng không thoái lui. “Thường trụ nơi nhất tướng”: trong Kinh văn, phần trường hàng (văn xuôi, prose), nói: “thật vô sở hữu”, sao ở đây lại nói “thường trụ nơi nhất tướng” (thường trụ nhất tướng)? Vì không có tướng “có”, không có tướng “không”, nên gọi là “thường trụ nơi nhất tướng” – thường trụ nơi một tướng “chẳng phải có chẳng phải không”. “Đây gọi Thân cận xứ”: đây là chỗ nên gần gũi để tu hành của vị Bồ-tát.

I3. NÓI RÕ THẾ NÀO LÀ HẠNH THÂN AN LẠC ĐÃ THÀNH TỰU

                       Nếu có vị Tỳ-kheo
                       Sau khi Ta diệt độ
                       Thâm nhập “Hành xứ” này
                       Và “Thân cận xứ” kia
                       Khi thuyết kinh Pháp Hoa
Không có tâm khiếp sợ.
                       Có lúc vị Bồ-tát
                       Vào trong nơi tịnh thất
                       Dùng suy nghĩ chân chánh
                       Theo đúng nghĩa quán pháp.
                       Sau khi ra khỏi định
                       Vì các bậc quốc vương
                       Vương tử và quan, dân
                       Cùng hàng Bà-la-môn
                       Mà khai hóa diễn bày
                       Giảng nói Kinh pháp đây
                       Tâm vị đó an ổn
                       Chẳng có chút khiếp nhược.
                       Này Văn-thù-sư-lợi!
                       Đây gọi là Bồ-tát
                       An trụ pháp ban đầu
                       Có thể trong thời ác
                       Giảng nói Kinh Pháp Hoa.

Nhược hữu Tỳ-kheo
Ư ngã diệt hậu
Nhập thị “hành xứ”
Cập “thân cận xứ”
Thuyết tư kinh thời
Vô hữu khiếp nhược
Bồ-tát hữu thời
Nhập ư tịnh thất
Dĩ chánh ức niệm
Tùy nghĩa quán pháp
Tùng thiền định khởi
Vị chư quốc vương
Vương tử thần dân
Bà-la-môn đẳng
Khai hóa diễn xướng
Thuyết tư kinh điển
Kỳ tâm an ổn
Vô hữu khiếp nhược
Văn-thù-sư-lợi
Thị danh Bồ-tát
An trụ sơ pháp
Vãng ư hậu thế
Thuyết Pháp Hoa Kinh.

“Nếu có vị Tỳ-kheo, sau khi Ta diệt độ, thâm nhập “Hành xứ” này, và “Thân cận xứ” kia”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni bảo: sau khi Ta diệt độ, giả như có Tỳ-kheo nào thâm nhập chỗ Bồ-tát tu hành, và chỗ nên gần gũi của hàng Bồ-tát. “Khi thuyết Kinh Pháp Hoa, không có tâm khiếp sợ”: khi giảng nói bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”, không có tâm sợ hãi, cũng không có điều mong cầu. Vì sao không sợ hãi? Chính vì không có ý mong cầu; nếu quý vị có mong cầu thì sẽ có sợ hãi. Quý vị không có tâm mong cầu, đấy chính là chỗ: “Khi đã đạt đến chỗ không mong cầu, thì không còn lo lắng” (đáo vô cầu xứ tiện vô ưu), không mong cầu bất cứ điều gì, thì cũng chẳng có gì phải lo phiền.

“Có lúc vị Bồ-tát, vào trong nơi tịnh thất”: thỉnh thoảng Bồ-tát phải nhập thất, “dùng suy nghĩ chân chánh, theo đúng nghĩa quán pháp”: dùng chánh niệm để nhớ nghĩ đạo lý của Phật pháp, theo nghĩa của văn Kinh mà quán niệm và ngộ giải chân lý. Vì vậy, khi quý vị học giảng kinh, trước khi giảng, tốt nhất nên tĩnh tọa một giờ, hoặc nửa giờ, ngưng dứt mọi vọng tưởng tạp loạn, tu tập công phu lắng tâm tĩnh lự; sau đó, do trong định mà ngộ ra đạo lý để giảng nói kinh Phật. Đây là phương pháp giảng kinh tốt nhất.

“Sau khi ra khỏi định, vì các bậc quốc vương, vương tử và quan dân, cùng hàng Bà-la-môn”: sau khi nhập định, rồi xuất định. “Khởi” chính là xuất khỏi định. Khi vừa xuất định, liền vì vua, hoặc thái tử con vua, hoặc đại thần, hoặc thứ dân, hoặc Bà-la-môn, “mà khai hóa diễn bày, giảng nói Kinh pháp đây”: triển khai, giảng giải lý vi diệu, không pháp nào vượt hơn của bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, “tâm vị đó an ổn, chẳng có chút khiếp nhược”: trong lòng rất an ổn, rất vui sướng, chẳng hề sợ sệt.

“Này Văn-thù-sư-lợi! Đây gọi là Bồ-tát an trụ pháp ban đầu”: Văn-thù-sư-lợi! Ông nên biết, đây gọi là pháp an trụ ban đầu của Bồ-tát – an trụ pháp môn khởi đầu trong quá trình tu Bồ-tát đạo. “Có thể trong thời ác sau này, giảng nói Kinh Pháp Hoa”: nếu tu tập được như thế, vào thời Mạt pháp sau này, vị Bồ-tát ấy có thể giảng nói bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”.

G2. HẠNH MIỆNG AN LẠC (phân 2 phần)

H1. Trường Hàng (2 phần)

I1. Giới Thiệu

I2. Giải Thích Hành Pháp

H2. Trùng Tụng

I1. GIỚI THIỆU

Lại nữa, này Văn-thù-sư-lợi! Sau khi Đức Như Lai diệt độ, ở trong đời Mạt pháp mà muốn nói kinh này, phải trụ nơi hạnh an lạc.

Hựu Văn-thù-sư-lợi, Như Lai diệt hậu, ư Mạt pháp trung, dục thuyết thị kinh, ưng trụ an lạc hạnh.

Đức Phật Thích-ca Mâu-ni lại gọi một tiếng “Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi!”, và nói: phần trên là nói về “hạnh thân an lạc”, bây giờ ta sẽ nói cho ông nghe về “hạnh miệng an lạc”. Sau khi ta—Thích-ca Mâu-ni Như Lai—diệt độ, trong thời Mạt pháp sau này, muốn giảng bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”, cần phải trụ vào pháp Hạnh An Lạc.

I2. GIẢI THÍCH HÀNH PHÁP (phân 2 phần)

J1. Nói Rõ Hạnh “Chỉ”

J2. Nói Rõ Hạnh “Quán”

J1. NÓI RÕ HẠNH “CHỈ”

Hoặc khi miệng tuyên nói, hoặc lúc đọc tụng kinh đều không ưa nói lỗi của người và của kinh điển. Cũng chẳng xem thường các vị pháp sư khác, không nói việc hay dở, tốt xấu của người. Ở nơi hàng Thanh văn, cũng chẳng kêu tên nói lỗi xấu của họ, cũng chẳng kêu tên khen ngợi điều hay của họ, lại cũng chẳng sanh lòng oán hiềm.

Nhược khẩu tuyên thuyết, nhược độc kinh thời, bất nhạo thuyết nhân cập kinh điển quá. Diệc bất khinh mạn chư dư pháp sư, bất thuyết tha nhân hảo ố trường đoản. Ư Thanh văn nhân, diệc bất xưng danh thuyết kỳ quá ác, diệc bất xưng danh tán thán kỳ mỹ, hựu diệc bất sanh oán hiềm chi tâm.

“Hoặc khi miệng tuyên nói, hoặc lúc đọc tụng kinh đều không ưa nói lỗi của người và của kinh điển”: giả như khi giảng nói bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”, hoặc khi đang đọc tụng bộ kinh này, không ưa kể ra lỗi lầm của người khác, cũng không chỉ vạch điểm gì không đúng của bộ kinh này; tức không nói lỗi của người, cũng không nói lỗi của kinh. Vì pháp do Đức Phật thuyết ra là pháp môn “quán cơ giáo hóa, tùy người nói pháp, theo bệnh cho thuốc” (quán cơ đậu giáo, nhân nhơn thuyết pháp, ứng bệnh dữ dược), chẳng có chỗ nào là đúng, cũng chẳng có chỗ nào là sai cả.

“Cũng chẳng xem thường các vị pháp sư khác, không nói việc hay dở, tốt xấu của người”: không xem thường kinh điển khác, cũng không xem thường những vị pháp sư khác. Hoặc thấy vị pháp sư nào giảng pháp hay, thì liền khen ngợi; còn vị nào giảng không hay, liền xem thường. Không nên thế! Chớ có bàn luận chỗ hay dở của người khác, cũng chớ có đàm tiếu người này có ưu điểm gì, người kia có khuyết điểm gì.

“Ở nơi hàng Thanh văn, cũng chẳng kêu tên nói lỗi xấu của họ”: đối với hàng Thanh văn, tức người tu pháp Tiểu thừa, cũng không nên gọi thẳng tên vị ấy ra. Người Mỹ quý vị, con cái kêu cha cũng gọi tên, cha kêu con cái cũng gọi tên, chẳng có một chút tôn ty, không phân biệt lớn nhỏ gì cả!

Quý vị nghe “Kinh Pháp Hoa”, đến chỗ này, cần phải hiểu rằng: các vị xuất gia và cư sĩ tại gia không được gọi thẳng tên nhau; nhất là đối với hàng xuất gia, người tại gia càng không nên kêu tên. Như quý vị hiện nay, không được gọi pháp danh của những vị kia, mà nên gọi biệt hiệu của họ, hoặc gọi tên tự cũng được. Như pháp sư Hằng Khiêm, có thể gọi là “Pháp sư Khiêm” vẫn được. Trong hàng huynh đệ còn không nên gọi tên lẫn nhau, huống chi là đối với sư phụ ư! Trong số quý vị, có người không hiểu Phật pháp, đã gọi sư phụ của mình: “A! Pháp sư Độ Luân, Pháp sư Tuyên Hóa!”, đây là kiểu xưng hô không coi thầy tổ ra gì; hoặc gọi “Độ Luân”, với cách xưng hô này, càng không xem sư phụ mình ra gì, kẻ đó quả là hạng khi sư diệt tổ, đại nghịch bất đạo cùng cực, là hạng học trò chẳng ra gì!

Vì thế sau này, quý vị nên biết điều cấm kỵ đó. Ngay cả đối với huynh đệ đồng môn cũng không được gọi tên, như gọi “Thầy Quả Ninh”, “Thầy Quả Tiền”, “Thầy Quả Tiên”, hoặc “Thầy Quả Tu”. Vậy phải gọi thế nào đây? Chỉ gọi một chữ là được rồi, có thể gọi “Pháp sư Khiêm”, “Pháp sư Tĩnh”, tốt nhất là nên gọi pháp hiệu. Ban đầu, bảo những người tại gia như quý vị gọi hàng xuất gia là “Pháp sư”, có một người đã phản đối và bảo với một chú Sa-di nhỏ: “Sau này, khi xưng hô với chú, phải gọi là Venerable (Tôn giả) sao?”. Ông ta cảm thấy gọi người xuất gia là “Pháp sư” là rất mất mặt. Đây là một sai lầm lớn!

Vì vậy, giữa người xuất gia với nhau, quý vị không nên kêu tên, như gọi “Quả Tu” hoặc “Quả Dật”; pháp danh chỉ dành cho sư phụ gọi, huynh đệ với nhau không nên gọi. Quý vị gọi pháp danh, chính là không cung kính người, người cũng sẽ không cung kính quý vị; kiểu như “bánh ít đi mà bánh quy không lại là thiếu lễ” (lai nhi bất vãng phi lễ dã) vậy. Chỉ vì người phương Tây quý vị không tìm tòi học hỏi, nên không có được kiểu tri thức này; bây giờ tôi đã giảng cho quý vị nghe, quý vị nên tiếp thu và chớ có gọi tên của nhau nữa nhé!

Không nên gọi thẳng tên của vị pháp sư Tiểu thừa, bảo vị ấy có lỗi gì, đã phạm giới gì. Như nói “Có một lần, tôi thấy vị ấy ăn thịt, lại còn uống rượu. Sau đó, tôi hỏi vì sao vị ấy lại ăn thịt? Nhưng ông ta chối phắt, như vậy là đã vọng ngữ rồi. Ồ! Người này chẳng phải là người tu hành!”. Không nên nói như thế.

“Cũng chẳng kêu tên khen ngợi điều hay của họ”: cũng không gọi tên của vị ấy ra để khen. Không nói: “Ồ! Ông A, ông B rất giỏi!”, nhưng nếu vị ấy thật sự giỏi thì có thể khen. Giống như tôi thường tán thán pháp sư Thọ Trị, tuy không có sự giao tình, qua lại thân thiết với nhau, nhưng tôi rất hay khen ngợi vị ấy, đó đúng là một vị Bồ-tát. Thế thì, người kia thật sự có chỗ tốt thì nên khen ngợi; tuy nhiên, khen ngợi thì khen ngợi, nhưng không nên kêu trực tiếp tên họ ra để khen. Như nói: “Ồ! Tôi biết Pháp sư (hiệu đó đó) đúng thật là người tu hành có đạo đức!”, chớ có kêu tên vị ấy ra. Một khi quý vị nêu tên vị ấy ra, nếu như họ thật sự tốt thì không nói gì; lỡ như có người nào đó phát hiện họ không tốt, thì quý vị sẽ bị xem là kẻ nói dối. Do vậy, không nên nói chỗ dở hoặc chỗ hay của người khác.

“Lại cũng chẳng sanh lòng oán hiềm[2]”: quý vị chẳng những không nói lỗi của người khác, cũng không khen ngợi họ, mà cũng không nên có lòng oán hiềm người khác – tức sanh lòng hiềm nghi. Như có thành kiến với một người nào đó, thì quý vị liền có ấn tượng không tốt đối với họ, đấy chính là “tâm oán hiềm”.

J2. NÓI RÕ HẠNH “QUÁN”

Khéo tu tâm an lạc như thế, những người đến nghe pháp, không trái ý họ; có bị gạn hỏi, không dùng pháp Tiểu thừa đáp, chỉ dùng pháp Đại thừa mà giảng nói, khiến cho họ được Nhất thiết chủng trí.

Thiện tu như thị an lạc tâm cố, chư hữu thính giả, bất nghịch kỳ ý, hữu sở nạn vấn, bất dĩ Tiểu thừa pháp đáp, đãn dĩ Đại thừa nhi vị giải thuyết, linh đắc Nhất thiết chủng trí.

“Khéo tu tâm an lạc như thế”: khéo tu những pháp khiến tâm an lạc như đã nêu ở trên. Vì không có các thói xấu: khen người này, chê người kia, oán hiềm người nọ thì tâm quý vị sẽ được an lạc, không chất chứa “tham, sân, si” trong lòng. “Những người đến nghe pháp, không trái ý họ”: người đến nghe pháp thì không nên trái ý họ. Nếu như họ hỏi chỗ hay cũng mặc, hỏi chỗ dở cũng mặc, quý vị vẫn cứ phớt lờ đi, đây là trái ý họ. “Có bị gạn hỏi, không dùng pháp Tiểu thừa đáp”: nếu họ đến hỏi đạo lý gì, quý vị chớ nên dùng pháp Tiểu thừa để trả lời, “chỉ dùng pháp Đại thừa mà giảng nói, khiến họ được Nhất thiết chủng trí[3].”: chỉ dùng diệu lý Đại thừa để trả lời, căn cứ vào kinh điển Đại thừa để nói pháp, khiến cho người đến hỏi pháp có thể đạt được trí huệ Nhất thiết chủng.

H2. TRÙNG TỤNG (phân 3 phần)

I1. Nêu Chung

I2. Giải Thích

I3. Nói Rõ Thế Nào Là Hạnh Khẩu An Lạc Đã Thành Tựu

I1. NÊU CHUNG

Bấy giờ, Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa này mà nói kệ rằng:

                       Bậc Bồ-tát thường ưa
                       An ổn nói kinh pháp
                       Ở vùng đất thanh tịnh
                       Mà thiết lập sàn tòa
                       Dùng dầu thơm xoa thân
                       Tắm gội các bụi nhơ
                       Mặc y mới sạch sẽ
                       Trong ngoài đều sạch thơm
                       Ngồi an trên pháp tòa
                       Theo chỗ hỏi mà nói.

Nhĩ thời, Thế Tôn dục trùng tuyên thử nghĩa, nhi thuyết kệ ngôn:

Bồ-tát thường nhạo
An ổn thuyết pháp
Ư thanh tịnh địa
Nhi thí sàn tòa
Dĩ du đồ thân
Tháo dục trần uế
Trước tân tịnh y
Nội ngoại câu tịnh
An xử pháp tòa
Tùy vấn vị thuyết.

“Bấy giờ, Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa này mà nói kệ rằng”: Ngay khi ấy, Đức Phật Thích-ca Mâu-ni muốn giảng lại cặn kẽ ý này, nên dùng kệ tụng để nói.

“Bậc Bồ-tát thường ưa, an ổn nói kinh pháp”: bậc Bồ-tát Ma-ha-tát tu Bồ-tát đạo này thường muốn an ổn cho chúng sanh nên nói pháp cho họ; đấy chính là “vào nhà Như Lai” (nhập Như Lai thất). “Ở vùng đất thanh tịnh, mà thiết lập sàn tòa”: ở chỗ thanh tịnh mà trải sàn tòa; đây chính là “ngồi tòa Như Lai” (tọa Như Lai tòa). “Dùng dầu thơm xoa thân, tắm gội các bụi nhơ, mặc y mới sạch sẽ, trong ngoài đều sạch thơm”: dùng dầu thơm xoa vào người, tắm gội thật sạch để tẩy trừ các thứ nhơ bẩn, mặc y phục sạch sẽ, trong ngoài đều tinh khiết, bên trong không còn vọng tưởng, bên ngoài không còn nhiễm ô; đây chính là “mặc áo Như Lai” (xuyên Như Lai y). “Ngồi an trên pháp tòa, theo chỗ hỏi mà nói”: ngự an ổn ở tòa Như Lai, tùy theo chỗ thưa hỏi của chúng sanh mà nói pháp.

I2. GIẢI THÍCH (phân 2 phần)

J1. Hạnh “Chỉ”

J2. Hạnh “Quán”

HẠNH “CHỈ”

                       Nếu có vị Tỳ-kheo
                       Cùng với Tỳ-kheo-ni
                       Các hàng Ưu-bà-tắc
                       Và hàng Ưu-bà-di
                       Quốc vương và vương tử
                       Các quan cùng sĩ, dân
                       Dùng pháp nghĩa nhiệm mầu
                       Hòa nhã vì họ nói.
                       Nếu có người gạn hỏi
                       Theo nghĩa mà trả lời
                       Nhân duyên hoặc thí dụ
                       Giải bày phân biệt nói.
                       Dùng trí phương tiện này
                       Đều khiến họ phát tâm
                       Lợi ích ngày một tăng
                       Mà vào được Phật đạo.
                       Dẹp trừ tâm lười biếng
                       Cùng vọng tưởng giải đãi
                       Xa rời các ưu não
                       Dùng tâm từ nói pháp.

Nhược hữu Tỳ-kheo
Cập Tỳ-kheo-ni
Chư Ưu-bà-tắc
Cập Ưu-bà-di
Quốc vương vương tử
Quần thần sĩ dân
Dĩ vi diệu nghĩa
Hòa nhan vị thuyết
Nhược hữu nạn vấn
Tùy nghĩa nhi đáp
Nhân duyên thí dụ
Phu diễn phân biệt
Dĩ thị phương tiện
Giai sử phát tâm
Tiệm tiệm tăng ích
Nhập ư Phật đạo
Trừ lãn nọa ý
Cập giãi đãi tưởng
Ly chư ưu não
Từ tâm thuyết pháp.

“Nếu có vị Tỳ-kheo, cùng với Tỳ-kheo-ni, các hàng Ưu-bà-tắc, và hàng Ưu-bà-di”: nếu gặp Tỳ-kheo (người nam xuất gia), Tỳ-kheo-ni (người nữ xuất gia), Ưu-bà-tắc (cư sĩ nam), Ưu-bà-di (cư sĩ nữ), cùng với “quốc vương và vương tử, các quan cùng sĩ dân”: vua của một nước, thái tử con vua, hoặc các quan nói chung, hoặc người trí thức và thường dân.

“Dùng pháp nghĩa nhiệm mầu, hòa nhã vì họ nói”: dùng đạo lý vi diệu không thể nghĩ bàn, ôn hòa mà nói pháp. Hòa là hòa nhã; hòa nhan tức không phải cười toe toét, cũng không phải vẻ mặt lầm lì cáu kỉnh. Không cáu kỉnh, cũng không cười quá trớn, tức là vẻ mặt không thể hiện một chút bực bội nào cả, rất ôn hòa mà giảng nói Phật pháp cho họ. “Nếu có người gạn hỏi, theo nghĩa mà trả lời”: nếu họ có điều gì nghi ngờ muốn hỏi, quý vị nên nương theo ý đó mà trả lời; nhưng nên dùng nghĩa lý Đại thừa, chớ dùng pháp Tiểu thừa để đáp.

“Nhân duyên hoặc thí dụ, giải bày phân biệt nói”: dùng các thứ nhân duyên, các kiểu thí dụ để trình bày, diễn nói, phân biệt mà thuyết pháp cho họ.“Dùng trí phương tiện này, đều khiến họ phát tâm, lợi ích ngày một tăng, mà vào được Phật đạo”: dùng các pháp môn phương tiện, khiến chúng sanh nghe pháp đều phát tâm Bồ-đề; hơn nữa, khiến cho tâm Bồ-đề của họ mỗi ngày một tăng trưởng, đến khi thành tựu Phật đạo.

“Dẹp trừ tâm lười biếng, cùng vọng tưởng giải đãi”: từ bỏ các ý niệm lười biếng, không tinh tấn và các vọng tưởng giải đãi, “Xa rời các ưu não, dùng tâm từ nói pháp”: thoát khỏi mọi phiền muộn lo âu, dùng tâm từ mà thuyết pháp cho chúng sanh.

J2. HẠNH “QUÁN”

                       Ngày đêm thường tuyên nói
                       Giáo pháp vô thượng đạo
                       Dùng các loại nhân duyên
                       Cùng vô lượng thí dụ
                       Khai thị cho chúng sanh
                       Khiến họ đều vui mừng.
                       Y phục và ngọa cụ
                       Đồ ăn uống, thuốc thang
                       Mà ở ngay chỗ đó
                       Không có chút mong cầu.
                       Chỉ chuyên một lòng nghĩ
                       Về nhân duyên nói pháp
                       Nguyện ta thành Phật đạo
                       Khiến mọi người cũng thế
                       Đó chính là lợi lớn
                       Là an lạc cúng dường.

Trú dạ thường thuyết
Vô thượng đạo giáo
Dĩ chư nhân duyên
Vô lượng thí dụ
Khai thị chúng sanh
Hàm linh hoan hỷ
Y phục ngọa cụ
Ẩm thực y dược
Nhi ư kỳ trung
Vô sở hy vọng
Đãn nhất tâm niệm
Thuyết pháp nhân duyên
Nguyện thành Phật đạo
Linh chúng diệc nhĩ
Thị tắc đại lợi
An lạc cúng dường.

“Ngày đêm thường tuyên nói, giáo pháp vô thượng đạo”: vị Bồ-tát Ma-ha-tát tu tập Bồ-tát đạo này, dùng tâm từ bi mà nói pháp cho chúng sanh; không chỉ trong một thời, mà ngày đêm sáu thời thường nói pháp, đều dùng tâm từ bi mà giáo hóa chúng sanh, giảng nói đạo lý tu hành vô thượng, và giáo pháp vô thượng của Phật. “Dùng các loại nhân duyên, cùng vô lượng thí dụ, khai thị cho chúng sanh, khiến họ đều vui mừng”: vì sợ chúng sanh không hiểu nên dùng vô số nhân duyên, vô lượng vô số thí dụ để chỉ bày cho chúng sanh, khiến cho tất cả đều được đại vui vẻ, đại an lạc, đại thọ mạng.

“Y phục và ngọa cụ, đồ ăn uống, thuốc thang”: cúng dường bốn loại: y phục mặc cùng các vật dụng để ngủ, đồ ăn thức uống và thuốc men; “mà ở ngay chỗ đó, không có chút mong cầu”: ở ngay chỗ nói pháp, không mong cầu y phục, cũng không mong cầu ngọa cụ hay đồ ăn thức uống ngon, không mong cầu những thức ăn có dinh dưỡng cao, những loại thuốc bổ dưỡng. “Chỉ chuyên một lòng nghĩ, về nhân duyên nói pháp”: chỉ chuyên tâm nhớ nghĩ Phật pháp, vì chúng sanh tùy cơ nói pháp, nên nghĩ thế này: “Nói pháp cho chúng sanh này, ta nên dùng nhân duyên gì mới có thể giáo hóa, khiến họ tỉnh ngộ? Phải dùng thí dụ nào mới có thể khiến họ khai ngộ?”

“Nguyện ta thành Phật đạo, khiến mọi người cũng thế”: ta mong muốn thành tựu Phật đạo, đồng thời mong muốn tất cả chúng sanh cũng thành tựu Phật đạo giống như ta vậy. “Đó chính là lợi lớn, là an lạc cúng dường”: cách nghĩ này mới là lợi ích lớn nhất, mới là một loại cúng dường lớn lao nhất khiến chúng sanh an lạc!

Tôi có tin này muốn báo với mọi người. Hôm nay là ngày Chủ nhật, vào Chủ nhật tuần sau, chúng ta sẽ có một đạo tràng lớn, có thể chứa được 400 người. Đạo tràng lớn như thế có rồi, nhưng đồng tiền lớn vẫn chưa có; quý vị có tín tâm thì đem đến, bằng như không tin mà đưa đến, tôi sẽ không cần, không cần quý vị đem đến! Tôi nói rõ rồi! Vì tôi là một người xuất gia “không ăn cơm thí do thương hại” (bất thực ta lai).

Thế nào là “không ăn cơm bố thí do thương hại”? Khi bố thí cho người ăn xin, nếu quý vị bảo: “Này! Cầm lấy ăn đi!”, nếu có chí khí thì người ăn xin này sẽ không nhận thức ăn đó, mà sẽ bỏ đi ngay. Người xuất gia như tôi cũng “không xin của bố thí do thương hại” (bất hóa ta lai). Nếu người nào cho rằng đem tiền đến để được thể diện thì tôi không cần loại tiền ấy; có đem tiền đến hay không cũng vậy thôi. Nếu bảo: “vậy thì tôi không đem tiền đến!”, không đem đến càng hay! Không nên miễn cưỡng. Nếu quý vị miễn cưỡng đem tiền đến, tôi cũng không cần. Như khi tôi ở Hương Cảng, ông Trương Cẩm Ký đem đến hai trăm đồng, tôi liền quăng ra ngoài cửa, không cần đến! Ông ta đành nhặt lại tiền rồi cầm đi.

Tính tình của tôi như thế, tôi đã nói với quý vị rồi! Quý vị chớ bảo vì đem đến trễ nên tôi không cần. Phàm là khi quý vị đem đến, có bao nhiêu đem bấy nhiêu, đem tất cả số tiền có được đến cho tôi, đó gọi là “quyên số tiền lớn” (hóa đại tiền). Còn đối với cái không thể xả mà lại xả được, đấy chính là “số tiền lớn” (đại tiền); chỉ một đồng cũng không thể xả, mà nay lại xả ra, đấy chính là “số tiền lớn”. Mọi người hiểu cả rồi chứ?

[1] Đây là công phu: “Mắt nhìn hình sắc, trong chẳng có; Tai vẳng chuyện đời, tâm chẳng hay!” (Nhãn quán hình sắc, nội vô hữu; Nhĩ thính trần sự, tâm bất tri). “Nhãn quán hình sắc, nội vô hữu; Nhĩ thính trần sự, tâm bất tri”, là một định lực, huệ lực, chứ không phải “không biết, không thấy” là không hiểu, không biết gì cả.

[2] Oán hiềm: oán ghét và hiềm khích.

[3] 一切種智 Phạn: Sarvatha-jnana. Cũng gọi Phật trí. Trí huệ này chỉ có đức Phật chứng được. Tức là dùng 1 loại trí tuệ mà biết được nhân chủng của tất cả pháp và tất cả chúng sinh, đồng thời cũng là trí rõ suốt tướng vắng lặng và hành loại của các pháp.

Luận Đại thừa khởi tín (Đại 32, 581 trung) nói: “Chư Phật Như Lai xa lìa tướng thấy, có đại trí dụng, tự thể chiếu rọi tất cả vọng pháp, có vô lượng phương tiện, tùy theo căn cơ của chúng sinh, đều có thể chỉ bày các pháp nghĩa, vì thế gọi là Nhất thiết chủng trí”.

Luận Đại trí độ quyển 27 (Đại 25, 259 thượng) nói: “Phật biết rõ hết cả tổng tướng và biệt tướng của các pháp thiền định, trí tuệ, nên gọi là Nhất thiết chủng trí (…) Nhất thiết trí là trí của Thanh văn, Duyên giác. Đạo trí là trí của Bồ-tát, còn Nhất thiết chủng trí là trí của Phật”. (Phật Quang Đại Từ Điển)

I3. NÓI RÕ THẾ NÀO LÀ HẠNH KHẨU AN LẠC ĐÃ THÀNH TỰU

                       Sau khi Ta diệt độ
                       Nếu có vị Tỳ-kheo
                       Có thể diễn nói được
                       Kinh Diệu Pháp Hoa này
                       Không có lòng ganh hờn
                       Không các não chướng ngại
                       Cũng lại không ưu sầu
                       Và cũng không mắng nhiếc
                       Không có tâm sợ sệt
                       Những dao gậy đánh đập
                       Cũng không xua đuổi đi
                       Vì an trụ nhẫn vậy.
                       Người trí khéo tu tập
                       Tâm mình được dường ấy
                       Có thể trụ an lạc
                       Như Ta nói ở trên.
                       Công đức của người đó
                       Trong nghìn muôn ức kiếp
                       Tính kể hay thí dụ
                       Nói chẳng thể hết được.

Ngã diệt độ hậu
Nhược hữu Tỳ-kheo
Năng diễn thuyết tư
Diệu Pháp Hoa Kinh
Tâm vô tật nhuế
Chư não chướng ngại
Diệc vô ưu sầu
Cập mạ lỵ giả
Hựu vô bố úy
Gia đao trượng đẳng
Diệc vô tẩn xuất
An trụ nhẫn cố
Trí giả như thị
Thiện tu kỳ tâm
Năng trụ an lạc
Như ngã thượng thuyết
Kỳ nhân công đức
Thiên vạn ức kiếp
Toán số thí dụ
Thuyết bất năng tận.

“Sau khi Ta diệt độ”: tức sau khi Đức Phật Thích-ca Mâu-ni nhập Niết-bàn. Khi Đức Phật còn tại thế là thời kỳ Chánh pháp, sau khi Ngài diệt độ, có thời kỳ Tượng pháp, thời kỳ Mạt pháp. Hôm nay, vị cư sĩ từ Hương Cảng đến, nói câu “Sau khi Phật diệt độ”, quý vị nghe không hiểu, nên không biết là ý gì.

Đối với câu này, phát âm giữa Quảng Đông và Bắc Kinh vốn không khác nhau mấy, quý vị đều bảo nghe không hiểu; do đó, vị cư sĩ ấy cho rằng quý vị chẳng hiểu Phật pháp gì cả – Chân đế cũng không hiểu, Tục đế cũng không hiểu, Trung đế cũng không hiểu. Tôi thấy ông ta sanh lòng kiêu mạn, cho rằng mấy người xuất gia quý vị học Phật pháp đã lâu như vậy rồi mà ngay cả điều nhỏ nhặt “Trung đế, Tục đế, Chân đế” cũng không hiểu! Đây là những pháp đơn giản nhất. Cuối cùng, tôi phải phân trần giúp quý vị. Tôi bảo: “Không phải là họ không hiểu. Những đạo lý này, họ không những hiểu mà còn hiểu rất sâu! Thật đấy!”. Tôi nói: “đạo lý Kinh Lăng Nghiêm mà họ còn hiểu tường tận, huống chi luận này ư! Luận vốn rất dễ hiểu. Luận chính là biện luận với nhau mà! Biện luận như thế, đừng nói là người đã học qua Phật pháp mà ngay cả người chưa từng học qua Phật pháp cũng đều hiểu, đều biết tranh luận”.

Tôi lại nói: “Sở dĩ họ nói “không hiểu”, thứ nhất là họ khách sáo đối với ông. Nếu nói hiểu, cần gì ông giảng nữa chứ? Đây là ý thứ nhất. Thứ hai, không phải là họ không hiểu đạo lý này, mà là họ không hiểu tiếng Quảng Đông. Ý thứ ba, mặc dù họ hiểu, cũng phải nói “không hiểu”, vì sao à? Vì nếu như họ nói “hiểu rồi”, e rằng ông sẽ không giảng nữa!” Nghe tôi bảo thế, ông ta liền “Ồ!” lên một tiếng.

Tôi bảo: “Ông chớ xem thường họ, họ đều rất thông minh, thông minh gấp trăm lần kẻ làm sư phụ như tôi đây. Nhưng vì sao họ lại thành tâm đến học như vậy? Bởi vì họ cho rằng học với một người ngu si thì có thể học được một chút ngu si!”. Vừa nghe xong lý lẽ này, lòng kiêu mạn của ông ta lập tức bị dập tắt.

Sau này, quý vị chớ có khách sáo, cứ vận dụng trí tuệ của mình, nếu ông ta nói sai thì cứ thảo luận với ông ta. Quý vị nói: “Tôi lại có một kiến giải khác!”. Quý vị phải nên nghĩ đến kiểu lý luận mà ông ta không ngờ được, để biện luận với ông ta, để thử xem trí tuệ của ông ta thế nào? Tôi biết vị cư sĩ này không có định lực, chỉ mượn gió bẻ măng thôi. Ông ta chỉ nói được ngoài miệng, còn về công phu tu hành thật sự thì chẳng có chút nào cả; quý vị mắng ông ta một câu, ông ta sẽ khóc ngay. Vì sao lại khóc? Chính là vì không có định lực! Nếu có định lực, quý vị càng mắng, tôi càng cảm thấy dường như chẳng có việc gì cả. Đúng không nào? Nếu vị nào chọc tức ông ta một cái, ông ta cũng sẽ khóc ngay.

Học Phật pháp, sao gọi là “hiểu được Phật pháp”? Chính là “không khóc, cũng không cười”. Không nên nghe ông ta nói mấy câu tức cười thì quý vị liền bật cười. Quý vị cười như vậy, ông ta sẽ cho là trước giờ quý vị chưa từng được nghe Phật pháp, nên bây giờ mới thích thú như thế; đây là lý do thứ nhất. Lý do thứ hai, ông ta nói: “Ồ! Chắc là quý vị cười tôi, đúng không? Có phải tôi đã nói sai không?”, và ông ta không dám giảng nữa. Vì vậy, bất luận nghe người nào giảng, nếu là người có định lực, việc đáng cười cũng không cười, việc đáng khóc cũng không khóc; không nên nghe người khác giảng rồi khóc hoặc cười theo, như thế là không đúng. Sao gọi “khóc cười đều sai” (đề tiếu giai phi)? Quý vị khóc cũng không đúng, vui cười cũng không đúng. Vì vậy, quý vị hãy cẩn thận một chút! Chớ cho rằng cười là chuyện tốt; cười, có thể cười ra phiền phức đấy! Nghe giảng phải như vậy.

Chúng ta không nên nói nhiều chuyện ngoài lề như thế, giờ nên quay lại giảng trong kinh.

Bây giờ tôi đọc “sau khi Ta diệt độ”, nhất định quý vị sẽ hiểu. Quý vị xem, Ông ta nói: “sau khi Phật diệt độ”, tôi không biết tiếng Quảng Đông phát âm câu này thế nào? Quý vị lại càng không hiểu hơn!

“Nếu có vị Tỳ-kheo”: giả sử có Tỳ-kheo, cũng chính là người xuất gia hành pháp Bồ-tát, tu đạo Bồ-tát.

“Có thể diễn nói được”: có thể (năng), tức khả năng có thể làm được. Ví dụ như quý vị có thể phiên dịch mà không làm việc phiên dịch, đó chính là “có khả năng cũng như không”; nếu quý vị vốn không thể phiên dịch mà nhất định muốn thử làm, đó chính là “không có khả năng cũng có thể làm”. Quý vị xem! Nếu như cứ để quý vị chờ đợi, không bảo quý vị phiên dịch, đến bây giờ e rằng vẫn không thể làm được; buộc quý vị nhất định phải làm, vì vậy mới thành công, đây gọi là “có thể”. “Có thể diễn nói được”, tức có khả năng diễn thuyết kinh này. Rốt cuộc có thể thuyết không? Quý vị có thể giảng, chính là “năng thuyết”; quý vị có thể giảng mà không giảng, chính là “bất năng thuyết”, chẳng có gì lạ cả!

Tôi vốn cũng không có khả năng giảng, nhưng thấy không có người giảng thì liền thử thử; vừa thử qua, quả nhiên thành công, người Tây phương đến nghe rất đông! Thế là mỗi ngày tôi giảng ngày một lớn tiếng hơn, không còn sợ người đến nghe nữa. Trước kia, tôi giảng kinh tiếng lí nhí, vì sao à? Vì sợ người khác nghe thấy tôi giảng không đúng! Lỡ như có người đến bắt bẻ, phải làm thế nào đây? Lỡ họ tranh luận với tôi một chập, phải làm sao đây? Bây giờ tôi đã giảng được một thời gian khá lâu, nên không còn e sợ nữa, đây gọi là “không có khả năng cũng có thể làm được” – cũng có thể giảng kinh.

Quý vị nghe thấy chưa? Quý vị chớ cho là tôi biết giảng kinh. Đến cả nghe kinh tôi cũng không biết, vốn dĩ tôi không có tai, cũng không có mắt; chẳng những không có tai, không có mắt mà ngay cả mũi cũng tiêu luôn rồi. Nếu hỏi: “Không có tai, không có mắt, không có mũi? Thế có miệng không?” Miệng không thể mất, bằng không sẽ chẳng thể ăn được; tôi vẫn còn ăn được, nên biết miệng vẫn chưa mất, vì vậy vẫn có thể giảng kinh.

Quý vị xem có kỳ diệu không? Tai, mắt, mũi đều mất tiêu, nhưng cái miệng lại không mất; quý vị đã từng gặp qua một người như vậy chưa? Thực trạng hiện giờ chính là như vậy. “Có mắt không thấy Lô-xá-na, có tai không nghe giáo Viên đốn”; quý vị nói xem, nếu không phải đã mất, có mắt sao không thấy Đức Lô-xá-na? Có tai sao không nghe giáo pháp Viên đốn? Chư Phật có thất Hương Quang, thất “Hương Quang” này, bất luận quý vị ở gần hay xa cũng đều có thể ngửi được làn hương ấy; quý vị đã ngửi lâu như vậy rồi mà còn không cảm nhận được, quý vị bảo xem, đấy không phải là đã mất toi thì là cái gì? Không phải tôi đang nói chuyện tiếu mà thật sự là như thế đấy! (nơi Phật ở được gọi là “Hương thất”).

“Kinh Diệu Pháp Hoa này”: có thể nghe “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, có thể giảng nói “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, đây chính là pháp vi diệu không thể nghĩ bàn vậy!

Mọi người cũng nên quẳng tâm đi, nhưng tâm này không dễ quăng bỏ; vì sao vậy? Vì vừa mất, quý vị liền muốn tìm lại. Quý vị học Phật pháp, liền muốn tìm tâm của mình; người không học Phật pháp thì mặc tình cho nó mất mà chẳng hề tìm kiếm! “Không có lòng ganh hờn, không các não chướng ngại”: trong lòng không ganh tị, tức giận. Nếu quý vị có tâm ganh tị, tức có phiền não; có tức giận, lại càng phiền não hơn. Vì vậy, không ganh tị, không tức giận, tức không có các thứ phiền não chướng ngại.

“Cũng lại không ưu sầu, và cũng không mắng nhiếc”: không có phiền não, cũng không có chướng ngại. Chẳng những tự mình không có chướng ngại, mà đối với người khác cũng không có chướng ngại; không chỉ đối với người khác không có chướng ngại, mà khi người kia đối với mình có chướng ngại, nếu trong tâm chúng ta không có chướng ngại, thì chướng ngại ấy cũng không thể làm gì chúng ta được. Cũng như quý vị không có đồ vật dơ bẩn thì ruồi nhặng sẽ không bu đến; chỉ khi quý vị có những vật dơ bẩn, những vật không sạch sẽ thì ruồi nhặng mới tìm đến đấy thôi! Bên trong quý vị đã không có chướng ngại thì chướng ngại bên ngoài cũng không làm gì quý vị được, vì vậy cũng sẽ không có ưu sầu.

Cũng không có ai mắng nhiếc quý vị, quý vị cũng không mắng nhiếc người khác. Vì sao không bị người khác mắng? Vì quý vị không mắng họ. Vì sao bị người khác mắng? Bởi vì quý vị mắng họ. Tại sao tôi bị nhiều người mắng đến thế? Lại còn nói xấu tôi thế này, thế nọ nữa. Đó là vì tôi thích mắng người khác; tôi thích mắng người thì đương nhiên họ sẽ mắng lại tôi thôi! Vì vậy, nếu không muốn người khác mắng mình, trước tiên mình không nên mắng họ, đây là quy luật khách quan thật tế nhất; nếu quý vị không hiểu được quy luật khách quan này, chỉ lo tìm kiếm lý do bên ngoài: “Tại sao anh mắng tôi? Tại sao anh ấy không mắng anh?”

“Không có tâm sợ sệt, những dao gậy đánh đập”: cũng không khiếp sợ, cái gì cũng không sợ, chỗ gọi là

  Dẫu gặp gươm đao, thường nhẹ hững
                   Ví nhằm thuốc độc, vẫn bình tâm.
                   (Túng ngộ phong đao thường thản thản
                   Giả nhiêu độc dược dã nhàn nhàn)

Gặp người cầm thanh bảo kiếm đến muốn chém đầu ta, được thôi, chẳng hề gì! Giống như Nhị Tổ Thần Quang, Ngài đã bảo: “Ông chém đi! Chém đi!”. Thế là tên đao phủ chỉ trong một nhát, đã khiến đầu Ngài lìa khỏi cổ. Sau khi bị chém, Ngài không khóc, cũng không cười, từ trong cổ tuôn ra dòng sữa trắng. Dao, chính là dùng dao để chặt đầu. Khi ấy, nhà vua mới biết đã giết nhầm người, liền cho xây tháp miếu để phụng thờ Ngài. Nhưng đây chỉ mới là “mã hậu khách”, không phải “mã tiền khách”, Gia Cát Lượng mới chính là mã tiền khách.

Một lần nọ, Gia Cát Lượng đang ruổi ngựa, chợt một thám tử chặn trước đầu ngựa ngăn: “Xin Quân sư hãy dừng bước! Nếu tiến lên lúc này, chúng ta sẽ bị binh lính nước Ngụy giết chết!”. Gia Cát Lượng thản nhiên đáp: “Đừng ngại, không việc gì đâu! Bọn họ đã rút lui rồi!”. Khi thám tử tiến về phía trước thám thính lại, quả nhiên đội quân của Tào Tháo đã quay về, đây gọi là “mã tiền khách”. Nếu quý vị bảo: “Chờ một lát! Để tôi cho tra xét lại, xem thử thế nào?”, mấy ngày sau, thám tử trở về báo: “Quân của Tào Tháo đã rút rồi!”, lúc này quý vị mới nói: “Tôi sớm biết trước ông ta sẽ rút quân mà!”, như thế thì không được xem là đã đoán ra, đấy chính là mã hậu khách. Phải đoán biết trước mới được kể là “mã tiền khách”, còn về sau mới biết, chờ người khác báo cáo lại, quý vị mới bảo: “Ồ! Tôi sớm biết trước việc này rồi”, thì đó chỉ là mã hậu khách. Cũng giống như tôi vậy, việc gì tôi cũng đều biết, nhưng là mã hậu khách, không biết mã tiền khách. Mã hậu khách cũng rất diệu đấy!

Mã tiền khách cũng có thể biến thành mã hậu khách, mã hậu khách cũng có thể biến thành mã tiền khách. Trước kia tôi cũng đã từng giảng, Viên Thiên Cang và Lý Thuần Phong (cả hai đều là nhà tiên tri lỗi lạc dưới thời Đường Thái Tông) có khả năng đoán biết trước những việc chưa xảy ra. Một lần, có người nắm một con chim trong tay, mang đến đố họ: “Các ông đoán thử xem, con chim này sống hay chết?” Nếu họ bảo con chim sống, người kia sẽ bóp mạnh, khiến nó chết; còn nếu họ đoán là con chim chết, anh ta sẽ xòe bàn tay cho chim bay đi. Quý vị nói xem, phải đoán thế nào đây? Quý vị nói đến nước này, thì dùng cách mã tiền khách hay mã hậu khách đây? Dù là mã tiền khách hay mã hậu khách cũng đều không nên dùng, chớ có đoán! Giảng cả buổi trời, rốt cục mã tiền khách cũng không nên học, mã hậu khách cũng không nên học.

“Cũng không bị xua đuổi”: không bị người khác tẩn xuất. Tẩn xuất, ví dụ mọi người cùng ở một chỗ với nhau, trong lúc chung đụng, quý vị khiến cho họ bực mình, thế là đuổi quý vị đi. Hoặc là mọi người cùng ở chung, tôi và quý vị không thuận thảo với nhau; quý vị trông thấy tôi, liền sa sầm nét mặt lại; tôi thấy quý vị, mặt không sa sầm thì cũng đỏ phừng phừng. Cứ như thế, trong tâm mọi người có sự bực bội. Trong lòng bực bội, sẽ phát ra những lời cáu gắt, sau đó sẽ không ở chung với nhau nữa! Bảo rằng: “Anh sân si như thế, không thể ở chung với chúng tôi được, hãy mau xéo đi!”, rồi dời quý vị đến chỗ khác, đây gọi là “tẩn xuất”.

Thế tại sao không bị tẩn xuất? chính vì nhẫn nại, cũng không gây chướng ngại cho người khác; người khác gây chướng ngại cho mình, mình cũng không để ý đến. Ví như họ mắng mình, mình tự nhủ: “mắng ai thế? Không phải mắng mình đâu?”. Nếu họ réo thẳng tên quý vị ra mà mắng, bảo: “Này Quả Minh! Mi là đồ tồi!”. “Ồ! Tôi là “Minh”, minh thì không phải “bất minh”, chẳng hề chi!” đây mới là thật sự minh. Nếu họ bảo “Quả Bất Minh!”; “Ồ! Ai gọi “Quả Bất Minh”? Tôi không phải là “Quả Bất Minh”, vậy không phải là tôi rồi!”, được như thế thì sẽ không có chuyện gì xảy ra.

Quý vị biết nhẫn, bất luận là “Quả Minh hay Quả Bất Minh”, quý vị đều không để ý đến, hãy quên cái “Minh” đó đi, biến nó thành không. Quý vị không phải “Minh”, cũng không có người tên Minh; đã không có người thì lấy ai để nổi nóng”? Do vì vị ấy có thể nhẫn, có thể nhường nhịn, mới không bị tẩn xuất. “Vì an trụ nhẫn vậy”: do vì vị ấy đã an trụ trong “nhẫn”.

“Người trí được như vậy”: đây mới thực sự là người có trí huệ vậy! Quý vị là người có đại trí, đại huệ, cớ sao chỉ vì một chuyện cỏn con mà lại nổi nóng cơ chứ? Không nên nổi nóng. Nếu có nổi nóng, cũng không hẳn là thật, hoặc chỉ là giả vờ; giả sử nổi nóng, vẫn chẳng phải nổi nóng thật, quý vị cần phải phân biệt rõ ràng. “Khéo tu tập tâm mình, có thể trụ an lạc, như Ta nói ở trên”: đây gọi là khéo tu tâm của mình, thì có thể trụ nơi hạnh môn “an lạc”, như đạo lý Ta đã nói ở phần trên.

Nếu có thể tu tập pháp Bồ-tát, hành đạo Bồ-tát như Ta đã nói ở trên, thì: “công đức của người đó, trong ngàn muôn ức kiếp, tính kể hay thí dụ, nói chẳng thể hết được”: công đức của người này, trong trăm ngàn vạn ức kiếp, dù dùng toán học để tính, dùng thí dụ để so sánh, cũng không cách gì nói cho hết được. Loại công đức này rất lớn, vô lượng vô biên, không cùng không tận, ngay cả Đức Phật có dùng các kiểu thí dụ, cũng không cách gì nói cho hết được.

G3. Hạnh Ý An Lạc (phân 2 phần)

H1. Trường Hàng (phân 3 phần)

I1. Giải Thích Hạnh “Chỉ”

I2. Giải Thích Hạnh “Quán”

I3. Giải Thích Rõ Thế Nào Là Hạnh Ý An Lạc Đã Thành Tựu

H2. Trùng Tụng

I1. GIẢI THÍCH HẠNH “CHỈ”

Lại nữa, này Văn-thù-sư-lợi! Bồ-tát Ma-ha-tát ở đời sau, lúc pháp sắp diệt, người thọ trì, đọc tụng kinh điển này, không có tâm ganh ghét, dua dối, cũng chớ khinh mắng người học Phật, vạch tìm chỗ hay dở của họ. Nếu hàng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di, người cầu Thanh văn, người cầu Bích-chi-phật, người cầu Bồ-tát đạo, không được phiền nhiễu khiến họ sanh lòng nghi hối, nói với họ rằng: “Các người cách đạo rất xa, trọn không thể được Nhất thiết chủng trí. Vì sao? Vì các người là kẻ phóng dật, biếng nhác đối với đạo”. Lại cũng không nên hý luận các pháp, có sự tranh cãi.

Hựu Văn-thù-sư-lợi! Bồ-tát Ma-ha-tát, ư hậu mạt thế, pháp dục diệt thời, thọ trì độc tụng tư kinh điển giả, vô hoài tật đố siểm cuống chi tâm, diệc vật khinh mạ học Phật đạo giả, cầu kỳ trường đoản. Nhược Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di, cầu Thanh văn giả, cầu Bích-chi-phật giả, cầu bồ-tát đạo giả, vô đắc não chi, linh kỳ nghi hối, ngữ kỳ nhân ngôn: nhữ đẳng khứ đạo thậm viễn, chung bất năng đắc nhất thiết chủng trí. Sở dĩ giả hà? Nhữ thị phóng dật chi nhân, ư đạo giãi đãi cố. Hựu diệc bất ưng hý luận chư pháp, hữu sở tranh cạnh.

“Lại nữa, này Văn-thù-sư-lợi!”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni lại gọi một tiếng.

“Văn-thù-sư-lợi”! “Bồ-tát Ma-ha-tát ở đời sau, lúc pháp sắp diệt”: Đại Bồ-tát ông! Bồ-tát này, không phải chỉ có Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi mà là chỉ chung cho các Đại Bồ-tát tu Bồ-tát đạo. Trong thời Mạt pháp sau này, sau khi Ta nhập Niết-bàn, lúc Chánh pháp sắp sửa đoạn diệt. Đó là lúc nào? Chính là lúc tuổi thọ con người giảm xuống còn hai mươi tuổi, mười lăm tuổi, thậm chí giảm đến khi tuổi thọ con người chỉ còn lại mười tuổi; bình quân con người chỉ sống đến mười tuổi thì chết, đến lúc ấy, Phật pháp cũng sẽ diệt vong, không còn tồn tại trên thế gian này nữa.

“Người thọ trì, đọc tụng kinh điển này, không có tâm ganh ghét, dua dối”: người có thể thọ trì, đọc tụng bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, trong lòng vị ấy không có các thứ tâm ganh ghét (đố kỵ), nịnh hót (siểm mị), dối trá (khi cuống). Siểm mị, tức thấy người có tiền liền vui vẻ lân la đến gần; thấy người không tiền liền khởi tâm kiêu ngạo, tỏ vẻ khó chịu. Cuống, tức nói dối. Không những chẳng nên có những hành vi này, mà ngay cả những tâm ganh ghét, nịnh hót, dối trá cũng không nên có.

“Cũng chớ khinh mắng người học Phật, vạch tìm chỗ hay dở của họ”: cũng không nên mắng nhiếc người tu học Phật pháp một cách tùy tiện, bảo họ: “Anh ta học Phật pháp, thế mà đi làm những việc chẳng ra gì! Anh ta phạm lỗi thế này… thế này…” ; hoặc nói: “Anh ta rất tốt, thấy Phật liền lạy, đây là ưu điểm của anh ấy; nhưng vừa lạy Phật xong, anh ta liền đánh mẹ, mắng cha, người như thế thật chẳng ra gì!”, chính là nói chỗ hay dở của người tu Phật, chỉ vạch chỗ đúng sai của người khác.

“Nếu có Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di”: hoặc là có các hàng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, hoặc là Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di v.v…, hoặc “Người cầu Thanh văn, người cầu Bích-chi-phật, người cầu Bồ-tát đạo”: người cầu đạo Thanh văn, chính là người tu “pháp Tứ đế” (khổ, tập, diệt, đạo); người cầu Bích-chi-phật chính là người tu “pháp Thập nhị nhân duyên”; người cầu Bồ-tát đạo, chính là người tu “Lục độ vạn hạnh”, là pháp tu của hàng Bồ-tát. Phàm là người người nam, người nữ xuất gia; người nam, người nữ tại gia; và những người cầu pháp Thanh văn, pháp Bích-chi-phật, cầu đạo Bồ-tát thì “không được phiền nhiễu khiến họ sanh lòng nghi hối”: chớ đắc tội với họ, chớ làm cho họ buồn phiền. Nếu buồn phiền, họ sẽ khởi tâm nghi hối; khi đã khởi tâm nghi hối thì không thể tinh tấn, không thể tu hành được.

“Nói với họ rằng”: giả như nói với những người ấy rằng “Các người cách đạo rất xa, trọn không thể được Nhất thiết chủng trí”: mấy người các vị tu hành cái gì? Quý vị còn cách đạo rất xa! Quý vị không thể thành công! Cứ theo đà này, rốt cuộc quý vị cũng sẽ chẳng đạt được Nhất thiết chủng trí chân chánh của chư Phật. Nhất thiết trí là “Tục đế”, Chủng trí là “Chân đế”. Nhất thiết chủng trí là phi tục phi chân, đây là “Trung đế”; Trung đế là trí huệ của Phật.

“Vì sao”: Nguyên nhân nào quý vị không thể đạt được Nhất thiết chủng trí? “Vì các người là kẻ phóng dật, biếng nhác đối với đạo”: vì quý vị là người quá phóng dật. Phóng, là phóng đãng; dật, là an dật. Vừa phóng đãng, lại an dật, tức là vừa không thích làm việc, lại thích nghỉ ngơi; đây là người phóng dật, cũng không giữ phép tắc. Bởi vì quý vị biếng nhác đối với đạo, nên quý vị sẽ không thành Phật, sẽ không đạt được Nhất thiết chủng trí.

Không nên khởi tâm xem thường họ mà thốt ra những lời như thế, “Lại cũng không nên hý luận các pháp, có sự tranh cãi”: đồng thời, cũng không nên đem các pháp của Phật ra đùa cợt, giảng nói, bàn luận một cách tùy tiện; ví như hát tuồng, đem Phật pháp ra mà nói đùa, tùy ý đàm luận. Hý luận là giảng không chân thật. Tức có sự tranh luận hơn thua, rõ ràng là hợp Phật pháp, người kia nói không hợp Phật pháp; rõ ràng là đúng, người kia lại bảo không đúng, đây gọi là “tranh cãi”, cố ý giảo biện. Giảo là giảo hoạt, biện là biện luận, không tuân giữ phép tắc. Quý vị không nên làm cho người khác phiền não, không nên nói: “các vị rất lười biếng, các vị không thể thành Phật!”, không nên nói như thế.

I2. GIẢI THÍCH HẠNH “QUÁN”

Nên đối với tất cả chúng sanh, khởi tưởng đại bi; đối với các Đức Như Lai, khởi tưởng như cha lành; đối với Bồ-tát, khởi tưởng như bậc Đại sư; đối với các Đại Bồ-tát ở mười phương, thường phải một lòng cung kính lễ bái. Bình đẳng nói pháp cho tất cả chúng sanh, vì thuận theo pháp, không nói nhiều cũng chẳng nói ít, nhẫn đến người rất ưa thích pháp, cũng chẳng nói nhiều với họ.

Đương ư nhất thiết chúng sanh, khởi đại bi tưởng; ư chư Như Lai, khởi từ phụ tưởng; ư chư Bồ-tát, khởi đại sư tưởng; ư thập phương chư Đại Bồ Tát, thường ưng thâm tâm cung kính lễ bái. Ư nhất thiết chúng sanh, bình đẳng thuyết pháp, dĩ thuận pháp cố, bất đa bất thiểu, nãi chí thâm ái pháp giả, diệc bất vị đa thuyết.

Quý vị phải có thái độ thế nào? “Nên đối với tất cả chúng sanh, khởi tưởng đại bi”: nên khởi tưởng lòng đại bi đối với tất cả chúng sanh; thấy chúng sanh quá khổ, ta nên nhổ trừ cái khổ cho họ. “Đối với các Đức Như Lai, khởi tưởng như cha lành”: đối với tất cả chư Phật, nên nghĩ rằng: tất cả các Đức Như Lai là người cha đại từ bi của chúng ta. Phải nghĩ như thế! “Đối với Bồ-tát, khởi tưởng như bậc Đại sư”: đối với tất cả các vị Bồ-tát, chúng ta nên nghĩ rằng: À! Đây là sư phụ dạy pháp tu hành cho chúng ta, đây là lương sư thiện đạo dạy dỗ chúng ta, có thể dùng nhiều phương pháp dẫn dắt chúng ta trên con đường tu tập.“Đối với các Đại Bồ-tát ở mười phương, thường phải một lòng cung kính lễ bái”: nên thật thành tâm đối với các vị Đại Bồ-tát khắp mười phương, cần phải lễ bái một cách cung kính đối với các vị Đại Bồ-tát trong mười phương, phải luôn giữ tâm như thế.

“Bình đẳng nói pháp cho tất cả chúng sanh”: đối với tất cả chúng sanh, nên bình đẳng từ bi mà thuyết pháp; phải bình đẳng, không có tâm chọn lựa.“Vì thuận theo pháp, không nói nhiều cũng chẳng nói ít”: vì tùy thuận nhân duyên của pháp này, không nói pháp cho chúng sanh này nhiều hơn một chút, cũng không nói pháp cho chúng sanh kia ít hơn một chút. Không chọn lựa đối tượng để nói pháp, cho rằng người này rất cung kính mình, liền nói pháp cho họ nhiều hơn một chút; người kia không cung kính mình, bèn nói pháp cho họ ít hơn một chút. Không nên như thế! Cung kính hay không cung kính, tin hay không tin, đều nên thuyết pháp cho họ giống như nhau, không thêm, cũng không bớt. “Nhẫn đến người rất ưa thích pháp, cũng chẳng nói nhiều với họ”: thậm chí người đến nghe pháp, cầu pháp rất yêu thích pháp này; ngay cả người như vậy, cũng không nói pháp cho họ nhiều hơn một chút.

I3. GIẢI THÍCH RÕ THẾ NÀO HẠNH Ý AN LẠC ĐÃ THÀNH TỰU

Văn-thù-sư-lợi! Vị Bồ-tát Ma-ha-tát này, trong đời Mạt pháp về sau, lúc pháp sắp diệt, có người thành tựu hạnh an lạc thứ ba đây. Khi nói pháp này, không ai có thể não loạn; được bạn đồng học tốt, cùng đọc tụng kinh này, cũng được đại chúng đến nghe thọ, nghe rồi có thể thọ trì, thọ trì rồi có thể tụng, tụng rồi có thể thuyết, thuyết rồi có thể chép, hoặc bảo người chép, cúng dường quyển kinh, cung kính, tôn trọng, ngợi khen.

Văn-thù-sư-lợi! Thị Bồ-tát Ma-ha-tát, ư hậu Mạt thế, pháp dục diệt thời, hữu thành tựu thị đệ tam an lạc hạnh giả. Thuyết thị pháp thời, vô năng não loạn, đắc hảo đồng học, cộng độc tụng thị kinh, diệc đắc đại chúng nhi lai thính thọ, thính dĩ năng trì, trì dĩ năng tụng, tụng dĩ năng thuyết, thuyết dĩ năng thư, nhược sử nhân thư, cúng dường kinh quyển, cung kính tôn trọng tán thán.

“Văn-thù-sư-lợi”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni gọi một tiếng “Văn-thù-sư-lợi”! Ông nên biết! “Vị Bồ-tát Ma-ha-tát này, trong đời Mạt pháp về sau, lúc pháp sắp diệt”: Vị Đại Bồ-tát tu Bồ-tát đạo, ở tương lai lúc pháp sắp diệt, “có người thành tựu hạnh an lạc thứ ba đây”: có vị Bồ-tát có thể thành tựu“hạnh ý an lạc” thứ ba này.

“Khi nói pháp này, không ai có thể não loạn”: đang lúc giảng bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, không người nào có thể não loạn quý vị được. Vì sao? Vì quý vị giảng “Kinh Pháp Hoa”, tất cả các vị hộ pháp trong hàng trời, rồng… tám bộ chúng[1] đều sẽ ủng hộ quý vị; vả lại, bởi vì xưa kia quý vị không gieo nhân não loạn chúng sanh khác, nên hiện đời cũng sẽ không bị chúng sanh não loạn quý vị.

“Được bạn đồng học tốt, cùng đọc tụng kinh này”: đến với quý vị, đều là những người rất tốt, cùng nhau tu hành, mọi người cùng đọc tụng bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này. Hiện tại chúng ta đều nghiên cứu “Kinh Pháp Hoa”, đây có thể nói là “được bạn đồng học tốt”, quý vị không nên cáu kỉnh với nhau! Nên làm bạn đồng học tốt của nhau! Mọi người đều phải cung kính lẫn nhau! “Cũng được đại chúng đến nghe thọ”: không những mọi người cùng nhau nghiên cứu “Kinh Pháp Hoa”, mà còn được rất nhiều người đến nghe và thọ trì bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”.

“Nghe rồi có thể thọ trì”: sau khi nghe “Kinh Pháp Hoa” này rồi, không phải nghe xong là thôi, quý vị cần nên thọ trì bộ “Kinh Pháp Hoa” này. “Thọ trì rồi có thể tụng”: Sau khi thọ trì rồi, quý vị liền có thể tụng niệm. Trì là hằng trì, tức là thường nên học “Kinh Pháp Hoa”; nếu không học, thì không phải hằng trì. Chờ đến khi quý vị thọ trì “Kinh Pháp Hoa” một thời gian dài rồi, thì không cầm đến quyển kinh, mà vẫn có thể tụng được, vẫn có thể nhớ được, chứ không chỉ là có thể đọc thôi. Trì chính là đọc “Kinh Pháp Hoa”; tụng chính là thuộc lòng “Kinh Pháp Hoa”. Để quyển kinh trước mặt, gọi là “trì”, cũng gọi là “đọc”; không cần sử dụng đến quyển kinh, gọi là “tụng”. “Tụng rồi có thể thuyết”: không những có thể thuộc lòng mà còn có thể giảng giải. “Thuyết rồi có thể chép”: không phải chỉ có thể giảng là xong mà còn phải có thể chép bộ kinh này ra.

Đây là năm hạng pháp sư – do tụng niệm, thuộc lòng, thọ trì, biên chép, giảng nói mà làm pháp sư. Tôi có quen pháp sư Như Liên. Chữ viết của ngài rất đẹp. Mỗi ngày ngài đều ngồi xếp bằng như thế này ở trong phòng để chép “Kinh Pháp Hoa”; chép xong rồi, lại đem photocopy, đóng thành một bộ “Kinh Pháp Hoa”. Vị Hòa thượng này trước kia làm quan, về sau xuất gia, chuyên chép “Kinh Pháp Hoa”.

“Hoặc bảo người chép, cúng dường quyển kinh, cung kính, tôn trọng, ngợi khen”: nếu tự mình không thể chép kinh, có thể nhờ người khác chép bộ “Kinh Pháp Hoa” này. Chép xong một bộ, chúng ta đích thân cúi đầu đảnh lễ, lễ bái “Kinh Pháp Hoa” này, cung kính “Kinh Pháp Hoa” này, tôn trọng “Kinh Pháp Hoa” này, tán thán “Kinh Pháp Hoa” này. Bộ “Kinh Pháp Hoa” này, quý vị xem! Chư Phật đều đến đây để chứng minh, Đức Đa Bảo Như Lai cũng đến chứng minh, đây là tối diệu, thật không thể nào nghĩ bàn. Quý vị có tâm cung kính một phần thì sẽ được một phần cảm ứng điều lành; quý vị có tâm cung kính mười phần, thì sẽ được mười phần cảm ứng điều lành. Quý vị gặp được bộ “Kinh Pháp Hoa” này, không nên thờ ơ bỏ qua; cho nên quý vị được nghe “Kinh Pháp Hoa” này là điều bất khả tư nghì!

Ông bà, cha mẹ, thậm chí đến cả tổ phụ, tổ mẫu trước kia của quý vị đều có thể nói là chưa được nghe qua “Kinh Pháp Hoa”, bây giờ những người sanh sau đẻ muộn như quý vị lại được nghe “Kinh Pháp Hoa”, đây gọi là: “siêu Tổ bạt Huyền”, vượt cả đức hạnh tổ tông của quý vị, vì vậy đây là cảnh giới không thể nghĩ bàn. Quý vị chớ cho rằng đây là sự việc rất bình thường! Hiện tại quý vị được học Phật pháp, chính là do có căn lành lớn, có đức hạnh lớn mới có thể được nghe kinh, học Phật pháp.

Tôi lại báo cho quý vị một tin tốt về Chánh Điện của chúng ta. Bây giờ mỗi tối đều có rất đông người, Chánh Điện này lại rất nhỏ; người thì rất đông, vì người đông mà ngồi trong Chánh Điện nhỏ nên không còn một chỗ trống. Đây gọi là “tọa vô hư tịch”, tức là không còn một cái ghế trống; với tình hình này, phải tìm một chỗ rộng hơn. Vì thế mỗi tối, các Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di của Phật Giáo Giảng Đường đều tụng “Chú Đại Bi”; đều nói: “Chánh Điện này mau lớn hơn một chút! Mau chóng rộng hơn một chút, sẽ ngồi thêm được nhiều người một chút!”, tụng chú lâu ngày như thế, trong tuần lễ này, tôi tin rằng Chánh Điện này sẽ rộng ra. Rộng đến cỡ nào? Có thể chứa được bốn, năm trăm người, có thể rộng lớn như thế! Ngồi bốn năm, trăm người, e rằng vẫn còn chỗ trống, quý vị nói xem, có phải là diệu hay không chứ? Chánh Điện nhỏ hẹp này sẽ rộng lớn thêm, quý vị sẽ không ngờ; đợi đến khi nó rộng ra, quý vị sẽ biết, đây đúng là bất khả tư nghì!

Hôm nay tôi báo cho quý vị nghe tin vui này, mọi người trở về nhà, cũng hãy niệm chú giúp, nguyện rằng: “Phật Giáo Giảng Đường mau rộng lớn hơn một chút nhé! Hội Phật Giáo Trung Mỹ cũng sẽ mau phát triển hơn một chút!”. Rộng đến cỡ nào? Càng rộng càng tốt! Bất luận người đông cỡ nào cũng đều có chỗ ngồi. Giống như ngôi Đại Hùng Bảo Điện của chùa Phổ Tế trên núi Phổ Đà, quý vị thấy dường như không lớn lắm, nhưng có một ngàn người vào cũng có thể đứng đủ; thậm chí có mười ngàn người, đại điện này cũng có chỗ; cho dù có một trăm ngàn người, trong đại điện này vẫn có chỗ; vì vậy đây chính là một Bảo Điện bất khả tư nghì.

Thời gian này, quý vị phải niệm chú cho ra một Bảo Điện; Bảo Điện này cũng sẽ có thể lớn, có thể nhỏ. Người đông một chút, nó liền to ra một chút; người ít đi một chút, nó liền nhỏ lại một chút. Quý vị chưa nghe nói đến cảnh giới diệu như thế, đạo tràng tương lai của chúng ta nhất định sẽ như thế, có được công năng này; người đông, nó sẽ to ra, người ít, nó thâu nhỏ lại. Nếu như vị nào không tin, cứ thử chờ xem! Quý vị ở Phật Giáo Giảng Đường hoặc hội Phật Giáo Trung Mỹ trong khoảng ba năm thì sẽ biết giảng đường này: “A! Là như thế!”, người đông nó sẽ rộng ra, người ít nó sẽ hẹp lại; quý vị nên biết, tin tốt tôi báo cho quý vị hôm nay, hoàn toàn là sự thật.

Có người sẽ bảo: “Tôi tuyệt đối không tin có đạo tràng như thế!”, đợi khi quý vị nhìn thấy, người nào không tin cũng phải tin! Khi chưa tận mắt nhìn thấy, tôi bảo quý vị tin, quý vị cũng sẽ không tin. Vì vậy, vấn đề hiện giờ không phải tin hay không tin, đợi sau này, quý vị sẽ rõ thôi! Vào ngày mùng một tháng giêng chúng ta khai giảng lớp hè thứ nhất, tôi đã nói với một người, không biết đó là là tín đồ Phật giáo hay là đệ tử của ma vương, rằng: “Năm nay, Phật giáo nước Mỹ sẽ nở một đóa sen lớn!”. Người ấy nói: “Thật à?”. Tôi bảo: “Sau này ông sẽ thấy!”. Thế mà khi khai giảng lớp hè, ông ta không dám nhìn đóa sen ấy, ông ta sợ. Hoa sen này đã nở, ông ta cũng không thấy.

[1] Tám bộ chúng (bát bộ chúng 八部眾): tám bộ quỉ thần, các vị thần bảo hộ Phật pháp, gồm: trời, rồng, dạ-xoa, càn-thát-bà, a-tu-la, ca-lâu-la, khẩn-na-lavà ma-hầu-la-già.

H2. Trùng Tụng (phân 2 phần)

I1. Giải Thích (phân 2 phần)

J1. Hạnh “Chỉ”

J2. Hạnh “Quán”

I2. Hạnh Ý An Lạc Đã Thành Tựu

J1. HẠNH “CHỈ”

Bấy giờ, Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa này, mà nói kệ rằng:

                       Nếu muốn thuyết kinh này
                       Phải bỏ tâm ganh hờn
                       Mạn, dua, dối tà ngụy
                       Thường tu hạnh chất trực
                       Chẳng nên khinh miệt người
                       Cũng chẳng hý luận pháp
                       Không khiến người nghi hối
                       Rằng: “Ông chẳng thành Phật”

Nhĩ thời, Thế Tôn dục trùng tuyên thử nghĩa, nhi thuyết kệ ngôn:

Nhược dục thuyết thị kinh
Đương xả tật nhuế mạn
Siểm cuống tà ngụy tâm
Thường tu chất trực hạnh
Bất khinh miệt ư nhân
Diệc bất hý luận pháp
Bất linh tha nghi hối
Vân nhữ bất đắc Phật

“Bấy giờ, Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa này, mà nói kệ rằng”: ngay khi ấy, Đức Phật Thích-ca Mâu-ni muốn nói lại nghĩa này một lần nữa, nên dùng kệ để giảng giải.

“Nếu muốn thuyết kinh này”: Đại Bồ-tát tu Bồ-tát đạo, khi muốn giảng nói bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, “Phải bỏ tâm ganh hờn, mạn, dua, dối tà ngụy”: phải xả bỏ tâm ganh tỵ, oán giận, và cả tâm cống cao ngã mạn; cũng phải bỏ tâm nịnh hót người giàu sang, cũng không nên nói dối, chớ nên ôm ấp những thứ tâm tà ngụy này. “Thường tu hạnh chất trực”: thường phải tu hạnh lời nói và việc làm ngay thẳng này. Chất trực chính là lời nói và việc làm đều ngay thẳng, đối với bất kỳ người nào cũng không có dạ quanh co. “Chất trực” này tương phản với “quanh co”; chính là chỗ “trực tâm là đạo tràng”, phải dụng tâm chất trực.

“Chẳng nên khinh miệt người, cũng chẳng hý luận pháp”: không xem thường người, không thấy người khác thấp hèn; chẳng những không xem thường người mà cũng không khinh thường pháp. “Không khiến người nghi hối”: không nên khiến người khác khởi tâm hoài nghi đối với Phật đạo. “Rằng: Ông chẳng thành Phật”: không nên nói: “Anh lười biếng như vậy, giải đãi như vậy, thì không thể thành Phật!”, chớ nói như thế, chớ não loạn người khác!

J2. HẠNH “QUÁN”

Phật tử này nói pháp
                      Thường nhu hòa, hay nhẫn
                      Từ bi với tất cả
                      Chẳng sanh lòng biếng lười.
                      Đại Bồ-tát mười phương
                      Thương chúng nên hành đạo
                      Phải sanh lòng cung kính
                      Đây là Đại sư ta.
                      Với chư Phật Thế Tôn
                      Nghĩ đấng Cha Lành vô thượng
                      Phá trừ lòng kiêu mạn
                      Nói pháp không chướng ngại.

Thị Phật tử thuyết pháp
Thường nhu hòa năng nhẫn
Từ bi ư nhất thiết
Bất sanh giải đãi tâm
Thập phương Đại Bồ-tát
Mẫn chúng cố hành đạo
Ưng sanh cung kính tâm
Thị tắc ngã Đại sư
Ư chư Phật Thế Tôn
Sanh vô thượng phụ tưởng
Phá ư kiêu mạn tâm
Thuyết pháp vô chướng ngại

“Phật tử này nói pháp, thường nhu hòa, hay nhẫn”: vị Bồ-tát Ma-ha-tát này thuyết pháp, thường rất dịu dàng, hay nhẫn nhục, đây là “mặc áo Như Lai” (trước Như Lai y). “Từ bi với tất cả”: dùng lòng từ bi đối với tất cả chúng sanh; đây chính là “vào nhà Như Lai” (nhập Như Lai thất). “Chẳng sanh lòng biếng lười”: không khởi tâm khinh mạn, biếng nhác.

“Đại Bồ-tát mười phương, thương chúng nên hành đạo”: Bồ-tát Ma-ha-tát trong mười phương, các Ngài vì sao hành Bồ-tát đạo? Vì thương xót chúng sanh, nên các Ngài tu hành Bồ-tát đạo. “Phải sanh lòng cung kính, đây là Đại sư ta”: chúng ta phải một dạ cung kính đối với Bồ-tát Ma-ha-tát ở mười phương; Phải quán tưởng thế nào? Nên nghĩ: Đây là bậc thầy tốt nhất của mình! “Với chư Phật Thế Tôn, nghĩ đấng Cha Lành vô thượng”: Đối với Đại Bồ-tát, nghĩ tưởng như là bậc Đại sư, đối với chư Phật Thế Tôn, nghĩ tưởng như người cha đại từ bi vô thượng. “Phá trừ lòng kiêu mạn, nói pháp không chướng ngại”: nên phá trừ tâm kiêu ngạo, ngã mạn. Khi nói tất cả pháp, phải không có chỗ chướng ngại.

I2. HẠNH Ý AN LẠC ĐÃ THÀNH TỰU

                       Pháp thứ ba như thế
                       Người trí phải giữ gìn
                       Một lòng an lạc hạnh
                       Vô lượng chúng cung kính.

Đệ tam pháp như thử
Trí giả ưng thủ hộ
Nhất tâm an lạc hạnh
Vô lượng chúng sở kính.

Phần thứ ba, “hạnh ý an lạc” là như thế. Người có trí, nên y theo phương pháp này mà tu tập, giữ gìn hạnh an lạc này, một lòng tu tập hạnh an lạc này. Vô lượng chúng sanh đều nên cung kính vị Bồ-tát tu hành Bồ-tát đạo y như thế.

Thệ Nguyện Hạnh An Lạc (phân 2 phần)

H1. Trường Hàng (phân 2 phần)

I1. Nói Rõ Hành Pháp (phân 2 phần)

J1. Giải Thích Hành Pháp

J2. Giải Thích rõ Thế Nào Là Thệ Nguyện Hạnh An Lạc Đã Thành Tựu

I2. Khen Ngợi Kinh Pháp

H2. Trùng Tụng (phân 2 phần)

J1. GIẢI THÍCH HÀNH PHÁP

Lại nữa, này Văn-thù-sư-lợi! Bồ-tát Ma-ha-tát ở đời Mạt pháp sau này, lúc pháp sắp diệt, có vị nào trì Kinh Pháp Hoa này, ở trong hàng người tại gia, xuất gia sanh lòng đại từ; ở trong hàng người chẳng phải Bồ-tát, sanh lòng đại bi, nên nghĩ thế này: những người như thế thì bị mất lợi lớn. Đức Như Lai phương tiện, tùy nghi thuyết pháp mà chẳng nghe, chẳng biết, chẳng giác, không hỏi, không tin, không hiểu. Người đó dầu không hỏi, không tin, không hiểu kinh này, khi ta đắc A-nậu-đa-la tam-miệu tam-bồ-đề, tùy ở chỗ nào, ta đều dùng sức thần thông, sức trí huệ dẫn dắt, khiến họ được trụ trong pháp này.

Hựu Văn-thù-sư-lợi! Bồ-tát Ma-ha-tát, ư hậu Mạt thế, pháp dục diệt thời, hữu trì thị Pháp Hoa Kinh giả, ư tại gia xuất gia nhân trung, sanh đại từ tâm, ư phi Bồ-tát nhân trung, sanh đại bi tâm, ưng tác thị niệm: như thị chi nhân, tắc vị đại thất. Như Lai phương tiện, tùy nghi thuyết pháp, bất văn, bất tri, bất giác, bất vấn, bất tin, bất giải. Kỳ nhân tuy bất vấn, bất tin, bất giải thị kinh, ngã đắc A-nậu-đa-la tam-miệu tam-bồ-đề thời, tùy tại hà địa, dĩ thần thông lực, trí huệ lực dẫn chi, linh đắc trụ thị pháp trung.

“Lại nữa, này Văn-thù-sư-lợi”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni lại gọi Bồ-tát Diệu Cát Tường này một tiếng. Ngài bảo: “Này Diệu Cát Tường”! “Bồ-tát Ma-ha-tát ở đời Mạt pháp sau này, lúc pháp sắp diệt”: Đại Bồ-tát tu Bồ-tát đạo, vào đời Mạt pháp sau này, khi pháp sắp sửa đoạn diệt, “có vị nào trì Kinh Pháp Hoa này”: nếu có Bồ-tát nào thọ trì, đọc tụng “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”. “Ở trong hàng người tại gia, xuất gia sanh lòng đại từ”: tại gia, là chỉ cho Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di;xuất gia, chính là Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni. Ở trong những hàng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni và Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di này, nên khởi lòng đại từ. Từ, tức có thể làm cho chúng sanh đều đạt được an lạc. “Ở trong hàng người chẳng phải Bồ-tát, sanh lòng đại bi”: ở trong hàng người không tu hành pháp Phật, thậm chí đối với những kẻ hủy báng pháp Phật, nên khởi lòng đại bi. Bi năng cứu khổ, có thể trừ bỏ khổ của những chúng sanh tạo tội.

“Nên nghĩ thế này: những người như thế thì bị mất lợi lớn”: nên khởi ý nghĩ này. Là ý nghĩ gì? Như hạng người bị mất đi lợi ích rất lớn! Đây là tổn thất rất lớn của họ! Tổn thất lớn điều gì? “Đức Như Lai phương tiện, tùy nghi thuyết pháp”: pháp mà Đức Như Lai thuyết đều là phương tiện tùy nghi; gặp hạng người nào, sẽ giảng pháp gì. Gặp hạng người có căn tánh Đại thừa thì nói pháp Đại thừa; gặp hạng người có căn tánh Tiểu thừa thì nói pháp Tiểu thừa. Chỗ gọi là “Phật dùng một âm diễn nói pháp, chúng sanh tùy loài đều được hiểu” (Phật dĩ nhất âm diễn thuyết pháp, chúng sanh tùy loại các đắc giải). Đức Phật chỉ dùng một loại âm thanh để diễn nói Phật pháp, chúng sanh chủng loại không đồng nhau, nhưng mỗi loại đều hiểu rõ pháp Phật thuyết.

Hiện nay, loại người tạo tội này không nghĩ đến việc học Phật pháp, “chẳng nghe, chẳng biết, chẳng giác, không hỏi, không tin, không hiểu”: chẳng nghe Phật pháp, cũng chẳng biết Phật pháp, tự mình cũng chẳng giác ngộ. Vì sao chẳng nghe, chẳng biết, chẳng giác? Chính vì không thưa hỏi; tự mình không hiểu biết, cũng không hỏi người hiểu biết. Người ấy không có lòng tin, cũng không thật sự muốn hiểu Phật pháp. Vì vậy, hạng người này bị thiệt hại rất lớn.

“Người đó dầu không hỏi, không tin, không hiểu kinh này”: hạng người này, tuy không thưa hỏi diệu lý của “Kinh Pháp Hoa”, không tin diệu lý của “Kinh Pháp Hoa”, cũng không hiểu rõ diệu lý của “Kinh Pháp Hoa” này. “Khi ta đắc A-nậu-đa-la tam-miệu tam-bồ-đề, tùy ở chỗ nào, ta đều dùng sức thần thông, sức trí huệ dẫn dắt, khiến họ được trụ trong pháp này”: Ta, đây là Đại Bồ-tát tu Bồ-tát đạo. Vị ấy phát nguyện: khi ta đạt được Vô thượng chánh đẳng chánh giác, bất luận ở nơi nào, ta đều dùng năng lực thần thông và năng lực trí huệ của mình để tiếp dẫn hạng người không nghe, không hỏi, không tin kia, khiến cho họ cũng sẽ trụ trong diệu pháp này.

J2. GIẢI THÍCH RÕ THẾ NÀO LÀ THỆ NGUYỆN HẠNH AN LẠC ĐÃ THÀNH TỰU

Văn-thù-sư-lợi! Bồ-tát Ma-ha-tát ấy, vào lúc sau khi Đức Như Lai diệt độ, thành tựu pháp thứ tư đây, lúc nói pháp này, không có lỗi lầm, thường được các hàng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di, quốc vương, vương tử, đại thần, nhân dân, Bà-la-môn, cư sĩ cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen. Chư thiên ở trên không, vì nghe pháp cũng thường theo hầu. Nếu ở thôn xóm, thành ấp, rừng núi vắng vẻ, có người đến muốn gạn hỏi, hàng chư thiên thường vì pháp mà ngày đêm bảo vệ vị ấy, có thể khiến cho người nghe đều được vui mừng. Vì sao? Vì kinh này được thần lực của tất cả các Đức Phật thuở quá khứ, vị lai, hiện tại bảo hộ.

Văn-thù-sư-lợi! Thị Bồ-tát Ma-ha-tát, ư Như Lai diệt hậu, hữu thành tựu thử đệ tứ pháp giả, thuyết thị pháp thời, vô hữu quá thất, thường vị Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di, quốc vương, vương tử, đại thần, nhân dân, Bà-la-môn, cư sĩ đẳng, cúng dường cung kính, tôn trọng tán thán. Hư không chư thiên, vị thính pháp cố, diệc thường tùy thị. Nhược tại tụ lạc, thành ấp. không nhàn lâm trung, hữu nhân lai dục nạn vấn giả, chư thiên trú dạ, thường vị pháp cố, nhi vệ hộ chi, năng linh thính giả giai đắc hoan hỷ. Sở dĩ giả hà? Thử kinh thị nhất thiết quá khứ, vị lai, hiện tại chư Phật, thần lực sở hộ cố.

“Văn-thù-sư-lợi”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni lại gọi một tiếng “Văn-thù-sư-lợi”! “Bồ-tát Ma-ha-tát ấy, vào lúc sau khi Đức Như Lai diệt độ, thành tựu pháp thứ tư đây”: hàng Đại Bồ-tát này, sau khi Phật diệt độ, có vị thành tựu hạnh an lạc thứ tư; hạnh an lạc thứ tư ở đây chính là “phát nguyện”.

Vị ấy có thể thành tựu hạnh an lạc thứ tư nêu trên, “lúc nói pháp này, không có lỗi lầm”: ngay khi giảng nói bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, cũng không có lỗi lầm. “Thường được các hàng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di”: vị ấy thường được tất cả Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di, cho đến “Quốc vương, vương tử, đại thần, nhân dân, Bà-la-môn, cư sĩ”, “cúng dường, cung kính, tôn trọng, ngợi khen”: những hạng người này đều sẽ cúng dường, cung kính vị ấy, lại còn tôn trọng, ngợi khen vị ấy. Không chỉ người trong nhân gian cung kính cúng dường, khen ngợi vị Đại Bồ-tát tu Bồ-tát đạo như thế, ngay cả “chư thiên ở trên không, vì nghe pháp cũng thường theo hầu”: tất cả chư thiên trên hư không, đều vì nghe pháp, cũng thường đi theo, hầu hạ vị Bồ-tát này.

“Nếu ở thôn xóm, thành ấp, rừng núi vắng vẻ”: hoặc ở trong thôn xóm, hoặc ở trong thành thị, hoặc ở trong rừng vắng vẻ trên núi, “có người đến muốn gạn hỏi”: quý vị tu hành ở những nơi ấy, nếu có người muốn đến vấn nạn quý vị, khảo nghiệm quý vị. “Hàng chư thiên thường vì pháp mà ngày đêm bảo vệ vị ấy, có thể khiến cho người nghe đều được vui mừng”: tất cả các vị thiện thần hộ pháp, Thiên long bát bộ ngày đêm thường vì hộ trì Phật pháp mà đến bảo vệ vị Bồ-tát tu Bồ-tát đạo này. Thế thì khi họ đến vấn nạn quý vị, quý vị dùng diệu nghĩa Đại thừa đáp trả, có thể khiến cho tất cả những người đến nghe kinh pháp đều được vui vẻ.

“Vì sao”: vì lý do gì? “Vì kinh này được thần lực của tất cả các Đức Phật thuở quá khứ, vị lai, hiện tại bảo hộ”: chư Phật trong ba đời đều ủng hộ bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, vì vậy nếu có vấn đề gì trở ngại, khốn khó, đều có thể hóa thành không.

J2. Khen Ngợi Kinh Pháp (phân 2 phần)

J1. Nêu Pháp Khen Ngợi Chung

J2. Tóm Tắt Dụ Khen Ngợi Rộng

J1. NÊU PHÁP KHEN NGỢI CHUNG

Này Văn-thù-sư-lợi ! Kinh Pháp Hoa này, ở trong vô lượng kiếp, thậm chí danh tự còn chẳng được nghe, huống chi được thấy, thọ trì, đọc tụng.

Văn-thù-sư-lợi! Thị Pháp Hoa Kinh ư vô lượng kiếp trung, nãi chí danh tự bất khả đắc văn, hà huống đắc kiến, thọ trì, độc tụng.

“Này Văn-thù-sư-lợi”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni lại gọi Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi, “Kinh Pháp Hoa này, ở trong vô lượng kiếp, thậm chí danh tự còn chẳng được nghe”: bộ “Kinh Pháp Hoa” này, ở trong vô lượng vô lượng kiếp, có rất nhiều người ngay cả tên kinh “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” còn không được nghe. Hiện nay, tại nước Nhật có tông phái Nhật Liên, chỉ chuyên niệm tên kinh “Nam Mô Diệu Pháp Liên Hoa Kinh”, chứng tỏ họ đã nghe danh tự này; trước đây họ đều không được nghe danh tự này, bây giờ họ niệm “Nam Mô Diệu Pháp Liên Hoa Kinh”, tức là đã nghe được danh tự này rồi! “Huống chi được thấy, thọ trì, đọc tụng”: huống gì quý vị có thể thấy được bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này ư! Không dễ thấy được; huống gì quý vị có thể thọ trì, đọc tụng “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này.

J2. Tóm Tắt Dụ Khen Ngợi Rộng (phân 2 phần)

K1. Dụ Không Cho Hạt Châu (phân 2 phần)

L1. Lập dụ

L2. Hợp Với Pháp

K2. Dụ Cho Hạt Châu

L1. LẬP DỤ

Này Văn-thù-sư-lợi! Ví như Chuyển Luân Thánh Vương hùng mạnh, muốn dùng uy thế hàng phục các nước, mà vua các nước nhỏ chẳng thuận mệnh lệnh. Vua Chuyển Luân liền đem các đội quân đi đánh dẹp. Vua thấy các đội quân chiến đấu có công, liền rất vui mừng, theo công ban thưởng, hoặc ban cho ruộng, nhà, thôn xóm, thành ấp; hoặc ban cho y phục, các thứ trang sức; hoặc ban cho các thứ châu báu, vàng, bạc, lưu ly, xa cừ, mã não, san hô, hổ phách, voi, ngựa, xe cộ, tôi tớ, nhân dân. Chỉ viên minh châu trong búi tóc là chẳng đem cho. Vì sao? Vì chỉ trên đỉnh đầu vua mới có viên châu này, nếu đem cho họ, các quyến thuộc của vua ắt sẽ rất kinh ngạc.

Văn-thù-sư-lợi! thí như cường lực Chuyển Luân Thánh Vương, dục dĩ uy thế hàng phục chư quốc, nhi chư tiểu vương bất thuận kỳ mệnh. Thời Chuyển Luân vương khởi chủng chủng binh nhi vãng thảo phạt. Vương kiến binh chúng chiến hữu công giả, tức đại hoan hỷ, tùy công thưởng tứ, hoặc dữ điền trạch, tụ lạc, thành ấp, hoặc dữ y phục, nghiêm thân chi cụ, hoặc dữ chủng chủng trân bảo, kim, ngân, lưu ly, xa cừ, mã não, san hô, hổ phách, tượng, mã, xa thừa, nô tỳ, nhân dân. Duy kế trung minh châu bất dĩ dữ chi. Sở dĩ giả hà? Độc vương đỉnh thượng hữu thử nhất châu, nhược dĩ dữ chi, vương chư quyến thuộc, tất đại kinh quái.

“Này Văn-thù-sư-lợi! Ví như Chuyển Luân Thánh Vương hùng mạnh, muốn dùng uy thế hàng phục các nước”: Văn-thù-sư-lợi! Giống như Chuyển Luân Thánh Vương có sức mạnh kia, muốn dùng uy đức, thế lực của ông ta để hàng phục các nước khác. “Mà vua các nước nhỏ chẳng thuận mệnh lệnh”: quốc vương của các nước nhỏ kia không nghe theo mệnh lệnh của vị Chuyển Luân Thánh Vương này. “Vua Chuyển Luân liền đem các đội quân đi đánh dẹp”: lúc bấy giờ, Chuyển Luân Thánh Vương liền đem các binh lực chinh phạt những nước kia.

“Vua thấy các đội quân chiến đấu có công, liền rất vui mừng, theo công ban thưởng”: Chuyển Luân Thánh Vương thấy các đội quân chiến đấu có công, sanh lòng vui mừng, tùy theo công lao lớn nhỏ đã lập được mà ban thưởng cho họ. “Hoặc ban cho ruộng, nhà, thôn xóm, thành ấp”: hoặc cấp cho họ một ít đất đai và nhà cửa để ở, hoặc là thôn xóm, thành ấp; “hoặc ban cho y phục, các thứ trang sức”: hoặc ban cho họ chút ít quần áo và các vật dụng để tô điểm cho thân; “hoặc ban cho các thứ châu báu, vàng, bạc, lưu ly, xa cừ, mã não, san hô, hổ phách, voi, ngựa, xe cộ, tôi tớ, nhân dân”: hoặc ban thưởng cho họ các thứ châu báu quý như vàng, bạc, lưu ly, xa cừ, mã não, hổ phách, san hô, hoặc một con voi, hoặc ngựa, hoặc xe cộ, hoặc một vài người làm công và nhân dân.

* * *

Đoạn kinh văn này vẫn chưa giảng xong, nhưng tôi muốn báo với mọi người một tin: chủ nhật tuần này, Đạo Tràng chúng ta sẽ cử hành pháp hội Vu Lan. Vu Lan là âm Phạn (Ullambana), dịch là “Giải đảo huyền”, ý giống như người bị treo ngược, rất khổ sở, bây giờ cởi dây trói cho họ. Cởi trói cho ai? Cởi cho cha mẹ, tổ tiên trong đời quá khứ của chúng ta bị treo ngược. Chúng ta không một ai biết được tổ tiên, cha mẹ đời quá khứ của mình có công hay có tội? Người có công, đương nhiên hoặc sanh về thế giới Cực Lạc, hoặc sanh lên trời, hoặc sanh xuống nhân gian làm Tổng thống, đều không nhất định. Nếu có tội? Hoặc phải đọa xuống địa ngục, hoặc chuyển sanh trong loài ngạ quỷ, loài súc sanh, cũng đều không quyết chắc được.

Ngày rằm tháng bảy âm lịch là ngày kỷ niệm tôn giả Đại Mục-kiền-liên siêu độ cho mẹ của ngài. Những chúng sanh chúng ta cũng có thể mượn ngày này, tu tạo công đức cho cha mẹ bảy đời quá khứ, để siêu độ họ. Nếu quý vị cảm thấy mình rất nóng nảy, lửa vô minh rất mạnh thì có thể biết được tổ tiên, cha mẹ đời quá khứ của quý vị chẳng thể lìa khổ được vui, bởi vì mỗi ngày họ đều giúp quý vị nổi giận, bảo quý vị tạo tội nghiệp để mau cùng họ sum họp hơn. Nếu quý vị có cái cảm giác này, thì lúc này nên đến siêu độ cho tổ tiên, cha mẹ bảy đời quá khứ của mình, tạo công đức cho họ. Ở phương Tây, trước kia có rất ít kiểu đạo tràng như thế này, bây giờ đã có rồi, quý vị chớ bỏ lỡ cơ hội; là những người con cháu hiếu thảo, quý vị hãy tạo một ít công đức cho tổ tiên, cha mẹ của mình.

* * *

Chuyển Luân Thánh Vương thấy đội quân của mình chiến đấu thắng lợi, những người có công đều phải ban thưởng, vì vậy nói “hoặc ban cho ruộng, nhà”, hoặc cho họ ruộng đất, hoặc cho họ nhà cửa. Nhưng “ruộng đất” không phải chính là ruộng đất, ruộng là dụ cho tam-muội, cũng chính là “định”; nhà là dụ cho“trí huệ”. “Thôn xóm” là dụ cho quả vị thứ nhất Tu-đà-hoàn và quả vị thứ hai Tư-đà-hàm; “thành” là dụ cho quả vị thứ ba A-na-hàm; “ấp” là dụ cho quả vị thứ tư A-la-hán. Ngoài ra, “y phục” là dụ cho nhẫn nhục; ngay cả “bảy báu” cũng nhằm dụ cho thiện pháp Thất giác chi, hay còn gọi là Thất Bồ-đề phần.“Voi, ngựa, xe cộ” đều biểu thị cho Nhị thừa; “tôi tớ” là dụ cho công dụng của thần thông, là công năng, lợi ích của thần thông; “nhân dân” là dụ cho thiện pháp.

“Chỉ viên minh châu trong búi tóc là chẳng đem cho”: trong búi tóc của Chuyển Luân Thánh Vương có một viên minh châu cực kỳ quý giá, nhưng vị ấy không thể đem nó ban thưởng cho những tướng quân và binh sĩ có công, không thể thưởng cho bất cứ ai. “Vì sao”: vì lý do gì? “Vì chỉ trên đỉnh đầu vua mới có viên châu này”: vì chỉ trên đỉnh đầu của Chuyển Luân Thánh Vương mới có viên minh châu này! Do vậy, vị ấy không thể ban tặng nó lại cho người khác. “Nếu đem cho họ, các quyến thuộc của vua ắt sẽ rất kinh ngạc”: nếu như Chuyển Luân Thánh Vương ban viên minh châu này cho những người có công, thì các quyến thuộc của vị ấy nhất định sẽ rất ngạc nhiên (kinh quái). Ngạc nhiên vì không tin có sự việc này, cũng không tin mình được ban thưởng hậu hĩnh như thế.

L2. HỢP VỚI PHÁP

Này Văn-thù-sư-lợi! Như Lai cũng như thế, dùng sức thiền định trí huệ được cõi nước pháp, làm vua trong ba cõi, mà các ma vương chẳng chịu thuận phục. Các tướng hiền thánh của Như Lai cùng ma đánh nhau. Những người có công, lòng cũng vui mừng. Ở trong bốn chúng, vì họ mà nói các kinh, khiến tâm họ vui thích, ban cho thiền định, giải thoát, vô lậu căn lực, tài sản các pháp; lại còn ban cho thành Niết-bàn, bảo rằng đã được diệt độ, dẫn dắt tâm họ, khiến cho mọi người đều được vui mừng, mà chẳng vì họ nói Kinh Pháp Hoa này.

Văn-thù-sư-lợi! Như Lai diệc phục như thị, dĩ thiền định trí huệ lực, đắc pháp quốc độ, vương ư tam giới, nhi chư ma vương bất khẳng thuận phục. Như Lai hiền thánh chư tướng dữ chi cộng chiến, kỳ hữu công giả, tâm diệc hoan hỷ, ư tứ chúng trung, vị thuyết chư kinh, linh kỳ tâm duyệt, tứ dĩ thiền định, giải thoát, vô lậu căn lực, chư pháp chi tài, hựu phục tứ dữ Niết-bàn chi thành, ngôn đắc diệt độ, dẫn đạo kỳ tâm, linh giai hoan hỷ, nhi bất vị thuyết thị Pháp Hoa Kinh.

“Này Văn-thù-sư-lợi”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni lại gọi một tiếng Văn-thù-sư-lợi! “Như Lai cũng như thế”: Phật Thích-ca Mâu-ni Ta cũng giống như Chuyển Luân Thánh Vương, “dùng sức thiền định trí huệ được cõi nước pháp, làm vua trong ba cõi”: dùng tam-muội thiền định bất khả tư nghì này và sức mạnh trí huệ mà đạt được diệu pháp vô thượng, làm đấng Pháp Vương trong ba cõi. Đức Phật là vua pháp trong ba cõi: Dục giới, Sắc giới và Vô Sắc giới; “Phật là Pháp Vương, tự tại đối với các pháp” (Phật vi pháp vương, ư pháp tự tại), vì Đức Phật đạt được đại trí đại huệ, đạt được pháp chân chánh.

Tuy Đức Phật đạt được diệu pháp vô thượng, là vua trong các pháp, vua khắp ba cõi, “mà các ma vương chẳng chịu thuận phục”: nhưng tất cả ma vương không chịu thuận phục; chúng không chịu đầu hàng, không cam tâm quy thuận. Vì vậy, “các tướng hiền thánh của Như Lai cùng ma đánh nhau”: Đức Như Lai thống lĩnh các hàng Đại thừa, Nhị thừa, Tam thừa – tất cả các tướng, cùng chiến đấu với ma vương. Giống như hiện nay chúng ta xuất bản “Tạp Chí Kim Cang Bồ-đề Hải”, cũng là chiến đấu với ma vương; chúng ta phải bảo vệ Phật pháp chân chính, vì vậy những “chiêu bài giả hiệu” kia của họ đều sẽ phải lộ ra.

“Những người có công, lòng cũng vui mừng”: những người đánh bại ma vương lập nên công lao, tâm Phật cũng vui mừng. “Ở trong bốn chúng, vì họ mà nói các kinh, khiến tâm họ vui thích”: Đức Phật ở trong bốn chúng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di, nói cho mọi người nghe tất cả kinh điển. Hoặc nói giáo pháp Tam tạng, hoặc nói giáo pháp Phương-đẳng, hoặc nói giáo pháp Bát-nhã, hoặc nói về tám loại giáo: tạng, thông, biệt, viên, đốn, tiệm, bí mật, bất định; nói giáo lý của các kinh cho tất cả chúng sanh nghe, khiến cho lòng họ rất vui mừng.

“Ban cho thiền định, giải thoát, vô lậu căn lực, tài sản các pháp”: Đức Phật liền ban cho chúng sanh công lực thiền định, đức giải toát, trí huệ vô lậu, lại còn có Ngũ căn, Ngũ lực. “Căn” là Ngũ căn, “lực” là Ngũ lực. Ngũ căn này chính là: tín căn, tấn căn, niệm căn, định căn và huệ căn; “tín, tấn, niệm, định, huệ” từ năm căn sanh ra, vì nó có sức mạnh của năm thứ, nên còn gọi là “Ngũ lực”. Đức Phật đem tất cả pháp tài ban tặng cho các chúng sanh.

“Lại còn ban cho thành Niết-bàn”: lại ban cho chúng sanh thành Niết-bàn. Niết-bàn sao gọi là “thành”? Vì nó có thể phòng địch, có thể phòng ngự kẻ địch tấn công; cũng chính là có thể phòng bị ma vương, ma vương không cách nào phá hoại Niết-bàn này của quý vị được, vì vậy gọi là thành Niết-bàn. “Bảo rằng đã được diệt độ, dẫn dắt tâm họ, khiến cho mọi người đều được vui mừng”: bảo là các vị đã được diệt độ rồi, dẫn dắt tâm chúng sanh, khiến cho tâm của tất cả chúng sanh đều hoan hỷ. “Mà chẳng vì họ nói Kinh Pháp Hoa này”: mà giữ lại loại diệu pháp của “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”, không nói cho tất cả chúng sanh. “Kinh Pháp Hoa” này cũng giống như viên bảo châu trong búi tóc của Chuyển Luân Thánh Vương, không thể tùy tiện giảng cho người khác.

K2 . Dụ cho hạt châu (phân 2 phần)

L1. Lập Dụ

L2. Hợp Chung Với Pháp

L1. LẬP DỤ

Này Văn-thù-sư-lợi! Ví như vua Chuyển Luân thấy những người trong các đội quân lập được công lớn, lòng rất vui mừng, đem hạt châu khó tin này, từ lâu ở trong búi tóc, không thể vọng cho người khác, mà nay đem cho họ.

Văn-thù-sư-lợi! Như Chuyển Luân vương, kiến chư binh chúng hữu đại công giả, tâm thậm hoan hỷ, dĩ thử nan tín chi châu, cửu tại kế trung, bất vọng dữ nhân, nhi kim dữ chi.

“Này Văn-thù-sư-lợi”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni lại gọi Văn-thù-sư-lợi một tiếng – Diệu Cát Tường! “Ví như vua Chuyển Luân thấy những người trong các đội quân lập được công lớn, lòng rất vui mừng”: giống như Chuyển Luân Thánh Vương khi thấy tướng sĩ các quân đội đánh trận, người lập được công lớn, thì trong lòng rất vui. “Đem hạt châu khó tin này, từ lâu ở trong búi tóc, không thể vọng cho người khác, mà nay đem cho họ”: đem bảo châu khó tin này, đã cất giấu trong búi tóc lâu nay, không thể tùy tiện cho người khác, mà nay vì những người kia có công quá lớn, nên đã ban cho họ.

L2. HỢP CHUNG VỚI PHÁP

Như Lai cũng lại như vậy, là Đại Pháp Vương trong ba cõi, đem pháp giáo hóa tất cả chúng sanh, thấy quân Hiền thánh đánh nhau với ma ngũ ấm, ma phiền não, ma chết, lập được công lớn, diệt ba độc, thoát ba cõi, phá lưới ma. Bấy giờ, Đức Như Lai cũng rất vui mừng, Kinh Pháp Hoa này có thể khiến cho chúng sanh đạt đến Nhất thiết chủng trí, tất cả thế gian nhiều oán hận khó tin, trước nay chưa từng nói, mà nay tuyên nói.

Như Lai diệc phục như thị, ư tam giới trung, vi Đại Pháp Vương, dĩ pháp giáo hóa nhất thiết chúng sanh, kiến hiền thánh quân dữ ngũ ấm ma, phiền não ma, tử ma cộng chiến, hữu đại công huân, diệt tam độc, xuất tam giới, phá ma võng. Nhĩ thời, Như Lai diệc đại hoan hỷ, thử Pháp Hoa Kinh, năng linh chúng sanh chí Nhất thiết trí, nhất thiết thế gian đa oán nan tín, tiên sở vị thuyết, nhi kim thuyết chi.

“Như Lai cũng lại như vậy”: Thích-ca Mâu-ni Ta cũng giống như Chuyển Luân Thánh Vương. “Là Đại Pháp Vương trong ba cõi, đem pháp giáo hóa tất cả chúng sanh”: làm Đại Pháp Vương ở trong ba cõi: Dục giới, Sắc giới và Vô Sắc giới, dùng diệu pháp vô thượng giáo hóa tất cả chúng sanh.

“Thấy quân Hiền thánh đánh nhau với ma ngũ ấm, ma phiền não, ma chết”: thấy những hàng Sơ quả, Nhị quả, Tam quả, Tứ quả A-la-hán, hoặc hàng Nhị thừa Duyên giác, hoặc hàng Bồ-tát; những hàng này đều gọi là “quân Hiền thánh”. Đánh nhau với “ngũ ấm ma”, chính là: “Sắc, thọ tưởng hành, thức”; ngũ ấm ma này mỗi người chúng ta đều có đủ. Có ma phiền não, còn có ma chết. Ai cũng đều phải chết, chết cũng là một thứ ma; hiện nay chúng ta muốn tu thành Phật, không còn sanh tử, vì vậy phải chiến đấu với ma chết này. “Lập được công lớn”: đánh nhau với ma ngũ ấm, ma phiền não, ma chết và đã chiến thắng chúng, vì vậy có công lao rất lớn. “Diệt ba độc, thoát ba cõi, phá lưới ma”: có thể diệt trừ ba độc tham, sân, si; có thể vượt thoát Dục giới, Sắc giới, Vô Sắc giới; phá lưới của ma vương.

“Bấy giờ, Đức Như Lai cũng rất vui mừng”: tu hành, có thể chiến thắng ma chết, cũng chiến thắng cả ma phiền não và ma ngũ ấm; lúc này lưới ma đã bị phá tan! Đức Như Lai thấy những người tu tập pháp Nhị thừa và Đại thừa đều có chỗ thành tựu, nên cũng rất vui mừng. “Kinh Pháp Hoa này có thể khiến cho chúng sanh đạt đến Nhất thiết chủng trí”: bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này có thể khiến tất cả chúng sanh đạt được tất cả trí tuệ. “Tất cả thế gian nhiều oán hận khó tin”: người trong thế gian phần nhiều oán hận đạo lý này của “Kinh Pháp Hoa”, cũng không dễ tin; thế nên “trước nay chưa từng nói, mà nay tuyên nói”: Đức Như Lai từ hơn bốn mươi năm về trước đến nay chưa từng nói “Kinh Pháp Hoa”, đến bây giờ mới giảng cho mọi người nghe chỗ vi diệu của “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”.

“Này Văn-thù-sư-lợi! Kinh Pháp Hoa này là lời nói bậc nhất của các Đức Như Lai, vô cùng sâu xa so với các lời thuyết giảng khác; sau cùng mới ban cho, như vị vua uy dũng, giữ gìn viên minh châu từ rất lâu, nay mới ban cho. Này Văn-thù-sư-lợi! Kinh Pháp Hoa này là tạng bí mật của các Đức Phật Như Lai, đứng đầu trong các kinh, được giữ gìn đã rất lâu, không tự tiện tuyên nói, bắt đầu hôm nay mới phô bày cho các ông.”

“Văn Thù Sư Lợi! Thử Pháp Hoa Kinh, thị chư Như Lai đệ nhất chi thuyết, ư chư thuyết trung, tối vi thậm thâm; mạt hậu tứ dữ, như bỉ cường lực chi vương, cửu hộ minh châu, kim nãi dữ chi. Văn Thù Sư Lợi! Thử Pháp Hoa Kinh, chư Phật Như Lai bí mật chi tạng, ư chư kinh trung, tối tại kỳ thượng, trường dạ thủ hộ, bất vọng tuyên thuyết, thủy ư kim nhật, nãi dữ nhữ đẳng, nhi phu diễn chi.”
“Văn-thù-sư-lợi”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni lại bảo Bồ-tát Văn-thù-sư-lợi, “Kinh Pháp Hoa này là lời nói bậc nhất của các Đức Như Lai”; bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này lời nói bậc nhất của chư Phật đời quá khứ, là lời nói bậc nhất của chư Phật đời hiện tại, cũng là lời nói bậc nhất của chư Phật đời vị lai. “Vô cùng sâu xa so với các lời thuyết giảng khác”: trong các kinh điển mà Đức Phật đã giảng nói, “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này cao tột sâu mầu, chẳng pháp nào có thể cao hơn, cũng chẳng pháp nào có thể sâu hơn. “Sau cùng mới ban cho, như vị vua uy dũng, giữ gìn viên minh châu từ rất lâu, nay mới ban cho”: đây là thứ ban cho tất cả chúng sinh cuối cùng, giống như vị Chuyển Luân Thánh Vương có uy đức lớn, có sức mạnh mẽ; ông ta cất giữ một viên minh châu ở trong búi tóc đã rất lâu, bây giờ vì những người lập được công trận lớn lao kia, nên đã ban tặng viên minh châu này cho họ.

“Này Văn-thù-sư-lợi! Kinh Pháp Hoa này là tạng bí mật của các Đức Phật Như Lai”: Bồ-tát Diệu Cát Tường! bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này là kho tàng bí mật của tất cả các Đức Phật trong mười phương, của tất cả các Đức Phật trong ba đời; rất bí mật, là pháp bất truyền, xưa nay chưa từng truyền trao. “Đứng đầu trong các kinh”: trong các kinh điển Đức Phật từng giảng nói, bộ kinh này là tối thượng. “Được giữ gìn đã rất lâu, không tự tiện tuyên nói”: từ trước đến nay, Ta giữ gìn bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này dường như đã rất lâu, không tùy tiện thuyết giảng. “Bắt đầu hôm nay mới phô bày cho các ông”: đến giờ này, Ta mới phân biệt diễn bày, giảng nói cho đại chúng trong pháp hội nghe. Vì vậy, các vị chớ có ý xem thường khi nghe pháp này!

H2. Trùng Tụng (phân 2 phần)

I1. Pháp Hạnh

I2. Khen Ngợi Kinh

I1. PHÁP HẠNH

Bấy giờ, Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa này mà nói kệ rằng:

                       Thường tu hạnh nhẫn nhục
                       Thương xót hết tất cả
                       Mới có thể diễn nói
                       Kinh Phật đã khen ngợi.
                       Đời Mạt thế về sau
                       Người thọ trì kinh này
                       Hàng tại gia, xuất gia
                       Và chẳng phải Bồ-tát.
                       Nên sanh lòng từ bi
                       Những người đó chẳng nghe
                       Chẳng tin kinh pháp này
                       Thời là mất lợi lớn.
                       Khi ta chứng Phật đạo
                       Dùng các cách phương tiện
                       Vì họ nói pháp này
                       Làm cho trụ trong đó.

Nhĩ thời, Thế Tôn dục trùng tuyên thử nghĩa, nhi thuyết kệ ngôn:

Thường hành nhẫn nhục
Ai mẫn nhất thiết
Nãi năng diễn thuyết
Phật sở tán kinh.
Hậu mạt thế thời
Trì thử kinh giả
Ư gia, xuất gia
Cập phi Bồ-tát.
Ưng sanh từ bi
Tư đẳng bất văn
Bất tín thị kinh
Tắc vi đại thất.
Ngã đắc Phật đạo
Dĩ chư phương tiện
Vị thuyết thử pháp
Linh trụ kỳ trung.

“Bấy giờ, Đức Thế Tôn muốn tuyên lại nghĩa này mà nói kệ rằng”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni với tâm đại từ bi, sau khi nói kinh văn trên xong lại dùng kệ tụng, nói lại chi tiết nghĩa lý này cho đại chúng trong pháp hội.

“Thường tu hạnh nhẫn nhục, thương xót hết tất cả”: Đại Bồ-tát tu Bồ-tát đạo nên thường tu hành hạnh nhẫn nhục, nhẫn những việc mà người khác không thể nhẫn, thương xót tất cả chúng sanh. “Mới có thể diễn nói, kinh Phật đã khen ngợi”: có được tâm nhẫn nhục này, và tâm thương xót tất cả chúng sanh, mới có thể diễn nói “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này. Bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này là kinh điển được các Đức Phật trong mười phương, ba đời đều khen ngợi.

“Đời Mạt thế về sau, người thọ trì kinh này”: trong tương lai, lúc pháp sắp diệt, có người thọ trì, đọc tụng bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, “hàng tại gia, xuất gia, và chẳng phải Bồ-tát”: hoặc là người tại gia, hoặc là người xuất gia, hoặc những chúng sanh không hiểu rõ Phật pháp; “nên sanh lòng từ bi”: đối với những hạng người này nên sanh lòng từ bi, ban cho họ sự an vui, mà trừ bỏ sự đau khổ của họ.

“Những người đó chẳng nghe, chẳng tin kinh pháp này, thời là mất lợi lớn”: nên thương xót họ, bảo rằng: “Chúng sanh các vị không nghe bộ “Kinh Pháp Hoa” này, cũng không tin bộ “Kinh Pháp Hoa” này, thì thật là một tổn thất rất to lớn! Sự tổn thất này của các vị không có gì lớn hơn! Vì các vị không thể thành Phật.” Quý vị không tin “Kinh Pháp Hoa” thì không thể thành Phật; quý vị muốn thành Phật, nhất định phải tin “Kinh Pháp Hoa”.

“Khi ta chứng Phật đạo, dùng các cách phương tiện, vì họ nói pháp này, làm cho trụ trong đó”: sau này khi ta thành tựu Phật đạo, sẽ dùng sức thiền định, sức trí huệ và sức thần thông của ta cùng với các cách phương tiện, vì hàng chúng sanh này mà nói “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”. Khiến cho tất cả chúng sanh đều đạt được chỗ vi diệu của “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”, mà an trụ trong cảnh giới vi diệu này.

Người học Phật pháp càng ngày phải càng tinh tiến hơn, càng ngày phải càng thành tâm hơn, càng ngày phải càng giữ quy củ hơn, càng ngày phải càng thông minh hơn. Hôm nay quý vị thông minh hơn hôm qua, ngày mai quý vị sẽ càng thông minh hơn hôm nay; từng chút từng chút như thế thì sẽ có được trí huệ chân chánh. Nếu muốn có trí huệ chân chánh thì cần phải tuân giữ quy củ mà dụng công phu, mới có thể đạt được loại trí huệ chân chánh này. Vì vậy tôi hy vọng quý vị sau này phải quan tâm đến mình, phải cai quản bản thân mình; tự mình có thể cai quản bản thân, rồi một ngày nào đó quý vị sẽ thành công.

I2. Khen Ngợi Kinh (phân 2 phần)

J1. Gộp Chung Hai Dụ

J2. Gộp Chung Hai Hợp

J1. GỘP CHUNG HAI DỤ

                      Ví như vua Chuyển Luân
                       Có uy lực mạnh mẽ
                       Binh lính đánh có công
                       Thưởng ban cho các vật
                       Voi, ngựa và xe cộ
                       Đồ trang nghiêm nơi thân
                       Cùng những ruộng, nhà cửa
                       Xóm làng và thành ấp
                       Hoặc ban cho y phục
                       Cùng các thứ châu báu
                       Tôi tớ cùng của cải
                       Vui mừng mà ban cho
                       Nếu có người dũng mãnh
                       Làm được những việc khó
                       Vua mới mở búi tóc
                       Lấy minh châu ban cho.

Thí như cường lực
Chuyển Luân chi vương
Binh chiến hữu công
Thưởng tứ chư vật.
Tượng, mã, xa thừa
Nghiêm thân chi cụ
Cập chư điền, trạch
Tụ lạc, thành ấp.
Hoặc dữ y phục
Chủng chủng trân bảo
Nô tỳ, tài vật
Hoan hỷ tứ dữ.
Như hữu dõng kiện
Năng vi nan sự
Vương giải kế trung
Minh châu tứ chi.

“Ví như vua Chuyển Luân có uy lực mạnh mẽ”: Ví như, chính là nêu ra một ví dụ. Ví dụ như vị Chuyển Luân Thánh Vương có uy đức lớn, có thế lực lớn, cai quản bốn châu thiên hạ. Trên thế giới này có Kim Luân Vương, Ngân Luân Vương, Đồng Luân Vương và Thiết Luân Vương. Kim Luân Vương làm vua bốn đại bộ châu: Đông-thắng-thần châu, Nam-thiệm-bộ châu, Tây-ngưu-hóa châu và Bắc-câu-lô châu. Ngân Luân Vương làm vua ba châu: Đông-thắng-thần châu, Nam-thiệm-bộ châu và Tây-ngưu-hóa châu. Đồng Luân Vương làm vua hai châu: Đông-thắng-thần châu và Nam-thiệm-bộ châu. Thiết Luân Vương chỉ làm vua ở Nam-thiệm-bộ châu. Vị mà chúng ta đang giảng ở đây, chính là Kim Luân Thánh Vương; Kim Luân Thánh Vương có bảy món báu, là những thứ hy hữu ở thế gian, đó là: bánh xe vàng báu, voi trắng báu, ngựa tía báu, thần châu báu, ngọc nữ báu, chủ tạng thần báu và chủ binh thần báu.

“Binh lính đánh có công, thưởng ban cho các vật”: những binh lính này chiến đấu trên đất kẻ địch, lập được công lao, vì vậy vua liền ban thưởng cho tất cả của cải. “Voi, ngựa và xe cộ”: đây nhằm biểu thị cho pháp Nhị thừa. “Đồ trang nghiêm nơi thân”: dụ cho pháp môn tu tập. “Cùng những ruộng, nhà cửa, xóm làng và thành ấp”: “ruộng”: dụ cho sức tam-muội, “nhà”: dụ cho sức trí huệ, “xóm làng”: dụ cho người chứng đắc Sơ quả, Nhị quả,“thành”: dụ cho Tam quả A-na-hàm, “ấp”: dụ cho Tứ quả A-la-hán. “Hoặc ban cho y phục”: dụ cho pháp môn nhu hòa, nhẫn nhục. “Cùng các thứ châu báu”: rất nhiều loại châu báu chứ không phải chỉ có một, như vàng, bạc, lưu ly, pha lê, xa cừ, xích châu, mã não, vật báu nào cũng đều có.

“Tôi tớ cùng của cải”: “tôi tớ”: dụ cho công năng của thần thông. Quý vị chớ cho rằng thần thông rất tốt, ở trong Phật pháp, nó chính là tôi tớ, có thể để chúng ta tùy ý sử dụng. Quý vị có thiên nhĩ thông, muốn nghe trộm người khác nói chuyện cách đó rất xa, thì quý vị liền nghe được ngay, đó chẳng phải giống như tôi tớ của quý vị sao! Có được thiên nhãn thông, dù ở cách nhau rất xa, nhưng quý vị có thể vận dụng thiên nhãn thông để xem thử người kia đang làm gì. Thậm chí là họ đang ngủ, quý vị cũng biết; họ đang ăn cơm, quý vị cũng biết. Bất luận ở đó họ làm gì, quý vị đều biết cả; vì vậy thiên nhãn thông này cũng giống như kẻ tôi tớ, quý vị bảo nó làm thế nào, nó liền làm thế ấy. Các thứ của cải trên, “vui mừng mà ban cho”: rất vui mừng, liền ban thưởng cho họ.

“Nếu có người dũng mãnh, làm được những việc khó”: giả dụ có một kiện tướng rất dũng mãnh; kiện tướng chính là dũng sĩ bất khả chiến bại, trăm trận trăm thắng. Bất luận chiến đấu với kẻ nào, anh ta cũng nhất định thắng lợi; bất luận tấn công vào thành trì nào, anh ta nhất định công phá được thành trì đó. Anh ta có thể làm được những công việc khó khăn mà người khác không thể làm. Vì anh ta dũng mãnh như thế, có thể đánh bại kẻ địch như thế, đẩy lui mọi kẻ thù, “vua mới mở búi tóc, lấy minh châu ban cho”: vị Chuyển Luân Thánh Vương này nhận thấy ban thưởng cho những đồ vật khác, đều không xứng đáng với công lao của vị này; vì vậy đã lấy hạt minh châu trong búi tóc ban cho tướng quân vô cùng dũng mãnh này.

Bộ “Kinh Pháp Hoa” cũng giống như bảo châu kia; từ trước đến nay, Đức Phật không nói bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, bây giờ thời điểm đã đến, nên muốn tuyên nói cho chúng sanh!

J2. GỘP CHUNG HAI HỢP

                       Đức Như Lai cũng thế
                       Là vua của các pháp
                       Nhẫn nhục cùng đại lực
                       Trí huệ kho tàng báu.
                       Dùng lòng từ bi lớn
                       Như pháp mà độ đời
                       Thấy tất cả mọi người
                       Chịu các điều khổ não.
                       Muốn cầu được giải thoát
                       Cùng các ma đánh nhau
                       Vì các chúng sanh này
                       Nói ra các kinh pháp
                       Dùng pháp đại phương tiện
                       Nói các kinh điển này.

Như Lai diệc nhĩ
Vi chư Pháp Vương
Nhẫn nhục đại lực
Trí huệ bảo tạng
Dĩ đại từ bi
Như pháp hóa thế
Kiến nhất thiết nhân
Thọ chư khổ não
Dục cầu giải thoát
Dữ chư ma chiến
Vị thị chúng sanh
Thuyết chủng chủng pháp
Dĩ đại phương tiện
Thuyết thử chư kinh.

“Đức Như Lai cũng thế”: Như Lai, tức là Đức Phật Thích-ca Mâu-ni Ta, cũng vậy, cũng như thế, cũng giống như việc Chuyển Luân Thánh Vương kia ban thưởng bảo châu trong búi tóc. “Là vua của các pháp”: Phật là vua trong pháp, đó gọi là “Phật là Đấng Pháp Vương, tự tại nơi các pháp” (Phật vi Pháp Vương, ư pháp tự tại), đạt đến chỗ diệu dụng tự tại vô ngại.

“Nhẫn nhục cùng đại lực, trí huệ kho tàng báu”: Phật vừa có thể nhẫn nhục, vừa có sức lực mạnh, có uy đức lớn; lại còn có trí huệ, đây giống như có được tất cả kho báu. “Dùng lòng từ bi lớn”: Phật dùng “từ” ban vui cho chúng sanh, dùng “bi” để diệt trừ khổ cho chúng sanh, đó gọi là “từ năng dữ lạc, bi năng bạt khổ”. “Như pháp mà độ đời”: y cứ theo pháp này mà giáo hóa tất cả chúng sanh, cũng chính là: “đáng phải dùng thân Phật để độ thoát, liền hiện thân Phật mà vì họ nói pháp; đáng phải dùng thân Bồ-tát để độ thoát, liền hiện thân Bồ-tát mà vì họ nói pháp; đáng phải dùng thân Bích-chi-phật, Thanh văn, Duyên-giác để độ thoát, liền hiện thân các vị ấy mà vì họ nói pháp”; hiện ra các thân để giáo hóa chúng sanh, đây gọi là “Như pháp mà độ đời”. Cũng chính là “quán cơ giáo hóa” (quán cơ đậu giáo), quán sát cơ duyên, dùng pháp để giáo hóa chúng sanh; “tùy người nói pháp” (nhân nhân thuyết pháp), đối với hạng người nào, sẽ tùy nhân duyên giảng cho họ loại pháp nào.

Cũng như đối với chúng sanh thích ăn thì trước tiên giảng “kinh ăn” – kinh giảng về ăn uống; bảo là: “Quý vị ăn một chút thứ này, sẽ rất tốt cho quý vị! Nếu quý vị là người mập, quý vị thích ốm, thì sẽ ốm lại một chút; nếu quý vị thích mập, ăn thứ này, sẽ liền mập ra một chút!” Người thích ăn này vừa nghe thế liền reo lên: “A! Thế thì hay quá! Tôi đang không muốn mập, vậy thì ăn một chút thứ có thể làm ốm này!” thế là liền theo kinh giảng về ăn uống mà ăn; còn người thích mập, nghe nói ăn cái này vào sẽ mập, họ cũng ăn nó ngay. Đây gọi là “pháp thực” mà Đức Như Lai đã thuyết, quý vị chớ cho là thật có thức ăn cho quý vị ăn; “nói pháp” chính là “cho thức ăn” (thực), quý vị quên rồi à? “Thiền duyệt[1] làm thức ăn, tràn ngập niềm pháp hỷ[2]” (thiền duyệt vi thực, pháp hỷ sung mãn). Vì sao có rất nhiều người, ngày chỉ ăn một bữa là đã thấy đầy đủ? Chính vì họ đã đạt đến chỗ “thiền duyệt vi thực, pháp hỷ sung mãn”; mỗi ngày đều ăn pháp của Phật, mỗi ngày ăn một bữa; ăn chưa no, ngày mai lại ăn nữa! Phật cũng chính là như thế.

Có chúng sanh không thích ăn, chỉ thích ngủ, mỗi ngày ăn trưa xong, nhất định phải ngủ; thế là Đức Phật liền giảng “kinh ngủ”. Ngủ thế nào đây? Bảo rằng: “Quý vị nằm, đầu quay về hướng nam, chân hướng bắc; bên phải ở dưới, bên trái ở trên—bàn tay phải để dưới má, chân chồng xếp lên nhau. Quý vị nằm ngủ theo tư thế này, gọi là “nằm kiết tường” (kiết tường ngọa), giấc ngủ của quý vị sẽ rất là an lành, kiết tường! Quý vị nằm mộng cũng kiết tường, ngủ cũng kiết tường, thức hay ngủ đều kiết tường!” Người này vừa nghe thế, liền reo lên: “A! Vậy thì hay quá! Kiết tường!”; thế là y theo phương pháp này mà ngủ; vừa ngủ, liền đắc được “tam-muội” của ngủ! Đắc tam-muội, liền thức dậy, bảo: “A! Chớ có ngủ nhiều như thế! Ngủ nhiều như thế, cũng chẳng có ý nghĩa gì.” Vì vậy, giảng “kinh ngủ” có thể làm cho người này tỉnh táo ra.

Đây là ví dụ, sao gọi là “ngủ”? Quý vị có thể nhập định chính là ngủ; vừa nhập định, giống như ngủ vậy. Nhưng ngủ thì đầu cúi gục như thế này; còn tư thế nhập định, đầu không động đậy, người không lắc lư, như như bất động, liễu liễu thường minh, đó mới là “ngủ chân thật”. Quý vị ngủ như thế, là ngủ “giấc ngủ giả”, ngủ “giấc ngủ chết”, không phải là giấc ngủ sống. Nhập định thật sự, rất sáng suốt, rất rõ ràng, quý vị nhập định, rút ngắn vạn năm còn trong thoáng chốc, kéo dài thoáng chốc thành đến vạn năm, một niệm vạn năm, vạn năm một niệm. Quý vị xem, ngủ thế này có dài hay không? (một người nói: “Con không hiểu!”) Đương nhiên là quý vị không hiểu, nếu quý vị hiểu được điều này, vậy thì quý vị chẳng phải là tầm thường.

Vì vậy, “như pháp mà độ đời” chính là như thế: người thích ăn thì giảng “kinh ăn”; người thích ngủ thì giảng “kinh ngủ”; người thích tiền, thì giảng “kinh tiền tài”. Tóm lại, họ thích gì thì giảng cho họ kinh đó. Giảng kinh tài, kinh sắc, kinh danh, kinh thực, kinh thùy; năm thứ này, Đức Như Lai đều giảng cho họ, vì vậy gọi là “như pháp mà độ đời”.

“Thấy tất cả mọi người, chịu các điều khổ não”: Ngài thấy tất cả chúng sanh vì chấp đắm nơi tài, sắc, danh, thực, thùy nên có các khổ não, chịu các khổ não! Ví dụ tham tài, chỗ gọi là “chưa được nó thì suy tính để được nó” (vị đắc chi, hoạn đắc chi), khi chưa có, suy nghĩ tìm cách nào để có được tiền của? Tiền của có rồi – hoặc đi đến nơi nào đó đánh cắp, hoặc ăn cướp; quý vị bảo thế nào đây? Hà! Anh ta lại buồn rầu: “Chao ôi! Mỗi ngày ta phải canh giữ nó, vì không chừng ta cướp của người, cũng sẽ có người khác cướp lại của ta!” thế là ban đêm không dám ngủ, chỉ trông giữ số tiền này. Quý vị bảo xem có phải là phiền não không? Tiền, sắc, danh, thực, thùy đều như thế, khi chưa có thì nghĩ cách để có được nó; đã được rồi, lại sợ mất; quý vị nói xem, có phiền não hay không? Vì vậy mà phải chịu các khổ não!

“Muốn cầu được giải thoát, cùng các ma đánh nhau”: vì đã chịu khổ não trong thời gian quá lâu, nên họ muốn đạt được sự giải thoát, không vướng mãi vào đó nữa! Muốn được tự do, muốn thăng thiên độn thổ, vì vậy họ đã đánh nhau với các ma phiền não, ma chết, ma nghiệp chướng, cũng như với “ngũ độc”: ma tâm tham, ma tâm sân, ma tâm si, ma tâm mạn và ma tâm nghi – “tam độc” đã biến thành “ngũ độc” rồi! – một khi lâm trận, liền đánh bại các thứ ma này.

“Vì các chúng sanh này, nói ra các kinh pháp”: vì vậy Đức Phật đã nói các kinh pháp cho những chúng sanh này, mong muốn họ đạt được sự giải thoát. “Dùng pháp đại phương tiện”: dùng pháp phương tiện lớn nhất. Những pháp phương tiện này, đều là quên mình để độ chúng sanh; như là xuống địa ngục, mong thọ khổ thay chúng sanh. Quý vị thấy Bồ-tát Địa Tạng Vương, vì muốn cứu giúp những chúng sanh trong địa ngục, nên Ngài đã ở trong địa ngục để giáo hóa họ, đây chính là dùng đại phương tiện. “Nói các kinh điển này”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni nói ba tạng giáo điển, lại nói các Kinh Phương-đẳng, Kinh bát-nhã…

                     Đã biết các chúng sanh
                      Được sức mạnh kia rồi
                      Cuối cùng mới vì họ
                      Nói Kinh Pháp Hoa này.
                      Như vua mở búi tóc
                      Lấy minh châu đem cho
                      Kinh này là tối tôn
                      Đứng đầu trong các kinh.
                      Ta vẫn thường giữ gìn
                      Chẳng hề vọng chỉ bày
                      Nay chính đã đến lúc
                      Vì các ông mà nói.

Ký tri chúng sanh
Đắc kỳ lực dĩ
Mạt hậu nãi vị
Thuyết thị Pháp Hoa.
Như vương giải kế
Minh châu dữ chi
Thử Kinh vi tôn
Chúng Kinh trung thượng.
Ngã thường thủ hộ
Bất vọng khai thị
Kim chánh thị thời
Vi nhữ đẳng thuyết.

“Đã biết các chúng sanh, được sức mạnh kia rồi”: đã biết chúng sanh, người thuộc Phương-đẳng giáo cũng đạt được lợi ích, người thuộc Bát-nhã giáo cũng đã đạt được lợi ích. Họ đều đã đạt được lợi ích rồi! “Cuối cùng mới vì họ, nói Kinh Pháp Hoa này”: vào thời Mạt pháp về sau, mới nói cho chúng sanh bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này. Đây là kinh Phật nói sau cùng, mục đính cuối cùng của Phật chính là nói “Kinh Pháp Hoa”.

“Như vua mở búi tóc, lấy minh châu đem cho”: giống như Chuyển Luân Thánh Vương gỡ lấy minh châu trong búi tóc, ban cho vị tướng quân có công lao lớn nhất. “Kinh này là tối tôn, đứng đầu trong các kinh”: bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này là tối tôn, tối quý, tối cao, vô thượng ở trong các Kinh. “Ta vẫn thường giữ gìn, chẳng hề vọng chỉ bày”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni nói, Ta thường giữ gìn “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”, không tùy tiện giảng cho người; rất lâu rồi vẫn không giảng, Ta luôn giữ lại “Kinh Pháp Hoa” này. “Nay chính đã đến lúc, vì các ông mà nói”: bây giờ chính là đúng lúc rồi! Không sớm cũng không muộn, không trước cũng không sau, chính là lúc này! Lúc nào? Chính là lúc giảng cho mọi người “Kinh Pháp Hoa”.

Do đó, giờ này đây chúng ta giảng “Kinh Pháp Hoa”, cũng là đúng lúc! Khi đến đất nước này, đầu tiên tôi giảng “Kinh Lăng-nghiêm”. Có người nói: “Kinh Lăng-nghiêm” là giả, vì sao? Mọi người xem Kinh Lăng Nghiêm đều sững sờ , không hiểu rõ, nên cho là không phải thật. Kinh Lăng-nghiêm đích thực là thật! Mà đúng là thật đi nữa, nếu quý vị cho là giả thì sẽ là giả; còn nếu là giả, mà quý vị cho là thật, thì sẽ là thật. Vì sao? Vì “tất cả đều do tâm tạo” (nhất thiết duy tâm tạo) mà! Thật, giả đều do tâm quý vị phân biệt mà ra – “nhân giả tự sanh phân biệt” (chính ông tự khởi tâm phân biệt). Vốn ở nơi kinh điển nào có gì là thật, gì là giả. Nếu nó giúp ích cho quý vị, thì đó là chân kinh; bằng như ngược lại, thì là giả; nếu nó có lợi ích cho quý vị, thì đúng là chân kinh rồi; không đem lại lợi ích cho quý vị, thì đó là giả. Sao gọi thật, giả? Thật, giả là ở bản thân của quý vị, chẳng phải ở kinh! “Kinh Pháp Hoa” mà chúng ta đang giảng chính là chân kinh, nhưng nếu quý vị không hiểu, thì chân kinh cũng chẳng có tác dụng; trái lại, nếu quý vị hiểu, thì dù là giả, cũng vẫn có ít nhiều hữu dụng. Vì vậy, kỳ giảng kinh thứ hai này, sẽ giảng “Kinh Pháp Hoa”, kỳ thứ ba sẽ giảng “Kinh Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm ”. Có người nói: “Vậy Ngài lại giảng “Kinh Địa Tạng”, “Kinh Kim Cang”, con đều nghe qua rồi!” những bộ đó là tiểu kinh, ở đây chúng ta giảng đại kinh, chân kinh.

卍　卍　卍

Ngày mai là ngày khánh đản của Bồ-tát Đại Thế Chí. Bồ-tát Đại Thế-chí là ai nào? Ngài là đệ tử của Đức Phật A-di-đà ở thế giới Cực Lạc bên phương tây; bên trái Đức Phật A-di-đà là Bồ-tát Quán Thế Âm, bên phải chính là Bồ-tát Đại Thế-chí. Đợi khi Đức Phật A-di-đà thoái vị, Bồ-tát Quán Thế Âm sẽ là giáo chủ thế giới Cực Lạc, khi Bồ-tát Quán Thế Âm thoái vị, thì Bồ-tát Đại Thế-chí làm giáo chủ. Vì vậy, một vị Phật và hai vị Bồ-tát này là “Tam Thánh” của thế giới Cực Lạc ở phương tây.

Ngày mai là ngày đản sinh của Bồ-tát Đại Thế Chí, vì vậy bắt đầu từ ngày mai, chúng ta sẽ niệm “ Nam mô A-di-đà Phật”; một mặt là khánh chúc sinh nhật Bồ-tát Đại Thế Chí, một mặt là cử hành pháp hội Vu-lan, siêu độ tất cả chúng sanh.

Ngày mai và ngày mốt – chính là ngày thứ bảy, hai ngày đều niệm Phật; chủ nhật niệm Phật, lại tụng “Kinh Vu-lan-bồn”. Nếu như đông người, chúng ta có thể sẽ giảng bộ “Kinh Vu-lan-bồn”; tôi biết năm người đệ tử của tôi hiện nay, ít nhiều đều có trí tuệ thông suốt, trí huệ còn lớn hơn cả tôi, và thân cũng cao hơn cả tôi, vì vậy tôi tin rằng sẽ không có vấn đề gì khó khăn, và tôi tin tưởng rằng họ sẽ giảng rất rõ ràng! Có ai thích nghiên cứu “Kinh Vu-lan-bồn” thì vào chủ nhật tuần này, mọi người hãy cùng nhau nghiên cứu.

Vẫn còn một tin mới nữa, là gì nào? Khoảng hai tuần trước, tôi đã có nói qua; nếu như ai thích học làm thơ hoặc kệ tụng Trung Hoa thì vào ngày thứ bảy, tôi sẽ đọc cho quý vị nghe những bài thơ và kệ tụng “không đáng xem” của tôi. Vì sao “không đáng xem”? Vì nó không có “mặt mũi”; tức là làm không hay, rất “xấu xí”; tiếng Anh gọi là gì nhỉ? Ugly phải không? Vì vậy nên sợ người khác nhìn thấy. Nhưng nếu quý vị muốn học loại thơ và kệ tụng “sợ người nhìn thấy” này, tôi sẽ không ngần ngại mà đem ra “diện kiến” quý vị; chờ đến khi quý vị gặp “nó” rồi, thì quý vị sẽ sợ đến bỏ chạy mất dạng! Tuy biết sẽ làm cho quý vị sợ hãi, nhưng cũng phải nói ra để quý vị biết được sự lợi hại của nó! Hiện giờ chính là tôi đang giảng thơ cho quý vị đấy!

卍　卍　卍

F2. Nói Tóm Lại Về Tướng Thành Tựu Của Pháp Hạnh (phân 3 phần)

G1. Kết Khuyên Bốn Hạnh

G2. Nêu Lên Ba Báo Để Khuyên

G3. Tổng Kết

G1. KẾT KHUYÊN BỐN HẠNH

Sau khi Ta diệt độ
Người mong cầu Phật đạo
Muốn được trụ an ổn
Diễn nói kinh pháp này
Phải nên thường gần gũi
Bốn pháp trên như thế.

Ngã diệt độ hậu
Cầu Phật đạo giả
Dục đắc an ổn
Diễn thuyết tư kinh
Ưng đương thân cận
Như thị tứ pháp

“Sau khi Ta diệt độ, người mong cầu Phật đạo”: Đức Phật Thích-ca Mâu-ni nói, sau khi Ta nhập Niết-bàn, có Bồ-tát tu pháp Bồ-tát, hành đạo Bồ-tát như thế mà cầu Phật đạo, “muốn được trụ an ổn, diễn nói kinh pháp này”: vị ấy muốn có được sự an ổn vui vẻ để giảng nói bộ “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này. “Phải nên thường gần gũi, bốn pháp trên như thế”: nên gần gũi bốn pháp như trong phần trường hàng ở trên đã nói, chính là “hạnh thân an lạc, hạnh miệng an lạc, hạnh ý an lạc và hạnh nguyện an lạc”; nên gần gũi bốn pháp này, thực hành bốn pháp này.

G2. Nêu Lên Ba Báo Để Khuyên (phân 3 phần)

H1. Báo Chướng Chuyển, Chuyển Hiện Báo

H2. Nghiệp Báo Chuyển, Chuyển Sanh Báo

H3. Phiền Não Chướng Chuyển, Chuyển Hậu Báo

H1. BÁO CHƯỚNG CHUYỂN, CHUYỂN HIỆN BÁO

Người đọc tụng kinh này

Thường không bị ưu não

Độc thị kinh giả
Thường vô ưu não

Nếu người nào có thể thường đọc tụng “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa” này, cũng sẽ thường không có lo buồn và phiền não.

H2. NGHIỆP CHƯỚNG CHUYỂN, CHUYỂN SANH BÁO

                       Lại không có bệnh đau

                      Nhan sắc được sáng sạch

                      Chẳng sanh nhà bần cùng

                      Dòng ti tiện xấu xa.

Hựu vô bệnh thống
Nhan sắc tiển bạch
Bất sanh bần cùng
Ti tiện xú lậu

“Lại không có bệnh đau, nhan sắc được sáng sạch”: lại thường không bị bệnh hoạn gì, vì vậy da dẻ người này rất sáng; sáng tức là gương mặt trắng hồng hào, không có một chút sắc khí đen. Quý vị thấy trên khuôn mặt người nào có một làn sắc hồng, rất tươi tắn, không tối tăm, thì đấy chính là người có trí huệ. Quý vị thấy trên khuôn mặt người nào phát ra sắc đen – đương nhiên không kể tới người da đen! Mặt của những người bình thường không nên có màu đen; vì thế khi họ lộ ra sắc đen, chính là điềm không may rồi, họ sẽ gặp phải việc không tốt. Quý vị thường có khuôn mặt hồng hào, thì sẽ gặp được điều may mắn; sáng trắng, chính là cả khuôn mặt đều sáng hồng, rất đẹp! “Chẳng sanh nhà bần cùng, dòng ti tiện xấu xa”: họ không sanh vào gia đình nghèo khổ, cũng không làm kẻ hạ nhân; hạ nhân tức là kẻ làm công cho người nhưng được rất ít tiền, là công việc rất thấp kém. Họ cũng sẽ không xấu xí (xú lậu); xấu xí tức là tướng mạo rất khó coi.

H3. Phiền Não Chướng Chuyển, Chuyển Hậu Báo (phân 2 phần)

I1. Nói Riêng ba phiền não chướng chuyển

I2. Nói Chung Tất Cả Phiền Não Chướng Chuyển

I1. NÓI RIÊNG BA PHIỀN NÃO CHƯỚNG CHUYỂN

                      Chúng sanh thường ưa thấy
                      Như ham mộ hiền thánh
                      Các đồng tử cõi trời
                      Dùng làm kẻ sai khiến.
                      Dao gậy chẳng lâm vào
                      Độc dữ không thể hại
                      Nếu người muốn mắng nhiếc
                      Miệng thời bị ngậm bít.
                      Dạo đi không sợ sệt
                      Dường như sư tử vương
                      Trí huệ luôn rực sáng
                      Như mặt trời chói chang.

Chúng sanh nhạo kiến
Như mộ hiền thánh
Thiên chư đồng tử
Dĩ vi cấp sử.
Đao trượng bất gia
Độc bất năng hại
Nhược nhân ác mạ
Khẩu tắc bế tắc.
Du hành vô úy
Như sư tử vương
Trí huệ quang minh
Như nhật chi chiếu.

“Chúng sanh thường ưa thấy, như ham mộ hiền thánh”: quý vị tu Bồ-tát đạo, không có bệnh, không có ưu sầu, cũng không nghèo, không thấp hèn, không xấu xí, vì vậy chúng sanh thích gặp quý vị, cũng giống như ngưỡng mộ bậc Hiền thánh, Bồ-tát vậy. “Các đồng tử cõi trời, dùng làm kẻ sai khiến”:tất cả đồng tử ở cõi trời cũng đến làm việc cho quý vị, nghe theo sự sai bảo của quý vị.

“Dao gậy chẳng lâm vào, độc dữ không thể hại”: có việc hung hiểm gì, dao gậy cũng sẽ không chạm vào người quý vị; chẳng những dao gậy không thể làm hại quý vị, dù có người nào muốn bỏ thuốc đầu độc quý vị, cũng chẳng thể nào hại quý vị được. “Nếu người muốn mắng nhiếc, miệng thời bị ngậm bít”: giả sử có người mắng nhiếc quý vị, họ vừa định mắng thì miệng không thể mở ra. “Dạo đi không sợ sệt, dường như sư tử vương”: bất luận đến nơi nào cũng đều không sợ hãi, giống như vua sư tử vậy; sư tử là vua của các loài thú, bất cứ loài thú nào cũng đều sợ nó. “Trí huệ luôn rực sáng, như mặt trời chói chang”: trí huệ của vị ấy rực sáng, giống như mặt trời chiếu cùng khắp mặt đất, chẳng một vật nhỏ tí ti nào mà không chiếu vào, chẳng có chỗ tối tăm nào mà không rọi tới.

I2. Nói Chung Tất Cả Phiền Não Chướng Chuyển (phân 4 phần)

J1. Trong Mộng Vào Giai Vị Tương Tợ Thập Tín

J2. Trong Mộng Vào Giai Vị Sơ Trụ Kiến đạo

J3. Trong Mộng Vào Giai Vị Trụ Hành Hướng Địa Tu Đạo

J4. Trong Mộng Vào Giai Vị Diệu Giác Cứu Cánh

J1. TRONG MỘNG VÀO GIAI VỊ TƯƠNG TỢ THẬP TÍN[3]

                      Nếu ở trong chiêm bao
                      Chỉ thấy những việc tốt
                      Thấy các Đức Như Lai
                      Ngồi trên tòa sư tử.
                      Các hàng chúng Tỳ-kheo
                      Vây quanh nghe nói pháp
                      Lại thấy các long thần
                      Cùng A-tu-la thảy.
                      Số như cát sông Hằng
                      Đều cung kính chắp tay
                      Tự ngó thấy thân mình
                      Mà vì chúng nói pháp.

Nhược ư mộng trung
Đãn kiến diệu sự
Kiến chư Như Lai
Tọa sư tử tòa.
Chư Tỳ-kheo chúng
Vi nhiễu thuyết pháp
Hựu kiến long thần
A-tu-la đẳng.
Số như Hằng sa
Cung kính hiệp chưởng
Tự kiến kỳ thân
Nhi vị thuyết pháp.

“Nếu ở trong chiêm bao, chỉ thấy những việc tốt”: nếu quý vị nằm mộng cũng sẽ thấy được điềm lành, không mộng thấy những điều hung ác; tức là ở trong chiêm bao cũng thấy được cảnh giới tốt lành. Thế nào là cảnh giới tốt lành? Chính là “Thấy các Đức Như Lai , ngồi trên tòa sư tử”: thấy các Đức Phật ngồi trên tòa sư tử nói pháp. “Các hàng chúng Tỳ-kheo, vây quanh nghe nói pháp”: có rất nhiều vị thuộc bốn chúng đệ tử Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di đến vây quanh, khen ngợi Phật, nghe Phật thuyết pháp.

“Lại thấy các long thần, cùng A-tu-la thảy”: lại thấy tám bộ quỷ thần như trời, rồng, a-tu-la…, “Số như cát sông Hằng, đều cung kính chắp tay”: con số ấy nhiều như số cát sông Hằng, cùng đến chắp tay cung kính lễ bái, cúng dường. “Tự ngó thấy thân mình, mà vì chúng nói pháp”: tự thấy thân thể của mình đang nói pháp cho tám bộ trời, rồng… này.

J2. TRONG MỘNG VÀO GIAI VỊ SƠ TRỤ[4] KIẾN ĐẠO[5]

                       Lại thấy các Đức Phật
                       Thân tướng thuần sắc vàng
                       Phóng vô lượng hào quang
                       Chiếu soi khắp tất cả.
                       Dùng giọng tiếng Phạm âm
                       Mà diễn nói các pháp
                       Phật vì hàng tứ chúng
                       Nói kinh pháp vô thượng.
                       Thấy thân mình ở đấy
                       Chắp tay khen ngợi Phật
                       Nghe pháp lòng vui mừng
                       Mà cúng dường Đức Phật.
                       Đặng pháp Đà-la-ni
                       Chứng được trí bất thoái
                       Phật biết tâm người đó
                       Đã vào sâu Phật đạo
                       Liền thọ ký cho kia
                       Sẽ thành Tối chánh giác.
                       Này ông! Thiện nam tử
                       Sẽ ở đời vị lai
                       Thành tựu vô lượng trí
                       Nơi đạo lớn của Phật.
                       Cõi nước rất trang nghiêm
                       Rộng lớn không đâu bằng
                       Cũng có hàng tứ chúng
                       Chắp tay nghe nói pháp.

Hựu kiến chư Phật
Thân tướng kim sắc
Phóng vô lượng quang
Chiếu ư nhất thiết.
Dĩ Phạm âm thanh
Diễn thuyết chư pháp
Phật vị tứ chúng
Thuyết vô thượng pháp.
Kiến thân xử trung
Hợp chưởng tán Phật
Văn pháp hoan hỷ
Nhi vi cúng dường.
Đắc đà-la-ni
Chứng bất thối trí
Phật tri kỳ tâm
Thâm nhập Phật đạo
Tức vi thọ ký
Thành tối chánh giác.
Nhữ thiện nam tử
Đương ư lai thế
Đắc vô lượng trí
Phật chi đại đạo
Quốc độ nghiêm tịnh
Quảng đại vô tỷ
Diệc hữu tứ chúng
Hợp chưởng thính pháp.

“Lại thấy các Đức Phật, thân tướng thuần sắc vàng, phóng vô lượng hào quang, chiếu soi khắp tất cả”: lại nằm mộng, thấy các Đức Phật, thân màu vàng Tử-ma[6], phóng ra vô lượng ánh sáng, chiếu soi đến tất cả chúng sanh. “Dùng giọng tiếng Phạm âm, mà diễn nói các pháp”: dùng Phạm âm thanh tịnh để diễn nói tất cả các pháp. Vì vậy, âm thanh cũng rất quan trọng, người giảng kinh nói pháp, âm thanh phải trong trẻo, nói năng cần rõ ràng, không nên khiến cho người nghe không hiểu được quý vị đang nói cái gì. Quý vị có được giọng nói trong trẻo, vang dội, là do đời trước đã tu các căn lành, nên mới có những biểu hiện như thế; bằng không, khi quý vị nói chuyện, âm thanh giống như khóc, mọi người vốn không có tâm sầu khổ, nhưng khi nghe giọng nói của quý vị họ liền bật khóc.

“Phật vì hàng tứ chúng, nói kinh pháp vô thượng”: lại nghe được Đức Phật giảng nói diệu pháp vô thượng cho bốn chúng đệ tử. “Thấy thân mình ở đấy, chắp tay khen ngợi Phật”: tự thấy mình cũng ở bên trong đạo tràng ấy, chắp tay khen ngợi Phật nói pháp. Giống như có rất nhiều cư sĩ thành tâm, đã mộng thấy những điều này, đấy đều là những người có căn lành! Có một số các vị Tỳ-kheo cũng có được điềm mộng này. “Nghe pháp lòng vui mừng, mà cúng dường Đức Phật”: ca ngợi Phật, nghe pháp nên vui mừng, cúng dường Đức Phật. “Đặng pháp Đà-la-ni, chứng được trí bất thoái”: được pháp môn tổng trì, tổng tất cả pháp, trì vô lượng nghĩa, chứng được trí huệ không thoái chuyển! Tức là đạt được trí huệ, vĩnh viễn sẽ không còn mê, sẽ không còn mơ mơ hồ hồ nữa. “Phật biết tâm người đó, đã vào sâu Phật đạo”: Đức Phật biết tâm người này đã thâm nhập Phật đạo, “liền thọ ký cho kia, sẽ thành Tối chánh giác”: liền thọ ký cho họ sẽ thành tựu quả vị Chánh Đẳng Chánh Giác cao tột.

“Này ông! Thiện nam tử”: những thiện nam tử các ông! “Sẽ ở đời vị lai, thành tựu vô lượng trí, nơi đạo lớn của Phật”: Đức Phật thọ ký cho quý vị, Ngài bảo: “Thiện nam tử! Vào đời sau, các ông sẽ được trí huệ vô lượng, lại được thành tựu Phật đạo.” “Cõi nước rất trang nghiêm, rộng lớn không đâu bằng”: cõi nước kia của quý vị cũng trang nghiêm, thanh tịnh và rất rộng lớn, “Cũng có hàng tứ chúng, chắp tay nghe nói pháp”: cũng có Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di đều chắp tay nghe pháp.

J3. TRONG MỘNG VÀO GIAI VỊ TRỤ HÀNH HƯỚNG ĐỊA TU ĐẠO[7]

                       Lại thấy thân của mình
                       Ở trong chốn núi rừng
                       Tu tập các pháp lành
                       Chứng thật tướng các pháp
                       Nhập sâu vào thiền định
                       Thấy chư Phật mười phương.

Hựu kiến tự thân
Tại sơn lâm trung
Tu tập thiện pháp
Chứng chư thật tướng
Thâm nhập thiền định
Kiến thập phương Phật.

“Lại thấy thân của mình, ở trong chốn núi rừng, tu tập các pháp lành”: lại thấy thân này của mình ở trong chốn núi rừng thanh tịnh, tu tập pháp lành thiền định. “Chứng thật tướng các pháp”: chứng được lý thể thật tướng, chứng được cảnh giới diệu hữu không thể nghĩ bàn. “Nhập sâu vào thiền định, thấy chư Phật mười phương”: có thể đạt đến cảnh giới sâu mầu của thiền định, cũng chính là cảnh giới “khi hành thâm Bát-nhã Ba-la-mật-đa”; lúc này, ở trong định, có thể diện kiến các Đức Phật trong mười phương và được nghe kinh pháp.

J4. TRONG MỘNG VÀO GIAI VỊ DIỆU GIÁC[8] CỨU CÁNH

                       Chư Phật thân sắc vàng
                       Trăm phước tướng trang nghiêm
                       Nghe pháp vì người nói
                       Thường có mộng tốt này.
                       Lại mộng làm quốc vương
                       Bỏ cung điện quyến thuộc
                       Và ngũ dục thượng diệu
                       Đi đến nơi đạo tràng.
                       Ở dưới cội Bồ-đề
                       Mà ngồi tòa sư tử
Cầu đạo qua bảy ngày
                       Đặng trí của chư Phật.
                       Thành đạo Vô thượng rồi
                       Dậy mà chuyển pháp luân
                       Vì bốn chúng nói pháp
                       Trải nghìn muôn ức kiếp.
                       Nói pháp mầu vô lậu
                       Độ vô lượng chúng sanh
                       Sau sẽ vào Niết-bàn
                       Như khói hết đèn tắt.

Chư Phật thân kim sắc
Bách phước tướng trang nghiêm
Văn pháp vị nhân thuyết
Thường hữu thị hảo mộng.
Hựu mộng tác quốc vương
Xả cung điện quyến thuộc
Cập thượng diệu ngũ dục
Hành nghệ ư đạo tràng.
Tại Bồ-đề thọ hạ
Nhi xử sư tử tòa
Cầu đạo quá thất nhật
Đắc chư Phật chi trí.
Thành vô thượng đạo dĩ
Khởi nhi chuyển pháp luân
Vị tứ chúng thuyết pháp
Kinh thiên vạn ức kiếp.
Thuyết vô lậu diệu pháp
Độ vô lượng chúng sanh
Hậu đương nhập Niết-bàn
Như yên tận đăng diệt.

“Chư Phật thân sắc vàng, trăm phước tướng trang nghiêm”: người này trong mộng gặp được Phật, thân Phật phóng ra ánh sáng màu vàng Tử-ma; chính là ba mươi hai tướng tốt, tám mươi vẻ đẹp, pháp thân trang nghiêm thanh tịnh vi diệu “tướng trăm phước” của Đức Phật. “Nghe pháp vì người nói, thường có mộng tốt này”: ở trước Phật được nghe pháp, lại vì người mà nói pháp, thường có cảnh mộng vi diệu không thể nghĩ bàn như thế.

“Lại mộng làm quốc vương, bỏ cung điện quyến thuộc, và ngũ dục thượng diệu, đi đến nơi đạo tràng”: lại mộng thấy mình làm vua, nhưng lại xả bỏ các hoàng hậu, phi tần trong tam cung lục viện; lại cũng không màng đến những thứ tốt nhất như: tài, sắc, danh, thực, thùy, hay sắc, thanh, hương, vị, xúc, pháp mà một mình đi đến chỗ đạo tràng kia. “Ở dưới cội Bồ-đề, mà ngồi tòa sư tử”: ngồi trên tòa sư tử dưới cội cây Bồ-đề, “cầu đạo qua bảy ngày, đặng trí của chư Phật”: sau bảy ngày cầu đạo, liền đạt được trí huệ của Phật. Ở trong mộng, quý vị xem! Đã thành Phật rồi! “Thành đạo Vô thượng rồi, dậy mà chuyển pháp luân”: sau khi thành tựu Phật đạo vô thượng, liền chuyển pháp luân, đây là một trong “tám tướng thành đạo[9]”. “Vì bốn chúng nói pháp, trải nghìn muôn ức kiếp”: nói pháp cho bốn chúng: Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưu-bà-tắc, Ưu-bà-di. Ở trong mộng, trải qua thời gian nghìn muôn ức kiếp lâu xa như thế. “Nói pháp mầu vô lậu, độ vô lượng chúng sanh”: nói pháp mầu vô lậu, độ được vô lượng chúng sanh. “Sau sẽ vào Niết-bàn, như khói hết đèn tắt”: đến cuối cùng cũng nhập Niết-bàn! Giống như khói hết thì đèn cũng tắt.

G3. TỔNG KẾT

                       Nếu trong đời ác sau
                       Nói pháp bậc nhất này
                       Người đó được lợi lớn
                       Các công đức như trên.

Nhược hậu ác thế trung
Thuyết thị đệ nhất pháp
Thị nhân đắc đại lợi
Như thượng chư công đức.

Giả sử trong đời ác sau này, nếu có người nào có thể giảng nói “Kinh Diệu Pháp Liên Hoa”, người này nhất định sẽ được lợi ích rất lớn, điều tốt rất lớn; mà lợi ích này, chính là các công đức mộng lành như đã nêu ở trên, cũng chính là mộng lành sẽ thành hiện thực!

[1] Thiền duyệt 禪悅: trạng thái vui vẻ thoải mái phát sinh nơi tâm khi người tu nhập vào thiền định.

[2] Pháp hỷ法喜: niềm vui do tham cứu, tu tập pháp Phật mà có được.

[3] Thập tín 十信: vị thứ 10 trong 52 giai vị tu tập của Bồ-tát.

[4] Sơ trụ初住: một trong mười trụ thuộc 52 giai vị Đại thừa..

[5] Kiến đạo 見道: giai vị tu hành dùng trí vô lậu quán sát Tứ đế để thấy được chân lý. Đại thừa cho rằng Sơ địa là vào Kiến đạo, nên gọi Bồ-tát Sơ địa là Kiến đạo.

[6] Vàng Tử-ma 紫磨金(Cg: Tử-ma hoàng kim): vàng ròng, loại vàng tốt và quí nhất. Tử là màu vàng tía, ma : có ý là không bợn nhơ, đồng với vàng Diêm-phù-đàn ở Ấn Độ

[7] Tu đạo 修道 (S: Bhāvanā-mārga; Cg: Hữu học đạo): tu hành theo pháp môn để đoạn trừ phiền não và được an lạc. Theo thuyết của Đại thừa Duy thức, từ Trụ tâm của Sơ trụ trở lên đến địa cuối cùng, (Địa thứ 10) tu Kim cương vô gián đạo, gọi là Tu đạo.

[8] Diệu giác 妙覺 (Cg: Diệu giác địa): giai vị cuối cùng trong quá trình tu hành của Bồ-tát Đại thừa, đã trừ sạch vô minh, chứng được trí huệ không thể nghĩ bàn. Đây là một trong 42 giai vị hoặc 52 giai vị Bồ-tát

[9] Tám tướng thành đạo 八相成道: tám oai tướng của Đức Phật Thích-ca, cũng là nghi thức giáo hóa chúng sanh trong một đời của Đức Phật, gồm: (1). Tướng từ cung trời Đâu-suất giáng thần; (2). Tướng gá thai; (3). Tướng giáng sinh; (4). Tướng xuất gia; (5). Tướng hàng ma; (6). Tướng thành đạo; (7). Tướng thuyết pháp; (8). Tướng Niết-bàn.

Hết Phẩm 14 HẠNH AN LẠC

Phụ Lục Phẩm 14: HẠNH AN LẠC

– Đại sư Trí Giả Một Đời Lễ Bái Kinh Pháp Hoa

– GÁ THÂN HÀNH ĐẠO

Đại sư Trí Giả Một Đời Lễ Bái Kinh Pháp Hoa

Trích Phẩm Phổ Hiền Lược Giảng

Hòa Thượng Tuyên Hóa

Lại này Thiện nam tử! Nói “Sám hối nghiệp chướng” là như vầy:

Phục thứ, Thiện nam tử! ngôn sám hối nghiệp chướng giả:

“Lại nữa”: Sau khi giảng xong tu hạnh cúng dường rộng lớn thì phải đến sám hối nghiệp chướng, nếu quý vị tu hạnh cúng dường mà không sám hối nghiệp chướng thì chẳng thể có điều đó. “Thiện nam tử”: Vì thế mà Bồ-tát Phổ Hiền lại gọi, này thiện nam tử! “Nói sám hối nghiệp chướng là”: Sám là ăn năn lỗi trước; trước đây đã lỡ tạo bao nhiêu nghiệp chướng thì phải ăn năn sửa đổi. Hối là chừa bỏ lỗi sau; sau này không còn tái phạm nữa. Trong Phật giáo có pháp tu lạy sám hối, nghĩa là đối trước Phật tinh tấn lễ lạy Phật để sám hối tội lỗi. Khi chúng ta lễ lạy sám phải vận hết tâm thành khẩn thiết, như thế mới có kết quả, chẳng thể thiếu thành tâm, làm qua loa mà có kết quả.

Quý vị xem Đại sư Trí Giả! Lúc Kinh Lăng Nghiêm còn chưa truyền đến Trung Hoa, Ngài hướng về phương Tây lễ bái tên của Kinh Lăng Nghiêm, lễ bái mười tám năm, mười tám năm trôi qua, Ngài cũng chẳng thấy được Kinh Lăng Nghiêm. Nếu là chúng ta thì chẳng thể nói mười tám năm mà là mười tám tháng, nếu cảm thấy không có kết quả liền thôi, nói rằng tôi lễ bái mà không có kết quả gì cả nên không lễ bái nữa.

Đại sư Trí Giả một đời lễ bái Kinh Pháp Hoa, Ngài lại trọn ngày lễ bái sám hối, sao chép kinh tạng nhiều lần, tạc tượng Phật bằng gỗ và họa tượng tranh tổng cộng hơn tám vạn tôn tượng. Lúc Ngài sắp sinh, mẹ Ngài thấy hào quang ngũ sắc chiếu sáng rực nhà, sau đó thì sinh Ngài. Lúc Đại sư Trí Giả mười mấy tuổi nghe một vị Pháp sư tụng Phẩm Phổ Môn, Ngài vừa nghe qua liền nhớ hết, giống như kiếp trước Ngài đã từng tụng kinh này. Đến lúc Ngài gặp Đại sư Nam Nhạc, Đại sư vừa thấy Ngài, nói:

-Nay con đã đến, ngày trước ở hội Linh Sơn chúng ta cùng nghe Kinh Pháp Hoa, con còn nhớ không? Nay nhân duyên đã thành thục chúng ta lại đến nơi này.

Đại sư Nam Nhạc liền dạy Phẩm An Lạc Hạnh trong Kinh Pháp Hoa cho Ngài, lại dạy Ngài đọc tụng Kinh Pháp Hoa, lễ bái Kinh Pháp Hoa, Khi Ngài lễ bái đến Phẩm Dược Vương Bồ Tát Bổn Sự, thì chợt khai ngộ. Ngài liền đem cảnh giới chứng đắc trình lên Đại sư Nam Nhạc, nói:

-Con lễ bái kinh, lúc lễ bái đến đoạn “Đó là chân tinh tấn, đó gọi là chân cúng dường Pháp” (Thị chân tinh tấn, thị danh chân pháp cúng dường), không biết vì sao lại thấy Phật Thích-ca-mâu-ni ở tại hội Linh Sơn đang nói Kinh Pháp Hoa? Như vậy là thế nào?

Đại sư Nam Nhạc liền ấn chứng cho Ngài, nói:

-Nếu không phải là con thì không thể thấy được cảnh giới vi diệu như thế, nếu không phải là ta thì cũng chẳng thể biết được cảnh giới ấy của con; vì thế cảnh giới ấy của con hẳn phải là con mới có thể chứng đắc và cũng nhất định phải là ta mới có thể nhận biết được mà ấn chứng cho con. Nay con đã đạt được cảnh giới tiền phương tiện của Pháp Hoa Tam Muội –Triền Đà La Ni.

Sau khi Đại sư ấn chứng, Ngài thật sự đạt được trí tuệ biện tài vô ngại.

Đại sư Nam Nhạc nói với Ngài:

– Trí tuệ của con bây giờ dù cả ngàn vạn pháp sư bình thường khác, cũng không có cách nào có thể biện luận thắng con.

Từ đó, trí tuệ của Đại sư Trí Giả khai mở và khai mở trọn vẹn. Sau khi trí tuệ khai mở, Ngài càng dụng công, càng tinh tấn tu hành theo Kinh Pháp Hoa. Ngay đến khi sắp viên tịch, Ngài còn bảo vị thị giả tụng Kinh Pháp Hoa cho Ngài nghe, sau khi nghe xong, Ngài lại bảo thị giả đem nước thơm cho Ngài súc miệng rồi đọc lên bài kệ và sau đó ngồi an nhiên viên tịch.

Trước khi Đại sư Trí Giả đến núi Thiên Thai, vùng này vốn có rất nhiều người đánh cá, về sau Ngài mua lại nơi này, từ đó nơi đây cách hơn ba trăm dặm đường đều không có người đánh cá, cũng không có người sát sinh, người dân trong vùng đều quy y với Ngài. Cảnh giới của Đại sư Trí Giả thật không thể nghĩ bàn, sinh tiền Ngài tu pháp môn lễ bái sám hối.

GÁ THÂN HÀNH ĐẠO

[0022b17] Sư Thích Trí Khải họ Trần, tên Đức An, người Dĩnh châu. Khi nhà Tấn dời đô, gia đình sư chuyển đến ngụ tại Hoa Dung, Kinh châu[1]. Sư là con thứ hai của Ích Dương công Khởi Tổ, giữ chức tán kỵ triều Lương, mẹ sư họ Từ. Một lần, bà mộng thấy khói thơm năm màu xoay vần phía trên bụng, định xua đi, chợt nghe có tiếng bảo: “Do nhân duyên đời trước, nay gá thân hành đạo. Phúc đức tự tìm đến, sao lại xua đi?”; lại mấy lần mộng thấy nuốt chuột bạch, bà lấy làm lạ, bèn tìm thầy đoán mộng. Thầy bảo: “Đó là điềm rồng trắng ứng hiện”.

Đêm sư chào đời, khắp nhà sáng rực, kéo dài liên tục hai đêm mới tắt. Mọi người hân hoan, bày tiệc ăn mừng, nhưng lửa vừa nhóm liền tắt, nước nấu nóng liền nguội, tiệc không thể bày.

Bỗng có hai vị tăng gõ cửa, bước vào bảo: “Hay quá! Do phúc đức của đứa trẻ nầy ngăn chặn, sau này ắt nó sẽ xuất gia!”, dứt lời, liền biến mất. Tất cả khách mời đều ngạc nhiên.

Thuở ấu thơ, sư khi nằm thì chắp tay, khi ngồi mặt lại hướng về tây. Khi tuổi đã lớn, sư không bao giờ ăn phi thời, thấy tượng Phật thì lễ, gặp chư tăng thì kính.

Năm lên bảy, sư rất thích đến chùa, chư tăng khen ngợi tín tâm của sư, bèn truyền miệng phẩm Phổ môn. Sư chỉ nghe qua một lần liền thuộc. Năm mười tám tuổi, sư lễ ngài Pháp Tự, chùa Quả Nguyện, Tương châu cầu xuất gia; sau đó, ẩn cư nơi núi Đại Hiền, tụng các kinh Pháp hoa, Vô lượng nghĩa, Phổ hiền quán. Chưa đầy hai mươi ngày đã làu thông ba bộ.

Sư lại đến núi Đại Tô, Quang châu, thụ học Chỉ quán với thiền sư Huệ Tư. Ngài Huệ Tư học đạo với thiền sư Tựu; thiền sư Tựu lại thụ pháp nơi thiền sư Huệ Tối. Cả ba vị nầy đều chưa lường được giai vị tu chứng của sư.

Có lần, ngài Huệ Tư nói: “Xưa tại Linh sơn[2], cùng nghe Pháp Hoa. Do duyên xưa theo đuổi, nên nay ông lại đến!”, liền bảo đến đạo tràng Phổ Hiền, và giảng cho sư nghe tứ an lạc hạnh[3]. Sư ở lại núi nầy, hành Pháp hoa tam-muội, chỉ mới ba đêm, khi tụng đến phẩm Dược vương, tâm duyên theo hạnh khổ của bồ-tát Dược Vương, đến câu: “Đó là chân tinh tấn” tâm liền lĩnh ngộ, biết được sư đã từng cùng ngài Huệ Tư nghe Phật thuyết pháp nơi tịnh độ bảy báu ở núi Linh Thứu. Ngài Huệ Tư có lần bảo: “Ngoài ông, không ai cảm nhận được. Ngoài ta, không ai biết được. Đây là tiền phương tiện của Pháp hoa tam-muội.”.

Sau đó, sư vào núi Bạch Sa, Thần châu, tiếp tục tu quán Pháp hoa tam-muội, khi có điều gì nghi ngờ, lại thấy ngài Huệ Tư đến ngầm giải thích. Về sau, sư thường được ngài Huệ Tư bảo thay mình giảng kinh. Người nghe đều kính phục.

Sau sư đến trụ tại một ngôi chùa trên đỉnh Hoa Bắc, núi Thiên thai, hành hạnh đầu-đà[4]. Một hôm, trời bỗng nổi gió lớn, quật ngã cây cối, sấm sét long trời, có hàng nghìn loài quỷ, thân hình cao đến trăm trượng xuất hiện, gào thét vang dội, ghê rợn khó tả. Nhưng sư vẫn giữ tâm an nhẫn, lập tức trời quang, quỷ mất. Sau đó, sư lại cảm thấy thân đau tâm loạn, như bị thiêu đốt; lại thấy cha mẹ đã qua đời hiện ra, gối đầu lên đầu gối sư, than khổ thật bi ai. Sư lại an trú nơi pháp nhẫn, bất động như núi, hai hiện tượng kia liền biến mất. Bỗng có vị thần tăng người Tây vực đến bảo: “Người chế địch, thắng oán mới đáng là bậc dũng…”.

Từ đó về sau, sư truyền bá thiền pháp, người theo học rất đông, trở thành bậc thầy nổi tiếng đương thời, được nhiều người kính phục. Vua, hoàng hậu, hoàng phi hai triều Tùy, Trần đều đỉnh lễ sư cầu quy y và cúng dường rất trọng hậu.

Về sau, sư đến trụ tại chùa Thạch Thành. Một ngày nọ, khi tĩnh tọa trước tượng Phật, biết duyên trần đã mãn, sư bèn đặt thiền sàng ở vách đông, sư ngồi, mặt hướng về tây, niệm Phật A-di-đà, Bát-nhã, bồ-tát Quán Thế Âm. Khi ấy có người muốn dâng thuốc, sư bảo: “Thuốc có thể trừ bệnh, giữ được mạng già này ư? Bệnh không phải là thân, thuốc đâu có thể trừ được! Tuổi tác chẳng phải là tâm, thuốc đâu có thể giữ lại được!” Thị giả Trí Hỷ đến, sư bảo: “Ông nghe được những gì? Trong luận Quán tâm[5] nói những gì? Thuốc thang lộn xộn, chỉ thêm phiền người. Ta sống chỉ thêm nhọc đãy da ô uế, chết là vui được trở về. Tướng thế gian như thế, đâu đáng để than vãn!”.

Sư bảo người xướng đề kinh Pháp hoa, rồi dẫn tán rằng: “Pháp môn nầy là cha mẹ, sinh ra tuệ giải; bản-tích[6] rộng lớn, vi diệu khó lường. Ta gác kiếm, ngưng đàn ở đây vậy!”.

Sư dùng nước thơm súc miệng, rồi giảng về: Thập như[7], Tứ bất sinh[8], Thập pháp giới[9], Tam quán[10], Tứ giáo[11], Tứ vô lượng[12], Lục độ[13].

Có người hỏi quả vị tu chứng của sư, sư bảo: “Các người lười trồng căn lành, lại hỏi công đức người khác, giống như người mù hỏi màu sữa, người què hỏi đường. Ta không còn dẫn dắt chúng, các ông cần thanh tịnh sáu căn, vì người mà hại mình chỉ ở giai vị Ngũ phẩm đệ tử[14] mà thôi!”. Sư lại bảo duy-na[15]: “Người sắp qua đời, khi nghe tiếng chuông khánh, tâm càng chính niệm; do đó nên đánh khánh đến lúc tắt thở mới thôi, chứ đâu phải để thân lạnh rồi mới đánh. Các ông không nên khóc lóc, mặc tang phục như người thế gian. Mọi người hãy im lặng, ta sắp đi đây!”. Dứt lời, sư ngồi ngay ngắn trước tượng đá lớn, núi Thiên Thai, như vào thiền định mà viên tịch, nhằm ngày hai mươi hai, tháng mười một, niên hiệu Khai Hoàng mười bảy (597), thọ sáu mươi bảy tuổi. Sau đó, đệ tử y theo lời dạy an táng nhục thân sư.

Từ khi sư viên tịch đến cuối niên hiệu Nhân Thọ (604), sư bảy lần hiện thân, đắp y chống tích trượng, giống như lúc còn tại thế, trong đó hai lần tại chùa núi, một lần về ngọn Phật Lũng, bảo các đệ tử: “Ta đi xem lại sự nghiệp đời trước. Các ông đều an ổn chứ?”. Mọi người đều trông thấy, thương kính thăm hỏi, giây lâu sư mới biến mất.

Những tác phẩm do sư trước tác gồm: Pháp hoa sớ, Chỉ quán môn, Tu thiền pháp…mỗi bộ mấy mươi quyển. Sư là bậc mô phạm cho người đời, hóa đạo xa vạn dặm, đã từng xây dựng ba mươi lăm ngôi chùa lớn, tiếp tăng độ chúng hơn bốn nghìn người, sao chép mười lăm bộ tạng kinh; dùng vàng, gỗ đàn hương, tạo khoảng mười vạn tượng Phật. Tăng, tục trong hơn năm mươi châu theo sư thụ giới bồ-tát, đông không thể đếm kể; ba mươi hai vị được nối pháp, số người theo sư tu học thiền quán khắp vùng Giang Hán[16], không biết số lên đến bao nhiêu.

Sa môn Quán Đỉnh làm thị giả sư nhiều năm, thâu thập đức hạnh sáng ngời của sư, chép ra hơn hai mươi trang.

[1] Nay thuộc tây nam huyện Tiềm Giang, tỉnh Hồ Nam .

[2] Linh sơn 靈山 (Cg:Thứu sơn, Linh nhạc): núi nằm phía đông bắc thành Vương Xá, nước Ma-kiệt-đà, Trung Ấn Độ, hình dáng núi giống chim thứu; lại có thuyết cho rằng do núi nầy có nhiều giống chim thứu cư trú, nên có tên ấy. Đức Như Lai từng giảng các kinh đại thừa như Pháp hoa… ở núi nầy. Vì thế, nơi đây trở thành thánh địa của Phật giáo.

[3] Tứ an lạc hạnh 四安樂行: bốn hạnh an lạc. Theo phẩm An lạc hạnh, quyển 4, kinh Pháp hoa, và Pháp hoa văn cú , quyển 8, hạ, khi hoằng dương kinh Pháp hoa vào đời mạt pháp, bồ-tát nên an trụ trong bốn pháp, gồm: thân an lạc hạnh, khẩu an lạc hạnh, ý an lạc hạnh và thệ nguyện an lạc hạnh. Ngoài ra, trong Pháp hoa kinh An lach hạn nghĩa của ngài Huệ Tư, gọi: thân an lạc hạnh là Chính tuệ li trước an lạc hạnh; khẩu an lạc hạnh là Vô khinh tán hủy an lạc hạnh; ý an lạc hạnh là Vô não bình đẳng an lạc hạnh; thệ nguyện an lạc hạnh là từ bi tiếp dẫn an lạc hạnh.

[4] Hạnh Đầu-đà 頭陀行 (S:dhuta-guna): tu tập khổ hạnh, giảm thiểu tối đ ba nhu cầu ăn, ở, mặc. Người tu hạnh đầu đà phải tuân thủ mười hai hạnh:1- ở a-lan-nhã; 2-Thường hành khất thực; 3-Khất thực theo thứ tự; 4-Ngày ăn một bữa; 5-Không ăn quá nhiều; 6- Sau ngọ trai không được uống nước trái cây; 7-Đắp y bá nạp; 8-Chỉ có ba y; 9- Ở trong nghĩa địa; 10- Ngủ dưới gốc cây; 11-Ngồi chỗ đất trống; 12- Thường ngồi không nằm.

[5] Luận Quán tâm (Quán tâm luận 觀心論; Cg: Phá tướng luận): Luận, 1 quyển, tương truyền do ngài Bồ-đề-đạt-ma soạn vào đời Lương, Trung Quốc, cũng có thuyết nói do ngài Thần Tú soạn vào đời Đường, được xếp vào Đại chính tạng, tập 85. Nội dung bộ luận dạy phương pháp quán tâm, để tổng nhiếp các pháp.

[6] Bản-tích 本跡 (Cg: bản địa thùy tích): Bản môn và Tích môn, do đại sư Trí Khải tông Thiên Thai lập ra. Bản là bản địa, chỉ cho thật thể. Bản môn cho rằng: Bản Phật là đức Như Lai thành đạo đã lâu xa; Tích là thùy tích, chỉ cho bóng dáng của thật thể. Tích môn cho rằng: Tích Phật là Đức Phật thị hiện ở thành Già-da.

[7] Thập như 十如 (Cg: thập như thị ) mười “như thị” mà hành giả cần phải nắm vững để tham cứu thật tướng các pháp, gồm: tướng, tính, thể, lực, tác, nhân, duyên, quả, báo và bản mạt cứu cánh đẳng.

[8] Tứ bất sinh 四不生: bốn câu bất sinh trong luận Trung quán, do ngài Long Thụ lập ra để nói rõ về nghĩa “các pháp vô sinh”, gồm: 1-Bất tự sinh: tất cả vạn pháp không thể lấy chính nó làm nhân để sinh; 2- Bất tha sinh: tất cả vạn pháp không thể do nhân khác mà sinh; 3-Bất cộng sinh: tất cả vạn pháp không thể lấy chính nó và nhân khác làm cộng nhân để sinh; 4- Bất vô nhân sinh: tất cả vạn pháp không thể do vô nhân mà sinh.

[9] Thập pháp giới 十法界: Hiển giáo y theo kinh Pháp hoa, lấy lục phàm: địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh, a tu la, trời, người cộng với tứ thánh: thinh văn, duyên giác, bồ tát, Phật thành mười pháp giới. Mật giáo lại ý cứ vào Lý thú thích kinh, lấy ngũ phàm: địa ngục, ngạ quỷ, súc sinh, trời, người cộng với ngũ thánh: thinh văn, duyên giác, bồ tát, Quyền Phật, Thật Phật làm thành mười pháp giới.

[10] Tam quán 三觀: ba pháp quán, gồm: không quán, giả quán và trung quán. Ngoài ra, còn có ba pháp quán do đại sư Trí Giả lập riêng khi giảng kinh Pháp hoa, gồm: tùng hạnh quán, phụ pháp quán và thác sự quán.

[11] Tứ giáo 四教: bốn giáo do đại sư Trí Giả tông Thiên Thai đời Tùy lập ra, được chia làm hai loại:

– Hóa pháp tứ giáo: nội dung giáo pháp mà Đức Phật dùng để giáo hóa chúng sinh được chia làm bốn giáo: Tạng, Thông, Biệt và Viên.

– Hóa nghi tứ giáo: phương thức giáo hóa chúng sinh của Đức Phật gồm có bốn giáo: Đốn, Tiệm, Bí mật và Bất định.

[12] Tứ vô lượng 四無量 (S: catvāry apramāṇāni; Cg: tứ vô lượng tâm, tứ đẳng tâm): bốn tinh thần phải có của Phật, bồ-tát để độ khắp vô lượng chúng sinh, giúp họ lìa khổ, được vui, gồm: 1- Từ vô lượng; 2- Bi vô lượng; 3- Hỉ vô lượng; 4- Xả vô lượng.

[13] Lục độ 六度 (Cg: lục ba-la-mật; S: ṣaḍ-pāramitā, ṣaṭ-pāramitā): sáu hạnh rốt ráo mà bồ-tát Đại thừa cần phải thực hiện để đạt đến Phật quả, gồm: bố thí ba-la-mật, trì giới ba-la-mật, nhẫn nhục ba-la-mật, tinh tiến ba-la-mật, thiền định ba-la-mật và trí tuệ ba-la-mật.

[14] Giai vị Ngũ phẩm đệ tử (ngũ phẩm đệ tử vị 五品弟子位): giai vị Ngoại phàm trước Thập tín,, dùng năm phẩm tu hành, chuyên tâm vào chính mình mà thực tiễn hành trì, gồm: phẩm Tùy hỉ, phẩm Đọc tụng, Phẩm thuyết pháp, phẩm Kiêm hành lục độ và phẩm Chính hạnh lục độ. Năm phẩm này xuất xứ từ phẩm Phân biệt công đức trong kinh Pháp hoa.

[15] Duy-na 維那 (Gđ: yết- ma- đà- na): một chức vụ có bổn phận trông coi, xử lý các việc trong chùa.

[16] Giang Hán 江漢: tức vùng Trường giang và Hán thủy, ý chỉ một vùng rộng lớn.

Kinh Pháp Hoa Lược Giảng – Phẩm An Lạc Hạnh

Kinh Pháp Hoa Lược Giảng – Phẩm An Lạc Hạnh

ĐẠI THỪA DIỆU PHÁP LIÊN HOA KINH THIỂN THÍCH

Phẩm 14: HẠNH AN LẠC

Phẩm 14: HẠNH AN LẠC-Phần 2

Phụ Lục Phẩm 14: HẠNH AN LẠC

Đại sư Trí Giả Một Đời Lễ Bái Kinh Pháp Hoa